Morgunblaðið - 26.01.1983, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 1983
28
Ólöf Guðmundsdóttir
Akranesi - Minning
Fædd 30. desember 1894
Dáin 18. janúar 1983
Amma okkar, Ólöf Guðmunds-
dóttir, er dáin. Hún fæddist að
Gelti í Súgandafirði 30. desember
1894, og var því 89 ára gömul. Hún
átti að baki langan og oft strang-
an dag. Hún vissi það öðrum betur
að: „það að starfa, það er að lifa
lengi." Við sættum okkur við það
sem orðið er, og reynum að skilja
þau rök lífsins, „að í sömu andrá
er einn að fæðast, og annar að
deyja". Að sífellt eru vinir að
heilsast og kveðjast.
Við höfum svo margs að minn-
ast frá samveru okkar með ömmu,
og hugir okkar eru fullir þakklæt-
is. Hún auðgaði líf okkar, gaf
okkur von og gleði. Hún studdi
okkur og styrkti í sorg og erfið-
leikum, þegar faðir okkar dó. Hún
kenndi okkur og leyfði okkur að
njóta sinnar eigin lífsreynslu. „Að
láta yl liðinna gleðistund, verma
og bæta.“ Hún gaf okkur allt, sem
góð kona gefur. „Góð kona er gufli
betri." Góð móðir, góð amma,
leggur grundvöll að gæfu barna
sinna. Þannig var amma. Við
þökkum það, að við fengum að
njóta hennar svo lengi. Þökkum þá
ástúð og hlýju, sem hún umvafði
okkur og móður okkar alla tíð. Við
söknum ömmu okkar, sætið henn-
ar er nú autt og enginn kemur í
hennar stað. Hún kvaddi lífið með
sömu hógværð og hún hafði lifað
því. Megi dyggð hennar og tryggð
verða okkur öllum fyrirmynd. Guð
blessi ömmu.
„Minningar hreinni en fonn á fjallatindum,
fa*ra mér yl, frá horfnum gledilindum,
fejjurstu Keisla dýrra drauma minna.
drengskap oj» vorhug — arf til harna þinna.“
A.S. (Krída) —-
(l*aA mælti mín móðir)
Lóa, Ingi og Ásta
í dag er til moldar borin frá
Akraneskirkju tengdamóðir mín
Ólöf Guðrún Guðmundsdóttir.
Ólöf var fædd 30. desember 1894
að Gelti í Súgandafirði. Foreldrar
hennar voru hjónin Guðrún
Ólafsdóttir og Guðmundur Ás-
grímsson. Þann 20. mars 1913 gift-
ist hún Sigurði E. Hallbjörnssyni
útgerðarmanni og skipstjóra. Þau
bjuggu á Suðureyri sín fyrstu
búskaparár. Árið 1927 flytja þau
til Akraness, þar sem Sigurður
rak útgerð og verzlun þar til hann
lézt 3. júlí 1946. Þau eignuðust 12
börn af þeim lifa nú 8 móður sína.
Þegar ég nú minnist tengdamóður
minnar með þessum fáu línum er
mér efst í huga þegar ég sem ung-
ur maður kom inn á hennar heim-
ili, hvað hún var hlý í öllu sínu
viðmóti, þessarar hlýju hefi ég
ávallt notið í þau rúm 50 ár sem
síðan eru liðin, þannig hygg ég að
hún hafi verið við þá sem hún um-
gekkst á sinni löngu lífsleið.
Allt hennar starf var unnið inn-
an heimilisins, af hógværð og lít-
illæti, en þegar Sigurður fellur frá
fer hún að starfa utan þess, en
hélt þó áfram heimili með syni
sínum, Þórði, sem reyndist henni
mjög vei. En seinustu árin var hún
á Dvalarheimilinu Höfða, við góða
umönnum starfsfólksins þar, sem
hér skulu færðar þakkir fyrir.
Hvenær sem gesti bar að garði
Ólafar, en þeir voru margir, veitti
hún af rausn og myndarskap.
