Morgunblaðið - 09.08.1981, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. ÁGÚST 1981
Bamatrúin
á sterkar
rætur
í mér...
Eðvarð lítur út fyrir að vera
eldri en hann er. Hann er hár
vexti, dökkur yfirlitum og með
mikið hrokkið hár. Hann er hress
í fasi, öruggur í framkomu — og
ákveðinn þegar hann talar. Hann
útskrifaðist í vor sem stúdent frá
Menntaskólanum á Egilsstöðum
og er nýfluttur til Reykjavíkur frá
Hellissandi, en þar hefur hann
búið frá fæðingu.
Ég spurði Eðvarð fyrst hvenær
hann fór að skrifa sögur.
„Ég held að það sé erfitt að
tímasetja það nákvæmlega," svar-
aði hann. „Ætli ég hafi ekki verið
í 8 ára bekk. Þá skrifaði ég stuttar
sögur sem kennari minn las upp
fyrir bekkinn og það hvatti mig
mikið. Ég held að ég geti fullyrt að
þá hafi ég ákveðið að skrifa bækur
í framtíðinni — og stefndi að því
allar götur síðan. Fyrstu smásög-
urnar mínar sem birtust á prenti
voru í Óskastundinni hjá Nínu
Björk í Þjóðviljanum en þá var ég
12 ára.“
Enginn er „fæddur“
rithöfundur
Nú er sagt að sumir séu „fædd-
„Eddi (t.v.) étur eyrnakonfekt
með herbergisfélaga sinum,
Bjarna. og kennara sinum.
Tryggva V. Líndal. greinarhöf-
undinum (t.h.) i M.E. sl. vetur, er
hann brýst i „Gegnum bernsku-
múrinn“.
Með
Eðvarð
Ingólfssyni
„Gegnum bemskumúrinn44
Fyrir síðustu jól kom út unglingaskáldsagan
„Gegnum bernskumúrinn“. Bókin fjallar um
efni sem lítið hefur verið skrifað um hér á landi,
þ.e. unglinga, líf þeirra og stöðu í samfélaginu.
Ilöfundurinn, Eðvarð Ingólfsson, var nítján ára
gamall og vakti bókin ekki síst minni athygli
fyrir það. Ritdómar í blöðunum um þessa bók
skiptust í tvennt; annars vegar þá sem hældu
henni á hvert reipi og töldu að hér væri um
athyglisvert verk að ræða — og hins vegar þá
sem „rifu bókina niður“. Tvímælalaust var
„Gegnum bernskumúrinn“ umdeildasta bókin í
síðasta jólabókaflóði og voru miklar ritdeilur
um hana, sérstaklega í lesendabréfum dag-
blaðanna.
En hvaða áhrif ætli öll þessi skrif hafi haft á
ungan mann, sem er að hefja rithöfundaferil
sinn og móta sína bókmenntastefnu? Efldu þau
hann eða drógu niður? Höfðu þau kannski engin
áhrif á hann?
Blaðamaður fór á stúfana og hafði upp á
höfundinum, Eðvarði Ingólfssyni, og átti við
hann spjall um þessi mál. Einnig fáum við að
kynnast lífsskoðunum hans og viðhorfum til
ýmissa mála.
ir“ rithöfundar. Ert þú einn af
þeim?
„Nei — einfaldlega af því að ég
held að enginn fæðist rithöfundur,
tónlistarmaður, málari eða slíkt.
Menn geta fæðst með vissa eigin-
leika, mikil ósköp — en ég held að
umhverfið ráði algjörlega úrslit-
um um það hvað verður úr manni.
Ég hef aldrei getað skilið þegar
menn halda því fram, að sumir
erfi bókstaflega hæfileika forfeðra
sinna og þá eftir líffræðilegum
leiðum. Tjáningin er ein af mikil-
vægari hvötum mannskepnunnar
og hún getur birst á svo ýmsum
sviðum. Kannski ég hefði lagt
fyrir mig listmálun, teiknun, eða
leikaralist, ef ég hefði verið hvatt-
ur til þess nógu snemma. Þá hefði
ég ef til vill ekki farið út í
bókasmíðar, allavegana ekki í
bráð, því það krefst mikillar
þjálfunar með penna."
Því má bæta við í framhaldi af
þessu, að fyrir utan bókina „Gegn-
um bernskumúrinn" hefur Eðvarð
skrifað framhaldssögu fyrir dag-
blaðið Tímann sem birtist vetur-
inn 1979—80. Einnig hefur hann
flutt eftir sig sögu í útvarp síðasta
vetur og í haust kemur hún út í
bók hjá Æskunni og nefnist
„Hnefaréttur".
