Morgunblaðið - 19.04.1979, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. APRIL 1979
35
Séra Sigurjón Þ.
Árnason — Minning
Jeg get ekki sagt, að mjer kæmi
lát sjera Sigurjóns á óvart, þó að
jeg hefði ekki frjett af honum
síðustu vikurnar. Hann var orðinn
gamall maður, og hafði fyrr á
æfinni kennt lasleika, þó að hann
bæri ekki slíkt utan á sjer. Hann
var harður af sjer, hraustlegur í
útliti, rösklegur í framkomu og
mikill að vallarsýn.
Sjera Sigurjón var fæddur á
Sauðárkróki 3. marz 1897. Þar var
faðir hans prestur, sjera Árni
Björnsson. Kona sjera Árna og
móðir sjera Sigurjóns var frú
Líney Sigurjónsdóttir frá Laxa-
mýri. í júlílok 1913 flutti sjera
Sigurjón með foreldrum sínum
suður á land, er faðir hans fjekk
veitingu fyrir Görðum á Álftanesi.
Hann var alinn upp á stóru heimili
meðal margra systkina. Mjer er
kunnugt um, að sjera Sigurjón
mat bernskuheimili sitt mjög mik-
ils, og þær minningar, sem hann
átti frá uppvexti sínum. Konan
mín kveðst varla í annan tíma
hafa orðið jafn-snortin af því að
heyra ræðumann rifja upp jóla-
minningar frá bernsku sinni held-
ur en sjera Sigurjón eitt sinn á
fundi kvenfjelags Hallgríms-
kirkju. Annars var það ekki venja
sjera Sigurjóns að vera persónu-
legur í ræðum sínum innan eða
utan kirkju.
Sjera Sigurjón varð stúdent í
Reykjavík 1917, og kandídat í
guðfræði 1921. Næsta ár nam hann
við Kaupmannahafnarháskóla og
lagði stund á trúarheimspeki. Sú
vísindagrein hefir vafalaust átt vel
við hann, en jeg geri mjer í
hugarlund, að áhuginn hafi
snemma færst yfir á trúfræði
kirkjunnar. Hann kynnti sjer
einnig safnaðarstarfsemi í Dan-
mörku. Haustið 1922 varð hann
aðstoðarprestur föður síns í
Garðaprestakalli og tók presta-
vígslu 29. okt. s.á.
Hinn 5. jan. 1924 var hann
settur sóknarprestur í Vest-
mannaeyjum, en fjekk veitingu
fyrir embættinu í maí-byrjun um
vorið. Prestur Vestmannaeyinga
var hann síðan til þess tíma, er
hann varð prestur í Hallgríms-
prestakalli frá 1. jan. 1944. Sumar-
ið 1938 hafði hann raunar haft á
hendi aukaprestsþjónustu við
dómkirkjuna í Reykjavík.
Það var í Hallgrímsprestakalli,
að við sjera Sigurjón vorum sam-
verkamenn, þangað til hann ljet af
embætti fyrir aldurs sakir. Þegar
tveir prestar vinna við sömu
kirkju, veltur allt á því, að þeir
geri sjer ljóst, hvenær og í hverju
þeir geti unnið saman og hvenær
ekki. Mjer duldist ekki, að við
sjera Sigurjón vorum í mörgu
ólíkir menn, en jeg held, að við
höfum smám saman lært að
þekkja hvor á annan. Er skemmst
af að segja, að þegar um var að
ræða hið hefðbundna starf kirkj-
unnar, get jeg ekki hugsað mjer
liprari, greiðviknari og tillitssamri
mann en sjera Sigurjón var. Á
hinn bóginn var jeg nýjungagjarn-
ari og stundum fljótfærnari en
hann, og þegar hann hafði ákveðið
að taka aðra stefnu, vissi jeg, að
honum yrði ekki þokað. Hann
sagði mjer hreinskilnislega, að
hann sæi ekkert við það að athuga,
að við færum hvor sínu fram,
þegar við fyndum, að við gætum
ekki átt samleið. Og jeg vona, að
enginn geti brugðið okkur um, að
við höfum viljandi sett fótinn hvor
fyrir annan.
Jeg fullyrði ef til vill meira en
jeg veit, þegar jeg held því fram,
að sjera Sigurjón hafi haft algera
sjerstöðu meðal íslenzkra kenni-
manna. Hann sagði mjer eitt sinn,
að hin þýzka nýguðfræði eða
„frjálslynda guðfræðin" hafi ætlað
að ríða sjer að fullu í andlegu
tilliti. Jeg var ekkert undrandi yfir
því. Þýzka nýguðfræðin var í
siálfu sjer mjög neikvæð. Próf.