Alla tíð fannst mér að Ólöf væri
af lífi og sál þátttakandi í því erf-
iða starfi sem hennar maður
þurfti að leysa af hendi, ekki síst á
þeirra fyrstu búskaparárum þegar
hann varð að sækja sjo suður í
Sandgerði eins og þá tíðkaðist, og
alltaf var hennar hugsun við hann
og börnin sín bundin.
Seinast þegar okkar fundum bar
saman sagði ég við hana, „við sjá-
umst bráðum aftur," og hún svar-
aði, ,já það gerum við“ en af því
varð nú ekki, en svona er lífið, að
heilsast og kveðjast það er lífsins
saga.
Nú þegar leiðir skilja er ég
henni þakklátur fyrir þau ár sem
leiðir okkar lágu saman, ekki síst
vil ég þakka fyrir þann lífsföru-
naut sem ég sótti á þitt heimili.
Að iokum kveðjum við þig svo
Ólöf mín ásamt börnum okkar,
mökum þeirra og barnabörnum.
„Far þú í friði, friður Guðs þig
blessi hafðu þökk fyrir allt og
allt.“
Tengdasonur
í dag fer fram frá Akranes-
kirkju útför Ólafar Guðmunds-
dóttur, ekkju Sigurðar heitins
Hallbjarnarsonar, útgerðarmanns
á Akranesi.
Ólöf var fædd að Gelti í Súg-
andafirði 30. des. 1894. Foreldrar
hennar voru Guðmundur Ás-
grímsson, sem í daglegu tali var
nefndur „Guðmundur ríki“, og
kona hans Guðrún Ólafsdóttir.
Ólöf ólst upp að Gelti með foreldr-
um sínum, uns þau brugðu búi og
fluttu til kauptúnsins við fjörðinn,
Suðureyrar. Árið 1913, hinn 20.
mars, giftist hún Sigurði Eðvarð
Hallbjarnarsyni, skipstjóra og út-
gerðarmanni, og bjuggu þau á
Suðureyri, þar til vorið 1927, er
þau fluttu til Akraness.
Þau Ólöf og Sigurður eignuðust
12 börn. Sex þeirra fæddust á Súg-
andafirði og sex á Akranesi. Tvö
þeirra létust í æsku, en tveir synir
létust í blóma lífsins. Það voru
Magnús, er lést 1946, og Ólafur er
lést 1964. Þessir bræður létu báðir
eftir sig fjölskyldu. Nú þegar Ólöf
kveður eru átta barnanna á lífi, en
þau eru: Sigrún, ekkja Andrésar
Níelssonar, bóksala. Hún býr á
Akranesi. Guðrún, gift Arnóri
Sveinbjörnssyni verslunarmanni.
Búsett í Reykjavík. Guðmundur,
vistmaður á Kópavogshæli. Þórð-
ur, ókvæntur, starfsmaður hjá
DAS, Reykjavík. Leifur, rafvirkja-
meistari, kvæntur Maríu Guðna-
dóttur. Búsett í Reykjavík. Karl,
kaupmaður, kvæntur Kristínu
Sigurðardóttur. Búsett Akranesi.
Agnes, ekkja Trausta Ingvarsson-
ar, bifreiðastjóra. Búsett á Akra-
nesi. Rafn, framkvæmdastjóri
DAS, Reykjavík, kvæntur Rann-
veigu Þóroddsdóttur. Búsett í
Hafnarfirði.
Þegar Sigurður og Ólöf fluttu til
Akraness, keyptu þau hús það er
hét Tunga, (nú Bárugata 20) og
voru þau og börnin kennd við það
hús, eins og títt var í þá daga.
Sigurður maður Ólafar, var harð-
duglegur maður.
Fyrir vestan hafði hann gert út
og stundað sjó af miklu kappi.
Hann var fæddur á Hóli í Bíldudal
28. júlí 1887. Þegar hann kom
hingað til Akraness fannst honum
að mörgu leyti rýmra um sig, en
fyrir vestan. Hann gerðist fljót-
lega virkur þátttakandi í atvinnu-
lífinu á nýja staðnum.