Snæfellsjökull
er mitt stolt
Nú hefur þú búið „undir Jökli“ (í
nágrenni Snæfellsjökuls) frá því
að þú fæddist og þar til nýlega.
Hefurðu orðið var við þessa dul-
mögnuðu strauma sem leggja frá
jöklinum?
Eðvarð glotti út í annað: „Ég
held að ég svari því játandi.
Snæfellsjökull hefur alltaf verið
stolt mitt of mér hefur alltaf
fundist vera eitthvað spennandi
við hann. Hann er með fegurri
eldfjöllum sem fyrirfinnast á jörð-
inni og þegar maður hefur svona
fallegt umhverfi í kringum sig,
svona seiðandi náttúru frá skap-
arans hendi, þá sýgur maður alveg
ótrúlegan kraft í sig. Fögur nátt-
úra göfgar manninn — alveg
tvímælalaust, ef hann er móttæki-
legur fyrir henni. Að þessu leyti
verð ég að viðurkenna þessa dul-
mögnuðu strauma."
Sæki kyrrð og ró
í náttúruna
Þú skrifaðir nýlega grein í
Lesbók Morgunblaðins um áhrif
náttúrunnar á manninn. Ert þú
mikið náttúrubarn?
„Já, ég hef alltaf verið afskap-
lega mikið fyrir útilegur og há-
lendisferðir. Það er hægt að sækja
svo mikla kyrrð og ró í náttúruna.
Sumarið sem ég fermdist gekk ég
hringinn í kringum Snæfellsjökul,
sem er rúmlega 35 kílómetra löng
leið og mjög erfið í göngu. Ég var
þá ásamt tveimur vinum mínum
og tók gangan rúmlega 15 klukku-
stundir. Við vorum algjörlega
þrotnir af kröftum þegar við
komum í tjaldið okkar aftur undir
morgun — enda ætluðum við að
ganga þetta á sem skemmstum
tíma. En það sem ég upplifði í
þessari stórbrotnu og tignarlegu
náttúru, hefur haft mikil áhrif á
mig síðan. Það var sérstök tilfinn-
ing að vera við rætur Snæfellsjök-
uls þessa björtu júnínótt og virða
fyrir sér landslagið, sem tengt er
svo mörgum þjóðsögum, sem mað-
ur hefur lesið. En þegar sólin kom
upp að morgni var frábært að
fylgjast með hvernig allt lífríkið
lifnaði við að nýju, fuglar fóru á
stjá og allt í þeim dúr. Maður var
orðinn dauðþreyttur eftir langa
göngu, en þarna endurnýjaðist
maður hreinlega. Ég er viss um að
andlegum sjúkdómum myndi
fækka og fólk verða heilbrigðara
og hraustara í stórborgunum, ef
það leitaði krafts til nátúrunnar.
Það á að minnka allt pilluát og
reka fólk út í sveit — leyfa því að
komast í snertingu við lífríkið.
UnKlingar eru
misskildir
Hvernig bar það að að þú fórst
að skrifa bók um unglinga í
nútíma þjóðfélagi?
„Ég hef áður nefnt það, að ég
var 8 ára gamall þegar ég ákvað
að verða rithöfundur þegar ég yrði
stærri. Og þegar ég var 17 ára,
skrifaði ég fyrstu löngu söguna
mína, en það er sú sem kemur út í
haust. Ástæðan fyrir því að hún
kom ekki út á undan „bernsku-
múrnum“ var sú að ég ákvað fyrst
að bjóða hana til flutnings í
útvarpi og leið eitt ár frá því að
hún var samþykkt og þar til hún
var flutt sem framhaldssaga. Á
meðan var afráðið að „bernsku-
múrinn" kæmi úr í fyrrahaust.
Tildrög þess að ég ákvað að
skrifa um unglinga í nútíma
samfélagi eru þau, að fáir rithöf-
undar hafa tekið fyrir þetta efni
og sjálfur var ég unglingur og
fannst þetta spennandi viðfangs-
efni. Ég vildi reyna að útskýra af
hverju þetta „unglingavandamál",
eins og svo er nefnt, væri tilkomið.
Mér finnst unglingar hafa verið
misskildir, sérstaklega þegar
blaðamenn hafa verið að skrifa
um þetta „unglingavandamál".
Ábyrgð uppalenda og samfélags-
ins er ekki lítil í því hvað þessum
málum viðkemur. Ég hafði gengið
með bókina í maganum í 3—4 ár
af því að mig vantaði bæði mennt-
un og meiri þroska til að ráðast í
þessa bókarsmíð."
Var erfitt að fá söguna útgefna?
