Morgunblaðið - 10.09.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 1977
31
Sæmundur Friðriksson
framkvstj. — Minning
Fæddur 28. júní 1905.
Dáinn 30. ágúst 1977.
Nú er rösklega 41 ár liðiö síðan
fundum okkar Sæmundar Frið-
rikssonar fyrst bar saman. Það
var heima i Efri-Hölum. Kona
mín og ég, sem þá vorum reyndar
ekki orðin hjón, komum þangað í
heimsókn. Öþarft er að minnast á
gestrisnina. Friðrik bóndi var
ekki heima, en þetta var siðasta
árið, sem hann lifði, svo að Guð-
rún, Sæmundur og Guðbjörg tóku
á móti okkur, öll mér áður ókunn.
En þau tóku mér, eins og við
hefðum þekkst frá barnæsku. Sið-
an hef ég oft fundið, að bönd þau,
sem bundu Sæmund átthögum,
hafa aldrei rofnað, en í raun
réttri alltaf verið að styrkjast á
þeim áratugum, sem síðan eru
liðnir.
Fám árum síðar, haustið 1939
kynntumst við Sæmundur sem
ferðafélagar. Hann var trúnaðar-
maður Búnaðarfélags Islands i
Norður-Þingeyjarsýslu, en því
starfi gegndi hann frá
1932— 1945, mældi jarðarbætur
þar og var að öðru leyti bændum
til leiðbeiningar. Eg slóst í för
með honum mér til fróðleiks og
skemmtunar um Siéttu, Þistil-
fjörð og Langanes. Ferðin tók um
það bil hálfa aðra viku. Veðrið
var dásamlegt, sumarið og haustið
það langbezta, sem komið hefur á
þessari öld, hitamóða yfir heiðum i
og fjöllum eins og í Suðurlöndum !
alla tíð nema tvo daga, sem við j
fórum um Langanes. Þar var þá
þoka, en þó logn og blíðviðri.
Þetta voru yndislegir dagar. Ló-
urnar voru farnar að hópa sig í
móunum, sem voru orðnir litverp-
ir. Að öðru leyti minnti veðurblíð-
an á fagurt vor. Hvarvetna var
okkur tekið sem höfðingjum, og
naut ég auðvitað Sæmundar, sem
var gagnkunnugur á hverjum bæ,
en ég hafði hvergi áður komið,
nema á nokkra bæi í Þistilfirði
meir en hálfum öðrum áratug áð-
ur. Við fórum oftast nær hægt,
enda var hestunum þungt um í
hitanum, en þetta var meðan hest-
urinn var þarfasti þjónninn i
mörgum sveitum landsins. Þegar
leið okkar lá við sjó eða fram hja
árhyl, fengum við okkur sund-
sprett til svölunar. Víðast hvar
komum við inn á bæjunum, enda
átti Sæmundur erindum að gegna
við mælingar og fleira, drukkum
kaffi, borðuðum eða gistum og
gáfum okkur góðan tíma til skrafs
og ráðageða, eins og hverjum
þóknaðist. Búnaðarráðunautur-
inn trúði mér fyrir þvi, að æðsta
boðorð sitt á ferðum sem þessari
væri að flýta sér hægt. Og þó
sóttist erindið furðu vel.
Annað trúnaðarstarf, sem Sæ-
mundur Friðriksson gegndi á
yngri árum, var kjötmat. Hann
var ýfirkjötmatsmaður á Norð-
austur- og Austurlandi árin
1933— 47. Því starfi hans kynntist
ég ekki beinlínis, en ekki er að
efa, að hann gegndi þvi af sömu
samvizkuseminni og trúnaðar-
starfinu í þágu Búnaðarfélagsins.
Geta má þess, að ég var staddur á
Akureyri eitt haustið, sem hann
annaðist það. Þá var þar haldið
námskeið fyrir fláningsmenn í
sláturhúsum, og hafði Sæmundur
umsjón með því. Af umgengni
hans við námskeiðsmenn og sam-
vinnu við þá varð ég þess áþreif-
anlega var, að hann sá um það
starf af sömu kostgæfni og trún-
mennsku sem hann fékkst við
mælingu jarðarbóta og leiðbein-
ingar bændunum til handa í um-
dæmi sínu.
