Morgunblaðið - 25.03.1981, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MARZ 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuói innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Einokun Ríkisút-
varpsins er að rofna
Töluverðar umræður hafa orðið að undanförnu um
fjárhagsvanda Ríkisútvarpsins og afleiðingar þess, að
hljóðvarp og sjónvarp hafa verið rekin með tapi sl. tvö ár, sem
nemur um 1600 milljónum gkr. Vafalaust eru til margar
skýringar á taprekstri þessarar stofnunar, en ein er sú, að þær
ríkisstjórnir, sem hafa setið á þessu tímabili hafa ekki leyft
eðlilegar hækkanir á afnotagjöldum. Núverandi ríkisstjórn
segir að vísu, að hún hafi leyft umtalsverða hækkun á
afnotagjöldum Ríkisútvarpsins. Þess er hins vegar að gæta, að
það getur skipt miklu máli, hvort ríkisstofnanir og raunar öll
önnur fyrirtæki fá eðlilegar verðhækkanir strax og þeirra er
þörf eða hvort þessir aðilar eru dregnir á þeim mánuðum
saman. Stjórnmálamenn og embættismenn hafa takmarkaðan
skilning á þessu eins og dæmin sanna. Heimildir til eðlilegra
verðbreytinga í óðaverðbólgu eru dregnar von úr viti. Þegar
þær eru loks l^yfðar er taprekstur orðinn svo mikill, að
nauðsyn er á enn meiri hækkunum en orðið hefði, ef þær hefðu
verið íeyfðar strax. Óraunsæjar vinstri stjórnir halda, að þær
séu að berjast á móti verðbólgu með því að leyfa ekki
verðhækkanir. í raun eru þær að stuðla að enn meiri verðbólgu
og vandamálum, þegar skuldasúpan hrannast upp.
Fjárhagsvandi Ríkisútvarpsins er því að töluverðu leyti
afleiðing af röngum ákvörðunum stjórnmálamanna og emb-
ættismanna en því má heldur ekki gleyma, að önnur sjónarmið
ríkja við rekstur ríkisfyrirtækja en einkafyrirtækja og gildir
einu, hversu hæfir menn ráðast til þess að stjórna ríkisfyrir-
tækjum. Þeir vita, að þeir hafa alltaf þann bakhjarl, sem ríkið
sjálft er, en eigendur og stjórnendur einkafyrirtækja vita, að
þeir hafa ekki aðra en sjálfa sig og samstarfsmenn sína.
Viðbrögð Ríkisútvarpsins við þessum fjárhagsvanda eru að
draga saman seglin og skera niður dagskrána. Það má út af
fyrir sig segja, að lofsvert sé, að ríkisfyrirtækin bregðist við
fjárhagsvandræðum með því að draga saman seglin. En
fjárhagsvandræði, sem eru komin til vegna þess aðallega, að
stjórnmálamenn og embættismenn leyfa ekki eðlilegar verð-
breytingar eru hins vegar af öðrum toga en þau, sem yfirleitt
leiða til samdráttar í rekstri. Svo vaknar að sjálfsögðu alltaf
sú spurning, hvar eigi að skera niður og hvort hægt sé að auka
tekjurnar með öðrum hætti. Það er t.d. furðulegt, að
sjónvarpið hefur í raun og veru haldið auglýsingaverði sínu
niðri og með því stundað óeðlilega samkeppni við dagblöðin.
Hvað veldur því, að sjónvarpið er svo tregt til að verðleggja
auglýsingar með eðlilegum hætti?
Kjarni málsins fyrir forráðamenn Ríkisútvarpsins er hins
vegar sá, að einokun sjónvarpsins, a.m.k. á myndefni, er að
rofna með þeim tækniframförum, sem nú eru að ryðja sér til
rúms. Óhætt er að fullyrða, að á næstu 10 árum munu
myndsegulbönd og myndplötuspilarar verða almannaeign hér
á landi, sem annars staðar. Þessi nýju tæki verða þau
heimilistæki, sem mest verða áberandi á næstu árum. Þau gtera
fólki kleift að leigja eða kaupa myndir á segulbandi eða plötu
af margvíslegu tagi, bæði bíómyndir, fræðslumyndir og
margvíslegt annað efni. Með þessum nýju tækjum verða
eigendur sjónvarpstækja óháðir sjónvarpinu um myndefni.
Fólk getur valið sjálft í stað þess að láta aðra velja fyrir sig.
Einokun Ríkisútvarpsins á sjónvarpsefni mun því rofna á
næstu misserum og það verður í raun að heyja harða
samkeppni við þessi nýju tæki. Það hlýtur því að vera nokkurt
íhugunarefni fyrir forráðamenn Ríkisútvarpsins, hvort rétta
svarið við fjárhagsvandræðum þess er að skera niður
dagskrárefni. Þessi nýja samkeppni hlýtur einnig að leiða til
þess að sjónvarpið verður að bæta gæði þess efnis, sem það
flytur.
