Morgunblaðið - 30.01.1980, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 1980
21
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
Jöfnun hitakostnaðar
í framkvæmd
Þingræða
— síðari hluti
Hér fer á eftir síðari hluti framsögu Þorvalds
Garðars Kristjánssonar (S) fyrir frumvarpi til
laga um jöfnun hitunarkostnaðar til að jafna
aðstöðu og forða byggðaröskun og fólksflótta frá
„olíuhitunarsvæðum“. Fyrri hluti framsögunnar
birtist í Mbl. sl. þriðjudag.
Nýmæli og
breytingar
í frumvarpinu er að finna
ákvæði um hverjir skuli njóta
niðurgreiðslu olíu og um form
olíustyrkja. Er í þessu efni sumt
óbreytt frá gildandi lögum en
annað felur í sér veigamiklar
breytingar frá því, sem verið
hefir.
í gildandi lögum er svo mælt
fyrir, að olíustyrkir skuli greiðast
hverjum framteljanda til skatts
og einnig vegna maka og barna,
sem eru á framfæri hans. En í
þessu frumvarpi er gert ráð fyrir,
að styrkur vegna hverrar íbúðar
sé greiddur einum aðila, þ.e. hús-
ráðanda. Húsráðandi íbúðar er
eigandi íbúðar eða leigjandi íbúð-
ar. Einstaklingur, sem leigir her-
bergi í húsnæði hjá öðrum, telst í
þessu sambandi einn í fjölskyld-
unni og olíustyrkur vegna hans
greiðist húsráðanda. Þetta horfir
til einföldunar í framkvæmd
niðurgreiðslnanna.
Önnur og eigi veigaminni breyt-
ing er fólgin í því ákvæði frum-
varpsins, að upphæð olíustyrks
fari bæði eftir fjölskyldustærð og
stærð íbúðar. I gildandi lögum er
ekki tekið tillit til íbúðarstærðar.
Þá er ekki tekið tillit til raunveru-
legrar orkunotkunar. Þetta getur
verið sérstaklega óréttlátt gagn-
vart fólki, sem býr eitt sér í íbúð
og á það oft við gamalt fólk. Er þá
vegið að þeim, er sízt skyldi. Með
frumvarpi þessu er ætlunin að
gera hér bragarbót á. I reglugerð
verður svo að kveða nánar á um
með hverjum hætti skuli ákveða
upphæð olíustyrkja. Skal þá að
sjálfsögðu við það miðað, að olía
verði í hverju tilfelli greidd niður
sem næst að sama hundraðshluta
og nemur heildarniðurgreiðslunni.
Athyglisverðar eru hugmyndir um
leiðir til að ákveða upphæð olíu-
styrkja, sem settar eru fram í
nefndaráliti um jöfnun á hitun-
arkostnaði frá október s.l., sem
samið var af nefnd, sem fyrrver-
andi iðnaðarráðherra skipaði til
að gera tillögur um leiðir til
jöfnunar á hitunarkostnaði.
Það er nýmæli í frumvarpinu,
að olíustyrki skal greiða til þeirra,
sem nota olíu til upphitunar
atvinnuhúsnæðis. Þetta þykir eðli-
leg ráðstöfun til þess að jafna
þann aðstöðumun, sem nú er hjá
atvinnurekstrinum í landinu eftir
því hvert orkuverðið til húshitun-
ar er. Þessi niðurgreiðsla færi
fram með beinum framlögum til
hvers fyrirtækis eða atvinnurek-
anda fyrir sig.
Frumvarpið gerir ráð fyrir
niðurgreiðslu olíu til skóla og
annarra menningarstofnana,
sjúkrahúsa og annarra heilbrigð-
isstofnana og dvalarheimila fyrir
unga og aldna. Þetta ákvæði ber
að skýra rúmt og heyra hér undir
t.d. kirkjur, þótt ekki sé sérstak-
lega nefnt. I núgildandi lögum er
aðeins gert ráð fyrir, að heima-
vistarskólar á grunnskólastigi
njóti olíustyrks. Hér er því um að
ræða víðtækari niðurgreiðslur en
nú er.
Lagt er til með frumvarpi þessu,
að olíustyrkur sé greiddur þeim
aðilum, sem ekki eiga kost á
raforku frá samveitu og verða að
leysa raforkuþörf sína með rekstri
dísilstöðva. Þetta kemur í þarfir
bænda, sem enn njóta ekki sveita-
rafvæðingarinnar. Ákvæði þetta
er óbreytt frá gildandi lögum.
Enn er ótalið, að verð olíu, sem
hitaveitur nota sem orkugjafa og
rafveitur nota til framleiðslu raf-
magns til upphilunar húsa, skal
greitt niður. Hér er gert ráð fyrir
að greiða orkuveitum styrki, sem
koma til góða orkunotendum í
lægri gjaldskrám. Það er nýmæli,
að olía sé greidd niður til hita-
veitna, sem nota þann orkugjafa.