„Nei, það voru engin vandkvæði
með það. Ég talaði við Kristján
Guðmundsson framkvæmdastjóra
Æskunnar, þegar ég byrjaði að
skrifa söguna og spurði hann til
gamans, hvort Æskan kæmi
kannski til með að hafa áhuga á
efni hennar, með útgáfu í huga.
Kristján tók vel í það og sagði mér
að hafa samband við sig þegar ég
lyki henni. Ég skrifaði söguna á
nokkrum helgum, í frítíma mínum
frá menntaskólanum, og dundaði
síðan við að vélrita hana og
lagfæra i nokkra mánuði. Síðan
sendi ég Kristjáni handritið og
það liðu ekki nema örfáir dagar
þar til hann hringdi í mig og
sagðist hafa áhuga á að gefa hana
út með haustinu — sem og varð.
Og vissulega varð ég glaður.
Bernskudraumurinn minn hafði
ræst.“
Ég tel brýna þörí
á að benda á
skaða áfengisins
í “Gegn um bernskumúrinn"
tekurðu upp hanskann fyrir þá
unglinga sem ekki drekka áfengi.
Ertu mikið á móti áfengisneyslu?
Eðvarði vafðist tunga um tönn,
en sagði síðan: „Ég tel að ungt fólk
sé það hraust og heilbrigt, að það
þurfi allra síst af öllum aldurs-
hópum að neyta áfengis til að
lyfta sér upp frá hversdagsleikan-
um. Að umgangast áfengi á réttan
hátt er vandmeðfarinn hlutur og
ekki öllum gefinn. Vísinda-
mönnum hefur aldrei tekist að
sanna af hverju alkóhólisminn
verður til, en telja þó að hann eigi
dýpri rætur að rekja en í flöskuna
sjálfa — m.a. vegna persónuleika-
truflana í sálarlífinu. Vegna þessa
tel ég brýna þörf á að benda á þá
hættu sem getur stafað af áfeng-
isneyslu. Þó bendi ég á, að í bók
minni gef ég það aldrei í skyn að
enginn eigi að drekka áfengi. Það
verður hver einstaklingur að gera
upp við sig, en ég tel að það væri
farsælast fyrir einstaklingana
sjálfa og þjóðina, ef menn gætu
verið án þeirrar áhættu sem fylgir
áfengisnotkun."
Skrifaðir þú bókina út frá eigin
reynslu?
„Að mörgu leyti hlýt ég að hafa
gert það. íslenskt þjóðfélag er lítið
og margt af því sem maður hefur
séð, kemur fram í bókinni. Mínar
lífsskoðanir endurspeglast mikið í
gegnum aðalsöguhetjuna. Atburð-
arásin er vissulega uppspuni en ég
trúi að hún éigi sér hliðstæður í
dag og sé alltaf að gerast. Aðal-
söguhetjan, Birgir, á móður sem
er alkóhólisti og ég fann hjá mér
mikla hvöt til að reyna að gera
grein fyrir því hvernig unglingur
einangrast og líður fyrir áfengis-
neyslu á sínu heimili. Það er sá
þáttur sem alltof lítið hefur verið
rætt um þegar fjallað er um
áfengisvandamálið. Aðstandendur
vilja nefnilega oft gleymast."
Þekkir þú áfengisvandamálið af
eigin raun?
„Já, það geri ég. Þeir eru ófáir
þeir Islendingar sem ekki hafa
kynnst þessu vandamáli. Fólk
nátengt mér hefur átt við það að
stríða, eins og svo margir aðrir."
Var ánægður með
dómana
Nú fékkst þú mikil skrif um
bókina í blöðunum. Höfðu þau
einhver áhrif á þig?
„Ég held að svo sé alltaf þegar
menn gefa út sína fyrstu bók, að
þeir bíða spenntir eftir umsögnum
í blöðum. Éftir á að hyggja, get ég
vel við unað við þá dóma, sem
bókin fékk. Ekki bara það sem
bókmenntagagnrýnendur sögðu,
heldur skipti mig miklu meira
hvað vinir og vandamenn sögðu.
Ég get ekki neitað því að það sló
mig svolítið og gerði mig ringlað-
an, þegar skrifin voru sem mest í
Dagblaðinu. Ég var lengi að finna
veginn aftur og það var ekki fyrr
en í vor, sem ég endurheimti ró
mína til að halda áfram skrifum.
Dómarnir breyttu engu í mínum
lífsskoðunum og ég er ekki frá því
að þeir dómar sem voru neikvæðir,
hafi tvíeflt mig. Einu sinni hélt ég
að það væri alltaf spennandi og
gaman þegar bækur höfunda
vektu athygli, en ég get sagt það
með sanni að þessi skrif fóru
verulega í taugarnar á mér á
tímabili. Og ennþá er ég að rekast
á umfjallanir í blöðum — síðast í
Tímanum í júlí.“