Byggði fiskverkunarhús, hafði
fiskreiti og byggði síðar hrað-
frystihús og eykúr þátttöku sína í
útgerð. Sigurður lést fyrir aldur
fram, mitt í annríkinu, hinn 4. júlí
1946. Hann var einn af þeim fram-
sýnu athafnamönnum, sem lagði
sitt af mörkum í þann grunn
framfara og uppbyggingar, sem
Akranes byggir á í dag.
En Sigurður stóð ekki einn. Bak
við hann stóð eiginkonan. Hún
vann sinn langa vinnudag á
barnmörgu heimilinu, með sinni
rómuðu hógværð.
Hún stjórnaði heimili sínu án
hávaða og stórra orða. Þá voru
ekki dagheimilin eða leikskólarnir
til þess að létta húsmóðurinni
störfin á barnmörgum heimilum.
Þá voru ekki heimilistækin, sem
við teljum sjálfsögð í dag, til þess
að létta heimilisstörfin. Nei, allt
var unnið uppá gamla mátann.
Þegar slíkt er rifjað upp má velta
því fyrir sér hvað þjóðin stendur í
mikilli þakkarskuld við allar þær
mæður, sem líkt og Ólöf, hafa séð
um og alið upp stóran barnahóp og
skilað þjóðfélaginu þannig hinum
nytsömustu þegnum. Ég tel vafa-
samt að okkar nútíma neysluþjóð-
félag kunni að meta það eða þakka
sem skyldi. Á mínum æskuárum
var ég vel kunnugur Tunguheimil-
inu. Þar var ég heimagangur
vegna sérstakrar vináttu, sem var
á milli okkar Ólafs heitins, sonar
þeirra hjóna. Ég dáðist alltaf að
hinu rólega yfirbragði Ólafar, og
ekkert virtist raska ró hennar.
Hún var alltaf eins.
Eftir að Sigurður heitinn dó, og
börnin voru flogin úr hreiðrinu,
hélt hún heimili með Þórði syni
sínum. Þau mæðgin voru mjög
samrýnd. Fyrir þrem árum fór
hún á dvalarheimilið Höfða, hér á
Akranesi. Þar undi hún hag sínum
vel. Hún var mjög þakklát starfs-
fólki heimilisins, og lét vel af öll-
um aðbúnaði þar. Ólöf var heilsu-
góð alla ævi, þrátt fyrir mikla
vinnu og vökur á sínu stóra heim-
ili. Hún fékk hægt andlát að
morgni 18. janúar sl.
Ég votta börnum hennar öllum,
svo og fjölmennum niðjahópi,
samúð mína. Við trúum því öll að
slík kona sem Ólöf fái góðar mót-
tökur á hinni ókunnu strönd.
Blessuð sé minning Ólafar í
Tungu.
Valdimar Indriðason
Hún amma er dáin. í amstri og
önn hversdagsleikans er okkur
tjáð að amma hafi sofnað í morg-
un hinsta sinni. Einhvern veginn
fór dagurinn öðruvísi en ætlað
var, og minningarnar um ömmu
stóðu manni fyrir hugskotssjón-
um. Dugmikil kona hefur gengið
veginn til enda og safnast til feðra
sinna. Við sem eftir sitjum verð-
um að beygja okkur fyrir því
lögmáli að allt taki enda. Ævisól
ömmu varpaði löngum skuggum í
austurátt áður en hún loksins
hneig hljóðlega niður fyrir sjón-
deildarhringinn. Já, hún Ólöf
amma var orðin háöldruð og
væntanlega södd lífdaga, enda
spannaði ferðasaga hennar frá
rekkju til grafar tæp níutíu ár.
Ekki var ferðin ætíð auðveld og
oft hefur verið þröngt í búi á
Gelti, en í þá gömlu daga var ekki
beðið um léttari byrðar heldur
sterkari bök. Þau hjónin Sigurður
og Ólöf komu á legg mörgum af
dugmestu börnum sem þjóðin hef-
ur alið, og eiga ófáir af verðugustu
fyrirrennurum framtíðarinnar
ættir sínar að rekja til þeirra
hjóna. Sjósókn og útgerð hefur
fylgt þeirra ætt og ekki er að efa
að það hefur verið örðugt hlut-
skipti fyrir ömmu að vita af son-
um sínum dragandi björg í bú,
hvernig sem viðraði á úthafsins
ólgusjó. Og Ægir tók sinn toll,
enda þættu fleytur þær sem þá
voru notaðar ekki burðugar í dag.