Smám saman fjarlægðist Sæ-
mundur átthagana meir og meir.
Lágu til þess góð og gild rök. Á 4.
tug þessarar aldar herjaði mæði-
veikin og fleiri sjúkdómar á sauð-
fé bænda, svo að það hrundi nið-
ur, eins og mörgum er minnis-
stætt. Heil héruð gereyddust af fé
eða því sem næst. Girðingar varð
að setja upp, svo að kindur ekki
færu milli sýktra og heilbrigðra
svæða. Stofnað var embætti fram-
kvæmdastjóra mæðiveikivarna.
Fyrstur gegndi þvi Hákon Bjarna-
son skógræktarstjóri jafnhliða
sinu aðalstarfi frá vorinu 1937, en
eigi var honum auðið að gegna þvi
með skógræktarstjórastarfinu til
langframa. Fór svo, að ráðinn var
annar maður til að gegna þvi, og
varð Sæmundur Friðriksson fyrir
valinu, enda fór saman þjálfun
hans við skyld trúnaðarstörf, sem
hann áður hafði gegnt og að góð-
um notum kom, frábær reglu-
semi, dugnaður, festa og hygg-
indi, sem hann var gæddur. Þetta
starf annaðist Sæmundur siðan
um áratugi frá 1941, ásamt fram-
kvæmdastjórastarfi við Stéttar-
samband bænda frá 1947, meðan
heilsa og kraftar entust. Einnig
var hann framkvæmdastjóri bið
byggingu Bændahallar frá 1946
og siðan. Munu þeir, sem þessum
störfum Sæmundar eru margfalt
kunnugri en ég, lýsa þeim. En
enginn efi er á því, að hann vann
að minnsta kosti tveggja manna
verk við þau störf, svo að ekki sé
meira sagt.
Sæmundur Friðriksson fæddist
að Efri-Hólum i Presthólahreppi
28. júní 1905, og voru foreldrar
hans Friðrik Sæmundsson bóndi
þar og Guðrún Halldórsdóttir ljós-
móðir, kona hans. Sæmundur
varð búfræðingur frá Hvanneyri
1925 og stundaði framhaldsnám i
verklegum greinum við Dalum
Landbrugsskole i Danmörku
1928. Um þriggja mánaða skeið
dvaldist hann i Liverpool og
London veturinn 1936, til að
kynnast verkun og frágangi freð-
kjöts, sem selt er á brezkan mark-
að. Hann var bóndi i Efri-Hólum
röskan áratug, 1931 —1941.
Hinn 18. september 1930 kvænt-
ist Sæmundur og gekk að eiga
Guðbjörgu Jónsdóttur, Ingimund-
arsonar, frá Brekku í Núpasveit,
en missti hana 30. apríl 1949 eftir
langa og erfiða vanheilsu. Varð
hún að dveljast á sjúkrahúsum
sunnan lands og norðan Iangtím-
um saman. Reit Gísli Guðmunds-
son alþingismaður um hana frá-
bæra grein í Tímann, þegar hún
andaðist. En Sæmundur skrifaði
mágkonu sinni andlát systur
hennar til írlands — við dvöld-
umst þar þá — og lét í ljós, að
hann hefði ekki mikinn áhuga á
lífinu um sinn, nú öfundaði hann
fjárhirðinn, sem gætti hjarðar í
haga — og mun hafa orðið hugsað
til búskaparára sinna í Efri-
Hólum, á meðan Guðbjörg enn
var lífs og allt lék í lyndi.
