Morgunblaðið - 11.03.1980, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. MARZ 1980
Hákon Kyllingmark:
þAÐ hafa mörg athyglisverð mál
komið til kasta þessa þings. Ég
tók t.d. upp mál sem ég tel
mikilvægt, þ.e. að Norðurlanda-
þjóðirnar leggi að bílaframleið-
endum að smiða ódýrari, spar-
neytnari og öruggari bíla. sagði
Hákon Kyllingmark stórþing-
maður frá Noregi er Morgun-
blaðið ræddi við hann á Norður-
landaþinginu. Kyllingmark er
mörgum íslendignum að góðu
kunnur enda hálfur íslendingur.
Samgöngur
við Island
mikilvægar
Móðir hans, Sigríður Sæmunds-
dóttir, fæddist í Hörgshlíð við
Mjóafjörð í ísafjarðardjúpi en
giftist ung til Noregs. Kylling-
mark hefur verið þingmaður
fyrir Nordiand í 27 ár og hann
var samgönguráðherra í 6 ár,
árin 1965-71.
. — Að mínu mati hafa þingstörf-
in gengið vel á þinginu hér í
Reykjavík, sagði Kyllingmark.
Það hafa engin stórmál verið hér
til meðferðar en mörg smærri
mál.
Kyllingmark sagði að þegar
þingið væri haldið hér leiddi það
hugann að því hve mikilvægt væri
að hafa góðar samgöngur milli
íslands og annarra Norðurlanda
svo að íslendingar gætu ferðast
þangað og aðrir Norðurlandabúar
til Islands. Há fargjöld væru hér
þrándur í götu og yrði Norður-
landaráð að grípa inn í á einhvern
hátt.
Kyllingmark sagði að lokum að
gildi norrænnar samvinnu væri
ótvírætt. Ef samvinna Norður-
landanna hefði ekki verið jafn
naín og góð undanfarna áratugi
eins og raun bæri vitni væri margt
öðru vísi í samskiptum landanna
og ýmsir hlutir, sem þættu sjálf-
sagðir nú, ekki fyrir hendi.
Opna úr dagbók Finnboga Bernódussonar í Boiungarvík.
(Lj<)sm. hristján).
Sýning á handritum
í anddyri Safnahúss
í ANDDYRI Safnahússins
við Hverfisgötu mun
standa fram á vorið sýn-
ing á ýmsum merkum
handritum, sem Lands-
bókasafn hefur eignazt á
síðustu misserum.
Eru þar m.a. sýnishorn
eiginhandarrita nokkurra
skálda og rithöfunda, svo
sem Eggerts Ólafssonar,
/
Jóns Trausta, Theódórs
Friðrikssonar og Jóhannes-
ar úr Kötlum.
Margt fleira er á sýning-
unni, svo sem 18. aldar
uppskrift Annála Björns á
Skarðsá og sýnishorn einn-
ar dagbókar Finnboga
Bernódussonar í Bolung-
arvík, en hann gaf Lands-
bókasafni á sl. ári dagbæk-
ur sínar allt frá 1914.
Olof Palme og Guttorm Hansen hjá alþýðuflokkskonum:
Hvergi á Norðurlönd-
um eru kjamorkuvopn
Lifsnauðsynlegt eftirlit frá íslandi
Jafnaðarmannaflokkarnir á Norðurlöndum hafa með sér nána
samvinnu eins og kunnugt er og i tengslum við þing Norðurlandaráðs
sátu þeir Olof Palme leiðtogi sænskra jafnaðarmanna og norski
jafnaðarmaðurinn Guttorm Hansen forseti Stórþingsins fyrir svörum
hjá Sambandi alþýðuflokkskvenna og var blaðamönnum boðið að
fylgjast með umræðunum. Eins og eðlilegt er var fjallað um
margvísleg stefnumál jafnaðarmanna á sviði félagsmála og ýmis
grundvaliaratriði í stefnu flokkanna. Fundurinn stóð i tvær
klukkustundir undir stjórn Kjartans Jóhannssonar varaformanns
Alþýðuflokksins en Kristin Guðmundsdóttir setti fundinn og sleit
honum. Ekki verða hér rakin öll þau mál, sem á var drepið heldur
staldrað við tvö: Hægri bylgjuna og utanrikis- og öryggismál.
Hægri bylgjan
Spurt var, hvort um hægri
bylgju væri að ræða í Evrópu.
Guttorm Hansen minnti á að
jafnaðarmannaflokkarnir í
Svíþjóð og Noregi hefðu um lang-
an aldur verið öflugustu flokkarn-
ir í löndunum og setið lengi í
ríkisstjórn. Hann taldi, að flokk-
arnir stæðu frammi fyrir mikilli
breytingu í þjóðfélögunum, þar
sem menn skipuðu sér öðru visi í
stjórnmálafylkingar en áður.
Fækkað hefði fólki í þeim atvinnu-
greinum, iðnverkafólki og sjó-
mönnum, sem hefðu jafnan verið
burðarásinn í fylgi norska Verka-
mannaflokksins. Flokkurinn hefði
ekki lagt sig nægilega mikið fram
um að ná tengslum við nýja hópa
og hann þyrfti að endurskoða
stefnu sína og starfshætti með
tilliti til þeirra. Fylgi flokksins
hefði minnkað í borgum og bæjum
vegna þess að hann hefði ekki lagt
nægilega rækt við að viðhalda því.
Til dæmis hefðu norskir jafnað-
armenn verið baráttumenn fyrir
umhverfisvernd úti um lands-
byggðina en þeir hefðu gleymt því
sem Guttorm Hansen nefndi borg-
arumhverfi. Menn mætti hins
vegar ekki gleyma því, að sænski
flokkurinn væri annar stærsti
jafnaðarmannaflokkurinn í Evr-
ópu á eftir þeim austurríska og
norski flokkurinn væri þriðji í
röðinni.