Þrátt fyrir mótlæti létu þau Sig-
urður og Ólöf engan bilbug á sér
finna, en það hefur eflaust tekið
þau sárt að bregða búi á Gelti og
flytjast á mölina. Sigurður var at-
hafnasamur útgerðarmaður og
annálaður dugnaðarforkur. Bjó
hann vel að eiga slíkan bakhjarl
sem amma var. Þrátt fyrir það að
Sigurður félli snemma frá lét Ólöf
ekki bugast, heldur sýndi hún
hversu mikil persóna bjó í henni
þegar á reyndi. Hún hafði hjartað
á réttum stað og aldrei brá hún
skapi, alltaf sami góðlegi tónninn
í röddinni. Alltaf fannst manni
jafn mikil upplifun að finna hið
róandi andrúmsloft sem var í
kringum hana þegar við komum í
heimsókn. Hún spurði ævinlega
frétta á meðan hún hellti upp á
kaffið með sinni stóísku ró, og
brosti bara að ærslum okkar barn-
anna. Þægindi nútímans og asi
líðandi stundar voru henni fjar-
lægt atriði. Aldamótakynslóðina
hefur smám saman dagað uppi í
kapphlaupinu gegnum lífið, en við
sem landið eigum að erfa sitjum í
skugga þeirra trjáa sem þessir
forfeður okkar sáðu til og njótum
ávaxtanna af þeirra starfi.
Ólöf amma hefur svo sannar-
lega átt sinn þátt í að marka
framtíðarferil þjóðarinnar, og
kveðið hafa skáld um minni
manneskju. Hlýja hjartað hennar
ömmu er hætt að slá og hún hefur
fengið langþráða hvíld. Við minn-
umst hennar ævinlega með virð-
ingu og hlýju.
Sigþór, Óli og Elísabet.
Kristín Valentínus-
dóttir - Kveðjuorð
Fædd 4. maí 1908
Dáin 9. janúar 1983
Mér duttu í hug ljóðlínur, eftir
ónefndan höfund, er ég frétti lát
Kristínar, en þær hljóða á þessa
leið:
Mitt er lífið leynt og valt,
ljós og skuggar vega salt.
Það var reisn yfir Kristínu,
höfðingslundin leyndi sér ekki.
Hvorki í fasi né framkvæmdum.
Hún var með stóra sál, enda reynt
margt um dagana, glaðst og þjáðst
í gegnum árin. Hún tileiknaði sér
jákvætt mat þegar erfiðleikar
steðjuðu að, en sat ekki með hend-
ur í skauti og volaði yfir sjálfri
sér.
Sérkenni Kristínar var dugnað-
ur að hvaða verki sem hún gekk,
hvort heldur var við heimilisstörf-
in eða önnur störf utan heimilis.
Hún var víðlesin og fylgdist vel
með framþróun og stökkbreyting-
um, því hún lifði tímana tvenna,
frá hörðum lífskjörum fólká' til
allsnægta. Hún var stálminnug og
mætti segja, að á fyrri árum hafi
hún þekkt hvert mannsbarn í
Reykjavík og lífskjör þess. Hún
var mannþekkjari, fljót að lesa
fólk niður í kjölinn, og var ekki
allra. Sæi hún eða vissi um ein-
hverja, er í naðum voru staddir,
var hún fljót til að rétta fram
hjálparhönd, og þá fylgdi Kristín
fast eftir. Hún var aldrei auðug af
veraldargóssi, það gat hún ekki
orðið. Að miðla öðrum var henni
miklu meira virði, og að njóta lífs-
ins á andans brautum með vinum
og kunningjum var hennar lífs-
fylling.