Ekki tjóaði þó að gefast upp,
hverfa frá því hlutverki, sem
hann hafði tekizt á hendur: björg-
un íslenzks búfjár úr bráðum
voða, enda mun vanheilsa Guð-
bjargar meðal annars hafa leitt til
þess, að Sæmundur lét af búskap
og fluttist frá Efri-Hólum, en allt-
af saknaði hann æskustöðvanna
og þráði þær eins og pilagrimur
helgistað. Ef til vill var samt eng-
inn annar maður eins fær um að
leysa þetta hlutverk og hann í
þágu þess fólks, er hann taldi sig
öðru fremur vera fulltrúa fyrir —
og þjóðarinnar í heild.
Guðbjörg var fögur kona og fá-
gætum yndisþokka gædd. Tónlist-
argáfan var henni ríkulega i blóð
borin. eins og hún átti kyn til. Þvi
til sönnunar má nefna, að Þor-
björg móðir hennar var mjög
söngvin og nam orgelleik hjá
Brynjólfi Þorlákssyni í Reykjavík
aldamótaárið og var síðan um ára-
bil organisti hjá bróður sínum,
séra Arna Jóhannessyni i Greni-
vik, föður Ingimundar söngstjóra
á Akureyri. En heilsuleysi Guð-
bjargar leyfði ekki, að hún stund-
aði þá list, eins og hugurinn þráði.
Sæmundur var mikill þrek- og
reglumaður, unz heilsan bilaði
fyrir röskum tveim árum. Hann
kunni flestum mönnum betur að
stilla skap sitt, enda mun það hafa
komið sér vel, svo vandasömum
trúnaðarstörfum sem hann
gegndi um dagana. Hann var far-
sælum skipulagsgáfum gæddur
og heiðarleikinn frábær. Kimni
hans var næm, og hann hafði gam-
an af þvi, sem broslegt var í fari
náungans. Glettni hans var aðeins
gamansöm, en aldrei grá. Liktist
Dagbjört Einarsdótt-
ir — Minningarorð
hann að þessu leyti og öðru föður
sinum, sem hann lýsir ágæta vel í
grein, er birtist i bókinni Faðir
minn, bóndinn, sem út kom fyrir
tveim árum. Þar er líka glögg
lýsing á móður hans og hennar
mikilvæga húsfreyjuhlutverki.
Þakklæti mitt og konu minnar
fylgir þér, Sæmundur Friðriks-
son, þegar þú flytur búferlum,
þökk fyrir löng og góð kynni, sem
engan skugga bar nokkurn tíma á.
Þú varst alltaf góður gestur, þeg-
ar þú komst, og manna skemmti-
legastur heim að sækja, mikið
ljúfmenni, trygglyndur og trúr.
Guðbjörg og Sæmundur eignuð-
ust tvær dætur: Jónu, sem er gift
Ragnari Daníelssyni, eiga þau
þrjú efnileg börn, og Guðrúnu
Agústu, sem er ógift, en hefur séð
um heimili föður síns af mikilli
alúð og dugnaði um langt árabil.
Öllum votta ég þeim innilega sam-
úð mfna, svo og eftirlifandi syst-
kinum hans og öðrum vanda-
mönnum.
Búnaðarfélagi íslands óska ég
þess, að það beri gæfu til að eign-
ast marga slíka starfsmenn sem
Sæmund Friðriksson, enda kunni
það að meta vinnubrögð hans og
sýndi honum þann sóma, sem það
getur mestan sýnt: Gerði hann að
heiðursfélaga sínum. Það er tákn
þess, að hann sé einn af mestu
velgerðamönnum islenzks land-
búnaðar.
Við kveðjum þig með söknuði,
Sæmundur, líkt og þú værir að
hafa bústaðaskipti. Ég man þig
glaðastan, þegar við komum úr
ferðinni góðu 1939 að hlýlega býl-
inu við Hóiaheiði. Þar biðu þín
vinir i varpa. Eins veit ég, að þér
verður nú vel fagnað á hlaði þíns
nýja heimkynnis.
Þóroddur Guðmundsson
frá Sandi.