Haraldur Níelsson hafði á sínum
tíma gefist upp á henni og tekið
stefnu, sem hafði mikil áhrif á
sjálfan mig og marga aðra læri-
sveina hans. En sú leið fullnægði
ekki sjera Sigurjóni. Þá skeði það,
að sjera Sveinbjörn Högnason
sendi honum guðfræðirit eftir
mann, sem varð til að vekja mikla
athygli í Evrópu. Það var sivss-
lendingurinn Karl Barth, sem átti
eftir að verða einn frægasti og
áhrifamesti guðfræðingur á þess-
ari öld. í guðfræðistefnu hans fann
sjera Sigurjón sjálfan sig. Hjer
var ekki um neina fljótfærnis-
ákvörðun að ræða. Hann sökkti
sjer niður í guðfræðina með þvílík-
um áhuga, að jeg efast um, að við
höfum átt lærðari guðfræðinga
innan íslenzku kirkjunnar í minni
samtíð en hann. Hann aflaði sjer
bóka, sem annars voru í fárra
höndum hjer á landi, til að fylgjast
með. Sjálfur stend jeg í þakkar-
skuld við hann fyrir bókalán,
þegar svo bar við, að ekki vannst
tími til pantana og ritin voru ekki
til hjer á söfnum. Sjera Sigurjón
las fræðirit sín ofan í kjölinn og
braut efnið til mergjar.
Þegar jeg lít til baka, finnst
mjer, að það hefði verið gaman að
mynda lesflokk guðfræðinga og
heimspekinga, eins konar sem-
inarium, til að „bera saman bækur
sínar" og virða fyrir sjer hin ýmsu
sjónarmið, gömul og ný, — og einu
sinni gat sjera Sigurjón þess við
mig, að hann hefði haft löngun til
að gangast fyrir slíkú, en jarðveg-
urinn var ekki nógu góður. Auðvit-
að hefði guðfræðistefna Barths
ekki verið sú eina, sem íhuguð
hefði verið. Sjálfur hlýddi jeg
aðeins einu sinni á Barth sjálfan,
og las ekki öll hans stóru rit, en þó
að jeg gæti ekki fallist á sum hans
sjónarmið, duldist mjer ekki, að
það er varla hægt að kynna sjer
slíka afburðamenn án þess að
verða fyrir einhverjum áhrifum af
þeim.
Það kann að láta undarlega í
eyrum, en tveir prestar í sama
prestakalli hafa sjaldan tækifæri
til að vera við messu hvor hjá
öðrum. En nokkuð kynntist jeg þó
predikunarstíl sjera Sigurjóns.
Ræður hans voru vel unnar og vel
undirbúnar. Hann var ekki gjarn á
að tala til tilfinninganna, en
sennilega hefi jeg sjaldan hlustað
á sjera Sigurjón án þess að hann
vekti hjá mjer umhugsun, um efni
sem ekki gleymdist. Þrátt fyrir
það, þótti jeg hafi ekki gott minni,
hefir mjer gengið betur að muna
úr ræðum sjera Sigurjóns en
flestra annarra presta.
Sjera Sigurjón Árnason hafði
mikinn áhuga á kristniboði, var
framarlega í kristniboðsfjelaginu,
einn af stofnendum kristniboðs-
sambandsins og í stjórn þess. Jeg
hefi gert mjer í hugarlund, að
áhugi hans á kristniþoðinu hafi
öðrum þræði staðið í sambandi við
hina barthiönsku guðfræðistefnu,
þó að svo þurfi ekki endilega að
vera. Hann vann einnig að barna-
verndarmálum um skeið, og bind-
indishugsjónin átti öruggan fylgis-
mann, þar sem hann var. Ekki
■ræddum við mikið um stjórnmál,
en vorum samhuga um, að það
hefði orðið bæði landinu og kirkj-
unni til góðs, að all-margir kenni-
menn höfðu gengið í lið með
hinum nýrri þjóðmálahreyfingum,
svo sem jafnaðarstefnunni, á sín-
um tíma. Sjera Sigurjón var fram-
arlega í samtökum presta og
minnist jeg með ánægju sam-
starfsins við hann í stjórn Presta-
fjelags Islands. Hann hafði bæði
•skilning og áhuga á bættum kjör-
um prestanna og aðstöðu þeirra til
menntunar bókakaupa og lestrar,
eftir að þeir væru komnir í em-
bætti. Framhaldsnám stundaði
hann sjálfur manna bezt, svo aS
hann gat djarft úr flokki talað.