Að því marki sem olía er notuð
tekur þessi niðurgreiðsla einnig til
hitaveitna, sem bæði nota jarð-
varmá og olíu. Hins vegar er það
ekki nýmæli, að greidd sé niður
olía til framleiðslu rafmagns, eins
og hér er gert ráð fyrir, því að svo
er mælt fyrir í gildandi lögum.
Styrki skal greiða rafveitum að
því marki sem þær nota olíu sem
orkugjafa til framleiðslu raf-
magns til hitunar húsnæðis.
Aríðandi er, að engin hljóti
olíustyrk aðrir en þeir sem til er
ætlast. Bein ákvæði er um þetta
að finna í frumvarpinu. Lögð er
áherzla ■ á, að öll framkvæmd
þessara mála verði sem einföldust
og þess gætt að koma í veg fyrir
misnotkun á niðurgreiðslunni.
Sú skipan er nú, að viðskipta-
ráðherra fer með mál er varða
olíuniðurgreiðslu. Hér er gert ráð
fyrir að á verði sú breyting, að mál
þessi heyri undir iðnaðarráðherra.
Þykir þetta eðlileg breyting, þar
sem hér er um að ræða orkumál og
þau fer iðnaðarráðherra með.
ALÞINGI
Þorvaldur Garðar
Kostnaðar-
hliðin
Er þá komið að kostnaðinum af
niðurgreiðslunni. í frumvarpinu
scgir, að ríkissjóður skuli greiða í
Orkusjóð óafturkræft framlag,
sem varið skal til að greiða niður
verð á olíu til upphitunar húsa.
Það er nýmæli að þetta fjármagn
gangi í gegnum Orkusjóð. Þykir
það eðlileg meðferð og er hliðstætt
því sem nú fer um verðjöfnunar-
gjald af rafmagni.
Útgjöld ríkissjóðs vegna olíu-
niðurgreiðslunnar verða breytileg
eftir hreyfingum á verði olíu og
gjaldskrám hitaveitna.
Og þegar litið er til lengri tíma
koma fram áhrifin af þeim orku-
framkvæmdum, sem nú er unnið
að og gera mögulegt að hita upp
húsnæði með innlendum orkugjöf-
um í stað olíu. Hefir nú verið sett
fram það markmið, að um 80% af
því húsnæði, sem í árslok 1978 var
hitað upp með olíu, verði á árinu
1983 hitað upp með innlendum
orkugjöfum. Gangi þetta fram
hraðminnkar á næstu árum það
fjármagn, sem þarf til niður-
greiðslu olíu. Það ber því að líta á
þau miklu fjárútlát, sem frumvarp
þetta gerir ráð fyrir, sem bráða-
birgðaskipan. En til þess að svo
verði má einskis láta ófreistað til
að hraða þeim orkuframkvæmd-
um, sem leysa olíuna af hólmi til
húshitunar svo og að leggja
áherzlu á orkusparandi aðgerðir.
En hvað sem þessu líður felur
frumvarpið í sér mikinn kostnað á
árinu 1980. Áætla má, að niður-
greiðsian á þessu ári muni nema
7—8 milljörðum króna. Um þetta
efni vísa ég til útreikninga á
áætluðum niðurgreiðslum olíu,
sem Edgar Guðmundsson verk-
fræðingur hefir gert og er að finna
með frumvarpinu á fylgiskjali nr.
6.
Þá er til þess að taka, hvernig
eigi að gera ríkissjóði mögulegt að
mæta þeim útgjöldum, sem frum-
varp þetta felur í sér. Langt er nú
síðan talið var sjálfsagt að leggja
fram almannafé til jöfnunar á
hitunarkostnaði í landinu. Með
lögum nr. 5/1974 um álagningu
sérstaks gjalds til að draga úr
áhrifum olíuverðhækkana var fjár
aflað til niðurgreiðslu olíu með því
að leggja 1% gjald á söluskatts-
. stofn. Aætlað er að þessi tekju-
stofn gæfi nú fyrir árið 1980 rúma
5 milljarða króna. En tekjustofn
þessi er nú ekki lengur. Hann var
aflagður árið 1977. Síðan hefir sú
skipan verið, að fjárhæð þeirri,
sem ákveðin er í fjárlögum hverju
sinni skal varið til að draga úr
áhrifum olíuverðshækkunar á hit-
unarkostnað íbúða.
Ef frumvarp þetta verður sam-
þykkt, sem ég vænti fastlega, bæri
að ákveða fjárhæð í fjárlögum
hverju sinni fyrir útgjöldum sam-
kvæmt því. Það væri að formi til
óbreytt skipan frá því sem nú er.