Hugmyndinni um frjálst útvarp vex einnig fylgi og æ
fleirum verður ljóst, að það er orðið óeðlilegt með öllu, að ríkið
hafi einkarétt á útvarpsrekstri. Það er tiltölulega ódýrt að
setja upp litla útvarpsstöð og engin ástæða til annars en að
leyfa einstaklingum að stunda fjölmiðlun með þessum hætti.
Forráðamenn Ríkisútvarpsins þurfa að fjalla um vandamál
stofnunarinnar í þessu ljósi. Einokun hennar er að rofna,
samkeppnin er að harðna. Er það rétti tíminn til þess að skera
niður dagskrána?
Hans Kristján Árnason:
Staðreyndum um ástandið kom
ið skilmerkilega til skila
— sagði talsmaður Solidarnosc í Varsjá
I TILEFNI aí leiðara Morg-
unblaðsins í gær, um ferð
Hauks Más Haraldssonar til
Póllands — sérstaklega
staðhæfingu hans um að hin
frjálsu verkalýðsfélög séu
óánægð með skrif vest-
rænna fjölmiðla um starf-
semi þeirra, hefur Hans
Kristján Árnason, sem ný-
lega var á ferð í Póllandi,
iátið Morgunblaðinu í té
eftirfarandi upplýsingar:
„Þessi staðhæfing er í algjörri
mótsögn við þau svör sem ég
fékk á fundi með talsmanni
Solidarnosc í Varsjá þ. 28. janú-
ar sl.
Spurning: „Hvernig finnst
Solidarnosc fréttaflutningur
hinnar vestrænu pressu á at-
burðunum hér í Póllandi?"
Svar: „Vestrænir fjölmiðlar
eru mjög samúðarfullir í okkar
garð og er staðreyndum um
ástandið komið vel og skilmerki-
lega til skila í vestrænum fjöl-
miðlum. Ef rangt er farið með
staðreyndir um okkur þá er það
okkur sjálfum í verkalýðsfélag-
inu að kenna!
Hins vegar er óspart snúið út
úr staðreyndum hér af hinni
opinberu fréttastofu landsins og
t.d. um fjölda þeirra er taka þátt
í aðgerðum okkar og verkföllum.
En þetta er skiljanlegt framhald
á vinnuaðferðum og hugarfari
hinna opinberu fréttamiðla sem
voru vanir að rangfæra allar
fréttir sl. 35 ár. 99% þjóðarinnar
vantreysta stjórnvöldum og trúa
ekki því sem matreitt er fyrir
þjóðina í fjölmiðlum landsins.
Aðspurður um viðhorf til
verkalýðsfélaga í öðrum löndum
og samskipti við þau var svarað:
„Hvað varðar samskipti við
verkalýðsfélög á Vesturlöndum
þá hefur Solidarnosc tekið þá
stefnu að bjóða ekki sendinefnd-
um frá þeim til samtakanna í
Póllandi — þar sem við þekkjum
ekki nógu vel til uppbyggingar
þeirra og tengsla við ýmis öfl
utan verkalýðshreyfingarinnar.
Þegar slíkar sendinefndir koma
þá tökum við kurteislega á móti
þeim og veitum þeim upplýs-
ingar og greiðum götu þeirra
sem best við getum. Við fáum
einnig heimsóknir frá verkalýðs-
félögum frá t.d. öðrum Austur-
Evrópulöndum en satt að segja
eru þau af öðru sauðahúsi en
okkar samtök."
Meirihluti borgarráðs:
Synjar Sókn viðræðna
um 2% hækkunina
— Breikkar enn launabilið á milli Sóknar og annarra
starfsmanna borgarinnar, segir Magnús L. Sveinsson
MEIRIHLUTI borgarráðs synj-
aði á fundi sinum i gær
starfsmannafélaginu Sókn um
viðræður um sömu launahækkun
og borgarráð hafði nýlega sam-
þykkt að félagsmenn Starfs-
mannafélags Reykjavikur
fengju. Borgarráðsmenn Sjálf-
stæðisflokksins, Albert Guð-
mundsson og Magnús L. Sveins-
son, töidu hins vegar að borgar-
ráð gæti ekki synjað Sókn um
þessar viðræður, þar sem það fæli
i sér, að borgin gerði upp á milli
starfsmanna borgarinnar eftir
því í hvaða stéttarfélagi þeir
væru og gerðu þeir sérstaka
bókun i því sambandi.