Hinn 4. jan. 1924 gekk sjera
Sigurjón að eiga Þórunni Eyjólfs-
dóttur Kolbeins. Heimili þeirra
var fagurt og höfðinglegt, og bjart
yfir samverustundum stórrar fjöl-
skyldu og heimilisvina. I þeim hópi
var sjera Sigurjón vinmargur og
vinsæll. Börn þeirra hjóna eru sjö
að tölu, og eiga þau öll heima hjer
í grennd. Þau eru (talin eftir aldri)
Eyjólfur Kolbeins löggiltur endur-
skoðandi, kvæntur Unni Friðþjófs-
dóttur og eiga þau 4 börn. Árni
fulltrúi lögreglustjóra, kvæntur
Þorbjörgu Kristinsdóttur, þau eiga
5 börn. Líney húsfreyja, gift
Matthíasi Matthíassyni rafvirkja-
meistara, og þau eiga 3 börn.
Þórey barnalæknir, Páll verkfræð-
ingur, kvæntur Sigríði Gísladótt-
ur, og eru börn þeirra 4, Þórunn
kennari og húsfreyja, gift Bjarka
Elíassyni, yfirlögregluþjóni, Snjó-
laug kennari og húsfreyja, gift
Tryggva Viggóssyni lögfræðingi.
Þau eiga 2 börn, en 1 barn á hún
frá fyrra hjónabandi. Það er því
stór hópur vandamanna, sem
kveður sjera Sigurjón, þegar með
eru talin systkini, frændfólk og
fyrrverandi safnaðarfólk. Frú Þór-
unn kona hans andaðist 4. apríl
1969 og verður okkur hugsað til
hennar um leið.
Fáein einstök atvik hafa fest í
huga mínum, sem jeg hefði nefnt
hjer, ef þau væru ekki of persónu-
leg, en þar er um að ræða minn-
ingar, sem eru mjer mikils virði,
og fyrir slíkar minningar þakka
jeg, og um leið fyrir samvinnu
liðinna ára. „Guð gefi honum raun
lofi betri". Lýk jeg svo línum
þessum með samúðarkveðju til
allra aðstandenda frá mjer og
mínum.
Jakob Jónsson
fyrrv. sóknarprestur.
Á morgun, föstudaginn 20. apríl,
verður séra Sigurjón Þ. Arnason
kvaddur hinstu kveðju frá Foss-
vogskirkju. Hann lést í Borgar-
sjúkrahúsinu þann 10. apríl eftir
erfiða sjúkdómslegu. Séra Sigur-
jón var fæddur 3. marz 1897 á
Sauðárkróki, sonur hjónanna séra
Árna Björnssonar prófasts í Görð-
um á Álftanesi og Líneyjar
Sigurjónsdóttur. Séra Sigurjón
lauk stúdentsprófi við Mennta-
skólann í Reykjavík vorið 1917 og
guðfræðipróf við Háskóla Islands
tók hann 14. feb. 1921. Veturinn
1921—22 var hann við framhalds-
nám í Kaupmannahöfn. Las hann
þar trúarheimspeki og kynnti sér
jafnframt safnaðarstarf. Hann
var skipaður sóknarprestur í Vest-
mannaeyjum 3. maí 1924 og þjón-
aði því prestakalli til ársloka 1944
er honum var veitt Hallgríms-
prestakall í Reykjavík frá 1. jan.
1945. Þjónaði hann því prsstakalli
til ársloka 1967 er honum var veitt
lausn sökum aldurs.
Séra Sigurjón kvæntist 4. jan.
1924 eiginkonu sinni, Þórunni
Eyjólfsdóttur Kolbeins, frá
Staðarbakka í Miðfirði, en hún lést
4. apríl 1969. Þau eignuðust 7 börn
sem öll eru á lífi.
Með séra Sigurjóni er horfinn
sjónum okkar einn sá kunnasti úr
hópi þeirra guðfræðinga, er staðið
hafa traustan vörð um Lúthersk-
an, kristinn boðskap á íslandi.