Olof Palme sagði, að á evrópsk-
an mælikvarða hefðu jafnaðar-
mannaflokkarnir sífellt verið að
eflast. A tveimur áratugum frá
1955—1975 hefði fylgi þeirra stór-
aukist. Kjósendum flokkanna
hefði fjölgað mest í Suður-Evrópu
en jafnframt fækkað nokkuð í
norðurhluta álfunnar. Hann sagði
það einkenni hægri flokka, að þeir
væru ávallt á leið lengra til hægri
og hann drægi í efa, að það væri í
samræmi við vilja kjósenda. Þá
var hann spurður að því, hvort
jafnaðarmannaflokkarnir væru
ekki einnig á hægri leið og kvað
hann það af og frá, þeir stefndu
eindregið til vinstri.
Norræna jafnvægið
Olof Palme var spurður að því
hvort unnt væri að tryggja öryggi
landa með hlutleysi utan til dæm-
is Varsjárbandalagsins og Atl-
antshafsbandalagsins. Hann svar-
aði og sagði, að þetta hefði Svíum
tekist með því að fylgja hefðbund-
inni hlutleysisstefnu sinni og huga
vel að vörnum sínum. En fyrir
öryggi Svíþjóðar skipti hið svo-
nefnda norræna jafnvægi í örygg-
ismálum mjög miklu. I því fælist,
að hvert Norðurlandanna um sig
hefði ákveðið öryggisstefnu sína
með hliðsjón af eigin hagsmunum
og sameiginlega mynduðu þau
síðan eina heiid. í 30 ár hefði þetta
jafnvægiskerfi gefið mjög góða
raun og væri það mikill styrkur
fyrir Svía. Taldi hann nauðsynlegt
að varðveita þetta norræna jafn-
vægi og hiklaust ætti að játa, að
það byggðist á þeirri skipan, sem
nú ríkir: Aðild Islands, Noregs og
Danmerkur að Atlantshafsbanda-
laginu, hlutleysi Svíþjóðar og
hlutleysi Finnlands á grundvelli
sérstaks vinnuáttusamnings við
Sovétríkin. Aðspurður sagðist
Palme ekki vilja blanda sér í
innanríkismál Islands og segja
álit sitt á því, hvað mundi gerast í
Svíþjóð, ef landið hætti þátttöku í
Atlantshafsbandalaginu. En hann
sagði, að það mundi tvímælalaust
leiða til aukins sovésks þrýstings
á Finna, ef Svíar ákvæðu til
dæmis að gerast aðilar að Atl-
antshafsbandalaginu.
Afganistan
Um innrás Sovétmanna í Af-
ganistan sagði Olof Palme, að það
væri skiljanlegt, að Vesturlanda-
búar gripu til harðra gagnráðstaf-
ana og ekki síst Bandaríkjamenn,
en hann sagðist samt vona, að ekki
yrði horfið aftur til tíma kalda
stríðsins. Guttorm Hansen sagði,
að mikilvægast væri, að menn
mætu rétt, hvað væri að gerast í
Afganistan. Sovétmenn hefðu af
eigin hagsmunaástæðum talið sig
knúna til að leggja undir sig
landið, þótt þeir réðu þar í raun
lögum og lofum. Þess vegna hefði
innrásin komið Vesturlandabúum
í opna skjöldu. Hann sagðist ekki
hafa þá trú, að Sovétmenn væru á
leið til Indlandshafs, þeir þyrðu
ekki að halda að hafinu, því að það
mundi leiða til heimsstyrjaldar.
„Höfum áhuga á víðtækara
samstarfi í framtíðinni44
LANDSHÖFÐINGINN í
Nordbotten í Svíþjóð, Ragnar
Lassinatti, er staddur hér á
landi í sambandi við þing
Norðurlandaráðs. Ragnar er
íslandsvinur mikill og hefur í
nokkur ár beitt sér fyrir
samvinnu íslendinga og
Norðurkollulandanna en lén
Ragnars er einmitt það
nyrsta í Svíþjóð. Hann hefur
m.a. gengist fyrir því, að
íslendingum hefur verið boð-
ið á sérstakt sænskunámskeið
á hverju ári. Þá hefur íbúum
Norðurkollulandanna verið
boðið til íslenskunáms í þrjú
ár og hefur Ragnar greitt
fyrir því á ýmsan hátt. Nám-
skeiðin eru haldin hér á landi
og eru í umsjá menntamála-
ráðuneytisins og Norræna fé-
lagsins.
„Samstarf um tungumála-
kennslu á þessu nyrsta svæði
Norðurlandanna er mjög mik-
ilvægt og ég hef mikinn áhuga
á því að þetta samstarf verði
víðtækara," sagði Lassinatti í
samtali við Mbl. „En slíkt
samstarf gengur ekki nema til
komi nægjanlegt fjármagn og
— segir Ragnar
Lassinatti
sem mjög
hefur beitt sér
fyrir þátttöku
íslands í sam-
starfi Norður-
kollulandanna
ég vona að íslenska ríkis-
stjórnin sjái sér fært að
styrkja það.
í framtíðinni höfum við
áhuga á samstarfi þessara
landa á mun fleiri sviðum.
Samstarf þeirra á sviði íþrótta
er þegar hafið og hefur gefið
góða raun. En Norðurkollu-
löndin ættu einnig að geta
notið góðs hvort af öðru t.d. á
sviði menningar-, félags- og
stjornmála. Aðstæður á öllu
þessu svæði eru mjög svipaðar
l.jósm. Kmilia.
Ragnar Lassinatti lands-
höfðinginn í Nordbotten í
Svíþjóð.