Mín elskulega vinuona, Dag-
björt, er látin. Þar fór mikil dánu-
manneskja og sönn hetja í lífi og
dauða. Örlögin leiddu okkur sam-
an árið 1949 á Siglufirði. Við urð-
um sambýliskonur þar, og það
sambýli leiddi til vinskapar, sem
aldrei dró skugga á. Ef ég tala of
mikið um Dagbjörtu er ég hrædd
um, að ég fari að tala um sjálfa
mig, þvi að sambýlið var þannig,
að fjölskyldur okkar voru sem ein
fjölskylda. Synir okkar voru einn-
ig sem bræður, bæði i skóla og
leik. Dagbjört var sérlega hrein-
skilin kona og kom ávallt til dyr-
anna eins og hún var klædd. Hún
brosti ekki framan í neinn, nema
hugur fylgdi niáli, og það er
meira en hægt er að segja um alla.
En þannig var hún, hrein og bein.
Dagbjört var góðum gáfum gædd.
Öll störf, sem hún tók að sér,
leysti hún af hendi nteð stakri
prýði, svo að ekki var blettur né
hrukka á. Hún var umboðsjnaður
Happdrættis Háskóla íslands á
Siglufirði, og i því starfi kom
þessi eiginleiki glöggt fram. Dag-
björt átti til góðra að telja. Hún
fæddist á Akureyri 27. ágúst 1911,
dóttir Einars Gunnarssonar, kon-
súls þar, og konu hans, Marenar
Vigfúsdóttur (verts). Hún kvænt-
ist eftirlifandi eiginmanni sinum
árið 1937, indælum manni og góð-
um dreng, Gústav Þórðarsyni frá
Laugabóli við ísafjarðardjúp.
Synir þeirra eru tveir, Sveinn og
Einar. Ég samhryggist innilega
þessum þrem drengjum hennar,
tengdadætrum og sonadætrum.
Þau þakka henni áreiðanlega fyr-
ir samfylgdina og það geri ég
sannarlega líka. Ég kveð mina
elskulegu vinkonu og bið henni
allrar blessunar.
Hildur Svavarsdóttir.
Nú, þegar leiðir okkar skilja,
langar mig með fáeinum orðum
að kveðja vinkonu mína, Dag-
björtu Einarsdóttur, sem í dag er
til moldar borin norður á Siglu-
firði.
Dagbjört fæddist á Akureyri
27/8 — 1911, og var dóttir Maren-
ar Vigfúsdóttur og Einars Gunn-
arssonar, sem var norskur konsúll
þar.
Leiðir okkar Dagbjartar lágu
saman þegar við fluttumst til
Siglufjarðar fyrir 35 árum síðan,
en þá var Dagbjört búsett þar og
gift eftirlifandi manni sinum
Gústavi Þórðarsyni frá Laugar-
bóli, sem þá var kaupmaður þar á
staðnum.
Við vorum saman í saumaklúbb
og spilaklúbb til margra ára, og
ófá eru þau skiftin sem við höfum
skemmt okkur saman. Oft var
Dagbjört fengin til að yrkja um
okkur visur ef eitthvað sérstakt
stóð til.
Dagbjört var mesta dugnaðar-
kona sem þau bezt vita sem til
þekkja. Og i sinum langvarandi
veikindum sýndi hún alveg sér-
stakt þrek. Hún kvartaði aldrei.
Eftir að Kvenfélag Sjúkrahúss
Siglufjarðar var stofnað var hún
meðstjórnandi þar, þangað til hún
hætti fyrir fáeinum árum, eða yf-
ir 20 ár. Fyrir allt hennar góða
starf þar er henni þakkað. í mörg
undanfarin ár hefur hún annast
Happdrætti Háskólans hér á
staðnum, og eftir því sem ég hefi
frétt, með stakasti prýðj og reglu-
semi.
Dagbjört las gríðalega mikið og
var afskaplega dugleg í alls konar
handavinnu. Hún var aldrei að-
gerðarlaus.
Dagbjört og Gústav áttu 2 syni,
Svein, viðskiptafræðing og Einar
skrifstofumann hjá Loftleiðum i
U.S.A.
Um leið og ég þakka Dagbjörtu
fyrir samveruna hér á Siglufirði,
sendi ég Gústavi, sonum og
tengdadætrum mínar innilegustu
samúðarkveðjur.