En þá er eftir spurningin hvar eigi
að taka peningana. Mitt svar er,
að það skuli gert án skattahækk-
ana með því að skera niður á móti
önnur útgjöld ríkisins. Það mætti
gera á árinu 1980 með flötum
niðurskurði á öðrum málaflokkum
en orkumálum. Ég reikna í þessu
sambandi ekki með þeim útgjöld-
um ríkissjóðs, sem hann á að bera
að óbreyttum reglum um niður-
greiðslu olíu. Ég geri ekki ráð
fyrir, að nokkur fyrirfinnist, sem
vilji afnema niðurgreiðslur á olíu
eða minnka hana frá því sem nú
er. Þess vegna hef ég í huga
niðurskurð sem svarar viðbótar-
útgjöldum ríkissjóðs vegna þessa
frumvarps en það myndi nema um
1% af upphæð fjárlaga.
Hin leiðin er að fá ríkissjóði
markaðan tekjustofn til að standa
undir olíuniðurgreiðslunni eins og
var áður. Það fer væntanlega eftir
ríkjandi stjórnarstefnu í ríkis-
fjármálum hver aðferðin yrði við
höfð. En hvaða leið, sem farin
yrði, felur þetta frumvarp í sér, að
undir niðurgreiðslu olíu sé staðið
með skatttekjum ríkissjóðs svo
sem alltaf hefir verið.
Frumvarp þetta fjallar ekki um
heildarskipan á verðjöfnun á þeim
orkugjöfum, sem þjóðin notar. Það
mál er í biðstöðu nú og tekur tíma
að leysa. En hvaða skoðun, sem
menn kunna að hafa á verðjöfnun,
hljóta allir sanngjarnir menn að
sjá, að við svo búið má ekki sitja
sem nú er hjá þeim hluta þjóðar-
innar, sem notar olíu til upphitun-
ar húsa. Þær búsifjar, sem verð-
hækkun olíu veldur þessu fólki,
eru svo miklar að jafna má við
áföll vegna náttúruhamfara eða
aðra óáran, sem sjálfsagt þykir, að
hið opipbera bæti úr þegar í stað.
Aðgerðarleysi í þessum efnum er í
hróplegri mótsögn við anda þeirr-
ar samhjálpar og skilnings, sem
þjóðin er vön að sýna þeim, sem í
nauðum eru staddir.
En hér er ekki einungis um
sanngirnismál að ræða, heldur
hagsmunamál þjóðarheildarinnar.
Ef ekkert er aðhafst og ekki er
skjótt við brugðið, vofir yfir
brottflutningur fólks frá olíuhit-
unarsvæðunum og stórfelld
byggðaröskun í landinu öllum til
ómælanlegs tjóns.
I þessu ljósi ber að líta á það
frumvarp, sem hér er til umræðu.
Ethel Wiklund, sendiherra Svíþjóðar, afhendir Sigurði Reyni
Péturssyni riddarakross hinnar konunglegu Norðurstjörnuorðu.
Sigurður Reynir Pétursson
hlýtur riddarakross hinnar
konunglegu Norðurstjörnuorðu
VIÐ móttöku í sænska sendiráð-
inu þann 24. janúar afhenti sendi-
herra Svíþjóðar, Ethel Wiklund,
Sigurði Reyni Péturssyni hæsta-
réttarlögmanni, framkvæmda-
stjóra í Sambandi tónskálda og
eiganda flutningsréttar, riddara-
kross hinnar konunglegu Norður-
stjörnuorðu af fyrstu gráðu.
Sigurður Reynir Pétursson
hlaut orðuna fyrir samvinnu sem
hann hefur átt þátt í að koma á
milli hinna norrænu útgáfurétt-
arfélaga á sviði höfundarréttar
sem framkvæmdastjóri STEF.
smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar
Hörgshlíð 12
Samkoma í kvöld kl. 8.
□ Helgafell 59801307 VI.
I.O.O.F. 9=1611308 = Bh
I.O.O.F. 7 = 1611308V2 =
□ Glltnir 59801307 1 atkv.
íbúð úti á landi
tll leigu. Fyrirframgreiösla.
Reglusamt fólk. Upplýsingar í
síma, 98-2090.
Viðlagasjóðshús óskast
mjög góö útborgun, jafnvel
staögreiösla fyrir rétta eign.
Eignamiölun Suðurnesja
Hafnargötu 57. Sími 3868.
Veröbréf
Fyrirgreiösluskrifstofan Vestur-
götu 17, sími 16223.
Fiskverzlun
Óska eftir aö taka á leigu
húsnæði fyrir fiskbúö á góöum
stað í borginni. Tilboö leggist inn
á afgr. Mbl. merkt: „Stórlax —
4738
Gerum skattframtöl
einstaklinga
og fyrirtækja. Lögmenn Jón
Magnússon hdl., Siguröur Sigur-
jónsson hdj., Garöastræti 16,
sími 29411.
Skattframtöl —
Reikningsskil
Tek aö mér gerö skattframtala
fyrir einstaklinga og minni fyrir-
tæki.
Ólafur Geirsson viösk.fr.
Skúlatúni 6, sími 21673 e. kl.
17.30.