Gundvöllur þeirrar varðstöðu var
lagður í föðurhúsum, þar sem
hann yar leiddur fyrstu sporin á
vegi trúarinnar. Fyrir mjög góðum
áhrifum varð hann einnig þann
tíma sem hann dvaldist við nám í
Kaupmannahöfn. Þar kynntist
hann ýmsum trúuðum mönnum,
þeirra á meðal hinum kunna
danska presti A. Fibiger og urðu
þau kynni honum til mikillar
blessunar. Séra Sigurjón var víð-
lesinn maður og sagði sjálfur svo
frá, að lestur hefði verið honum
innri nauðsyn og mest las hann
auðvitað guðfræði. Hann lagði
mikla áherslu á að kynna sér
viðhorf annarra guðfræðinga á
boðskap Biblíunnar, einkum
þýskra og svissneskra. Kenningar
svissneska guðfræðingsins Karls
Barth höfðu mikil áhrif á hann og
taldi hann sjálfur að kynni hans af
guðfræði Barths hafi, ásamt því
veganesti sem hann hlaut í föður-
húsum, bjargað honum frá m.a.
óheillavænlegum áhrifum „nýguð-
fræðinnar" svokölluðu, sem lifði
sitt blómaskeið hér á landi fyrri
hluta þessarar aldar. í kenningum
Barths sá hann Jesúm Krist sem
sannan Guð, enda varð það höfuð-
inntak allra hans prédikana. Hann
boðaði kærleika Guðs í Kristi.
„Guð var í Kristi" og„Guð hefur
í Kristi sætt heiminn við sig“.
Þetta var grundvöllur hans eigin
trúar og hann vissi að hann var
kallaður til þess af Drottni að
flytja öðrum þennan gleðilega
boðskap. Þeirri köllun reyndist
hann trúr allt til enda. Hann hafði
ávallt mikinn áhuga fyrir leik-
mannastarfi innan kirkjunnar,
sem best sést á því að hann var
aðalhvatamaður að stofnun
K.F.U.M. í Vestmannaeyjum, og
formaður frá stofnun þess 30. nóv.
1924 og alla tíð meðan hann
dvaldist í Eyjum. Hann stofnaði
einnig K.F.U.K. í Vestmannaeyj-
um 1926. I Vestmannaeyjum var
hann driffjöðrin í leikmannastarf-
inu og studdi slíkt starf hér í
Reykjavík eftir að hann fluttist
hingað. Var þar einkum um að
ræða starf K.F.U.M. og K. og
kristniboðsfélaganna. Séra Sigur-
jói) hafði brennandi áhuga fyrir
kristniboði meðal heiðingja sterk-
um böndum. Við stofnun
Sambands ísl. Kristniboðsfélaga
árið 1929 var hann kosinn í vara-
stjórn þess, þá starfandi prestur í
Vestmannaeyjum og hafði það
sæti til ársins 1945, að tveimur
árum undanskildum, en þá sat
faðir hans í varastjórninni. Þegar
hann fluttist til Reykjavíkur árið
1945, var hann strax kosinn í
aðalstjórn Kristniboðssambands-
ins og sat í henni til ársins 1973,
sem varaformaður og formaður
síðasta eitt og hálfa árið, en gaf þá
ekki kost á sér til endurkjörs
sökum heilsubrests. Okkur sem
áttum þess kost, að sitja með
honum í stjórn Kristniboðs-
sambandsins duldist ekki, hversu
miklum gáfum hann var gæddur
og hve þekking hans var mikil og
haldgóð. Hann virtist að eðlisfari
vera hlédrægur maður og þess
vegna kom það skemmtilega á
óvart, hve léttur og kátur hann gat
verið í litlum hópi. Samverustund-
irnar með honum í stjórninni
skilja eftir ljúfar endurminningar
um mikinn persónuleika, sem
þrátt fyrir gáfur og lærdóm, var
hógvær og lítillátur gagnvart þeim
sem með honum voru. Hverri
stund með honum fylgdi einhver
hátíðleiki og gerði manni ávallt
eitthvað gott. I fjölþættu starfi
hans innan kirkjunnar, bæði í
Vestmannaeyjum og hér í Reykja-
vík, eru biblíulestrar sem hann
hélt, fyrir almenning og smærri
félagshópa, ógleymanlegir þeim er
þeirra nutu. Við félagarnir í
Kristniboðsfélagi Karla minnumst
biblíulestranna, sem hann hélt hjá
okkur, með mikilli gleði og þakk-
læti. Það var ávallt tilhlökkunar-
efni að koma á biblíulestrana. Á
eftir var rætt um efnið hverju
sinni og tækifæri gafst til að bera
fram spurningar. Þá naut þekking
hans sín vel og þá gleymdu menn
stund og stað, svo að oft var langt
liðið á kvöldið þegar menn áttuðu
sig. Það leyndi sér ekki í þessu,
sem og öllu hans starfi, af hve
mikilli ábyrgðartilfinningu hann
starfaði.