K.Þ.
Sveinn Helgason
— Minningarorð
Fæddur 21. oktober 1894
Dáinn 30. september 1977
Nú, þegar vinur minn Sveinn
Helgason er kvaddur mun fáa
hafa órað fyrir því að það yrði ég
sem kveddi hann hérna megin
grafar og óskaði honum guðsr
blessunar handan móðunnar
miklu. En svo fór þó.
Ég og vinur minn Sveinn kynnt-
umst á Vífilsstöðum árið 1944, en
þar dvöldumst við báðir sem
sjúklingar. Flestir eiga þvi láni að
fagna i lffi sinu að eignast góða
vini og kunningja. Við Sveinn
fundum fljótlega, þótt nokkur
aldursmunur væri á, að við áttum
gott skap saman og höfðum
gaman af smíðum og byrjuðum að
vinna að þeim saman, þegar
heilsan leyfði. Þá strax eignaðist
ég vináttu Sveins, sem ég átti alla
ævi síðan, því leiðir okkar áttu
eftir að liggja saman lengri veg,
en við fórum þar.
Arið 1956 keyptum við saman
lítið hús við Langholtsveg og
bjuggum þar um nær tveggja ára-
tuga skeið. Þar höfðum við okkar
eigið smiðaverkstæði og unnum
meðan heilsa okkar beggja entist.
Þar sem annars staðar reyndist
mér vinátta Sveins fölskvalaus og
þar leið okkur vel. Á kveðjustund
reikar hugurinn til ferðalaga og
veiðiferða sem Sveinn hafði yndi
af og við fórum svo lengi sem
heilsa okkar leyfði.
Garðurinn við gamla húsið okk-
ar áð Lánghbltsýé’gí 25 bér þess
Vott að um trjágróðurinn þar var
farið nærfærum höndum. Þar má
sjá verk Sveins sem naut ríkulega
alls þess fallega, sem náttúra okk-
ar og land hefur upp á að bjóða á
vor- og sumardögum.
Engan þarf þvi að undra að
Sveinn skyldi velja sér legstað á
sínum fallegu og víðsýnu heima-
slóðum, en hann verður jarðsett-
ur á Borg á Mýrum n.k. laugar-
dag, í nálægð sinna skyldmenna.
Siðustu ár okkar hér á Hrafn-
istu voru eins og hin fyrri. Ég
naut vináttu og úmhyggju Sveins
fyrir velferð minni.
Báðir nutum við þess að um
okkur var vel hugsað og heilsu
okkar gætt. Fyrir það er ég þakk-
látur fyrir okkar beggja hönd í
dag. Ég veit að ég má líka þakka
vini okkar Ottó Árnasyni, sem
hefur i fjölda mörg ár litið til
okkar og hugsað um velferð okk-
ar.
Eg veit að Sveini hefur þótt,
sem nú stefndi að einu, þegar við
urðum að skiljast að hér á Hrafn-
istu og ég varð að dvetjast rúm-
fastur á hjúkrunardeild.
Kannski hefur Sveini, vini min-
unt, þá þótt sent sinu hlutverki
væri lokið, þegar aðrir tóku við
hjúkrun minni. Og þannig eru
forlög okkar, að það er ég sem
kveð Svein nú, þvi hann dó hér á
Hrafnistu þann 30. ágúst s.l.
Þótt ég kveðji Svein nú um
stundarsakir, trúi ég því að vin-
átta góðra rnanna, eins og Sveins
Helgasonar nái út yfir gröf og
dauða. Þvi eigum við eftir að hitt-
ast.
Guð blessi minningu hans.
Brynjólfur Einarsson.
Afmælis- og
minningar-
greinar
ATHYGLl skal vakin á þvf, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast hlaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í sfð-
asla lagi f.vrir hádegi á mánu-
dag og hliðstætt nteð greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera f‘ sendibréfsformi eða
bundnu niáli. Þa>r þurfa að
vera vélritaðar og með góðu
Ifnuhili.