Fyrir borgarráði lá erindi frá
starfsmannafélaginu Sókn þar
sem óskað var viðræðna við borg-
aryfirvöld og óskað var hliðstæðr-
ar hækkunar og borgarráð hafði
samþykkt að aðrir borgarstarfs-
menn fengju með viðbótarsamn-
ingi, sem gerður var við starfs-
mannafélag Reykjavíkurborgar í
febrúar síðastliðnum. Meirihluti
borgarráðs samþykkti að hafna
beiðni Sóknar um viðræður. Borg-
arráðsmenn Sjálfstæðisflokksins
töldu að borgarráð gæti ekki
synjað Sókn um þessar viðræður
um þá 2% launahækkun, sem það
hafði nýlega gert við Starfs-
mannafélag Reykjavíkurborgar og
lögðu því fram eftirfarandi bókun
í borgarráði:
„Þar sem borgarstjórn hefur
nýlega breytt gildandi kjarasamn-
ingi við Starfsmannafélag Reykja-
víkurborgar, sem felur í sér að
minnsta kosti 2% launahækkun
til borgarstarfsmanna, teljum við
að ekki sé hægt að neita starfs-
mannafélaginu Sókn um viðræður
um samsvarandi launahækkun,
enda eru Sóknarfélagar ein lægst
launaða starfsstéttin í þjónustu
Reykjavíkurborgar."
Meirihluti borgarráðs lagði
hinsvegar fram eftirfarandi bók-
un til útskýringar synjun sinni:
„Nýir samningar Reykjavíkur-
borgar við Sókn nú mundu vænt-
anlega leiða til nýrrar samninga-
gerðar við öll þau verkalýðsfélög
innan ASÍ, sem Reykjavíkurborg
hefur samið við. Samningar við
þessi félög renna út 1. nóvember
næstkomandi. Við teljum eðli-
legast að í þeim samningaviðræð-
um, er þá hefjast, verði fjallað um
leiðréttingu á kjörum Sóknarfé-
laga og þeirra annarra, sem samn-
ingaviðræður þá taka til.“
í tilefni þessa hafði Morgun-
blaðið samband við Magnús L.
Sveinsson, borgarráðsmann Sjálf-
stæðisflokksins, og sagði hann að
þau sjónarmið, sem fram komu af
hálfu meirihluta borgarráðs í af-
greiðslu þessa máls nú, hefði
meirihlutinn átt að skoða strax í
upphafi, þegar samþykkt var að
hækka laun allra borgarstarfs-
manna innán BSRB um að
minnsta kosti 2% á miðju samn-
ingstímabili.
„Ég tel að það sé óverjandi af
borgaryfirvöldum að gera þannig
upp á milli starfsstétta eftir því í
hvaða stéttarfélagi starfsmenn
eru. Það fólk, sem hér biður um
samsvarandi hækkun og borgin
hefur samþykkt að veita öðrum, er
með lægst launaða starfsfólki
borgarinnar og breikkar enn
launabilið á milli Sóknarfélaga og
annarra borgarstarfsmanna. Upp-
hafið að þessu má að sjálfsögðu
rekja til viðaukasamnings fjár-
málaráðherra við opinbera starfs-
menn á miðju samningstímabili
þeirra, sem fól í sér að minnsta
kosti 2% launahækkun. Það er
gert í kjölfar þess að ríkisstjórnin
ógilti alla kjarasamninga í land-
inu með bráðabirgðalögunum á
gamlársdag og skerti kaupgjalds-
vísitöluna um 7% þann 1. marz
samkvæmt gildandi samningum.
Allir hljóta að sjá hversu furðuleg
þessi vinnubrögð eru af hálfu hins
opinbera, að ógilda nýgerða kjara-
samninga og skerða kauptaxta um
7%, en í kjölfar þess gera sömu
aðiljar kjarasamning, sem færir
öllum opinberum starfsmönnum
að minnsta kosti 2% launahækk-
un, en ætlast til þess að engir
aðrir launþegar í landinu fái
samsvarandi launahækkun," sagði
Magnús að lokum.
Grimsstaðir á Fjöllum:
Iðulaus stórhrið og
hestar komnir i hús
GrinnwtðAum á FjölJum, 24. marz.
HÉR hefur verið iðulaus stór-
hrið undanfarna viku og hefur
þetta verið óvenju langur harð-
indakafli á mjög svo erfiðum
vetri og nú i fyrsta sinn i
langan tfma höfum við orðið að
hýsa hesta og höfum nú ailar
skepnur á fóðrum innan dyra.
Samgöngur hér hefðu algjör-
lega legið niðri um langa hríð
hefðum við ekki haft afnot af
ágætum snjóbíl, sem við förum á
einu sinni í viku til aðfanga
niður í Mývatnssveit. Það tókst
að brjótast þangað í mjög slæmu
veðri síðastliðinn föstudag, svo
okkur hefur ekki enn skort
mjólk eða aðrar nauðsynjavörur,
enda er reynt að gæta þess að
draga að sér fyrir vikuna.
Veður hefur heldur lagazt í
dag og vonumst við nú til að
þessum harðindum fari að linna,
þó að bezt sé að spá sem minnstu
um það.
Benedikt