Þegar trúr þjónn Guðs og góður
vinur er kvaddur, verða orð manns
oft fátækleg, og svo fer einnig nú.
En við sem störfum í stjórn
Kristniboðssambandsins og ég veit
að ég mæli fyrir munn allra
íslenskra kristniboðsvina, lútum
höfði í djúpri þökk til Guðs fyrir
séra Sigurjón, fyrir líf hans og
störf, sem áfram munu bera vitni
um náðugan Guð, sem hefur vitjað
okkar mannanna í sínum eingetna
syni, Drottni Jesú Kristi. Guð
blessi ástvinum hans og okkur
öllum, dýrmætar minningar um
þennan mæta mann.
Baldvin Steindórsson.
Séra Sigurjón Þ. Árnason
andaðist í Borgarspítalanum
þriðjudaginn 10. apríl síðastliðinn
eftir langa sjúkdómslegu.
Með honum er horfinn af
sjónarsviðinu einn af mætustu
prestum íslensku kirkjunnar.
Hann var einn þeirta presta, sem
gengu fremstir í flokki undir
játningar hinnar lúthersku kirkju.
Prédikun hans var Kristsprédik-
un: Guð hefur opinberast. „Hann
bjó með oss, fullur náðar“. Yfir-
gnæfandi náð lét hann oss í té“ í
Kristi. Hann „hefur borið syndir
vorar til grafar í honum og yfir-
unnið dauða vorn með upprisu
hans“ (Barth). Guð hefur búið oss
lausn. Hann hefur í Kristi þegar
framkvæmt allt, sem framkvæma
þurfti til þess að endurleysa
mannkynið. „Það er fullkomnað“
fyrir alla.
Þannig var kjarninn í boðskap
séra Sigurjóns, í samræmi við
boðskap kristinnar kirkju og boð-
skap Biblíunnar, markviss og
áreiðanlegur, fluttur af brennandi
sannfæringu og heitu hjarta. Þess
vegna glöddust margir, er þeir
hlustuðu á prédikun hans, ekki síst
er hann talaði á samkomum
KFUM og K og kristniboðshreyf-
ingarinnar. Á slíkum samkomum
talaði hann venjulega blaðalaust,
með fáeina punkta á blaði. Þá var
eins og ræður hans kæmu beint frá
hjarta hans, knúnar fram af
alvöruþunga og kærleika til þes
Drottins, sem hafði kallað hann til
þess að flytja skilaboðin um kær-
leika Guðs í Kristi og hvetja menn
til þess að gefa sig honum á vald.
Eg minnist margra slíkra kvöld-
stunda undir ræðustóli hans, er
rödd hans hljómaði í fullum sal
áheyranda, sem hlustuðu með
eftirvæntingu og athygli á boð-
skap hans, og var þögnin svo mikil,
að heyra hefði mátt saumnál
detta.
Sumum þótti kirkjuprédikanir
hans of guðfræðilegar og þung-
skildar. Ef til vill kom það til af
því, að hann reyndi að vanda sem
mest allan undirbúning prédikana
sinna, sem hann flutti í kirkjunni.
og skrifaði þær því orði til orðs. Og
þeir, sem þekktu séra Sigurjón og
hlustuðu á hann að staðaldri, áttu
ekki heldur erfitt með að skilja
boðskap hans í kirkjunni. Það kom
oft fram í prédikunum hans, hve
hann var víðlesinn og fylgdist vel
með því, sem var að gerast á
kristilegum og guðfræðilegum
vettvangi hverju sinni.
Séra Sigurjón lét sér ekki nægja
að inna aðeins af hendi þau
skyldustörf, sem honum bar sem
presti, heldur tók hann alla tíð
mikinn þátt í margs konar kristi-
legu sjálfboðastarfi innan
kirkjunnar.
Hann hafði mikinn áhuga á því,
allt frá fyrstu prestsskaparárum
sínum, að koma á leikmannastarfi
innan kirkjunnar. Á þeim árum
var ekki mikið um leikmannastarf
innan kirkjunnar. Kristileg félög
ungra manna og kvenna höfðu þó
starfað í Reykjavík í aldarfjórð-