Kristín sigldi léttan byr í
ólgusjó lífsbaráttunnar, heilsteypt
og sterk. Nú hefur Kristín tekið á
sig náðir, og nú ríkir þögn, því nú
hefur hún sofnað hinsta svefni.
Eigi að síður er hún björt og fersk
í hugum okkar sem kynntumst
benni, persóna sem ekki gleymist.
Kristín var borin í þennan heim
4. maí 1908 í Reykjavík, foreldrar
hennar voru þau hjónin Ólöf
Sveinsdóttir ættuð frá Fjalli á
Skeiðum og Valentínus Eyjólfs-
son. Hann starfaði hjá Slökkvilið-
inu í Reykjavík, og síðar sem verk-
stjóri hjá Reykjavíkurbæ. Hjá
þeim ólst Kristín upp, þar til hún
giftist 3. ágúst 1929 Þorleifi Gísla-
syni, á 25 ára afmælisdegi hans.
Það fór ekki hjá því, að þau
settu svip á bæjarlífið um ára bil.
Þorleifur var einn af fyrstu at-
vinnubifreiðastjórum á landinu.
Byrjaði akstur hjá verzluninni
Liverpool, síðar hjá Litlu bílastöð-
inni við leigubílaakstur, og þegar
stöðin var lögð niður, hóf hann
akstur hjá Hreyfli, og ók þar með-
an kraftar leyfðu.
Þorleifur var mikill ævintýra-
maður, sem kunni að koma sam-
borgurunum á óvart með alls kon-
ar tiltektum, og þá hló öll Reykja-
vík, jafnvel allt landið og yrði
ævisaga hans fest á blað, mundu
margir njóta að fylgjast með
lífshlaupi þessa sérstæða manns.
Já, þau giftust Kristín og Þorleif-
ur (Leifi á Litlubíl). Þarna fóru
saman skemmtilegar persónur,
þótt ólíkar væru, en sögur þeirra
og skemmtilegar frásagnir munu
öllum ógleymanlegar sem til
heyrðu, þau töluðu ekkert tæpi-
tungumál. Tepruháttur var þeim
ekki að skapi, og áttu þau það til,
að ganga nokkuð hvasst fram í
orðavali við fólk er þjáðist af þeim
kvilla, og með góðum árangri.
Þau hjónin eignuðust eina dótt-
ur, sem var augasteinn foreldr-
anna, og voru þau vakin og sofin
yfir velferð hennar. Ólöf giftist
þeim heiðursmanni, Hauki Ár-
sælssyni rafvirkjameistara, og
eiga þau hjón 5 drengi, sem allir
eru uppkomnir. Ólöf, tengdason-
urinn, og barnabörnin voru stór
þáttur í lífi þeirra Kristínar og
Þorleifs. Þau tóku drengina með
sér í ferðalög og útilegu, og þá var
hvorki byssa né veiðistöng tekin
með. Þeir lærðu að hlusta á hjal
lækjanna, nið fossanna, og njóta
litbrigða og fegurðar nátturunnar
án þess að særa hana. Þeir eru
góðir íslendingar.
Eins og fyrr segir var líf Krist-
ínar ekki alltaf dans á rósum, og
þegar eiginmaður hennar lést
1976, eftir erfiða sjúkdómslegu,
gekk hún ekki heil til skógar, hafði
fengið áfall og veikindi hennar
ágerðust ár frá ári, þar til hún lést
sunnudaginn 9. janúar sl. í veik-
indum hennar voru þau Ólöf,
Haukur og drengirnir vakandi yfir
velferð hennar, og gerðu allt er í
þeirra valdi stóð til að létta henni
þennan erfiða tíma.
Það eru rúm 20 ár síðan við
kynntumst Kristínu og Þorleifi.
það var þroskandi að eiga samleið
með þessum góðu hjónum. Hug-
ulsemi og hjálpfýsi þeirra, gest-
risni og glaðværð. Allt þetta varð
til þess að létta fjölskyldu okkar
lífið. Okkur þótti öllum vænt um
þau, og nú að leiðarlokum viljum
við þakka þeim samfylgdina.
Minningarnar um þau verða okkur
ógleymanlegar.
Nú, þegar ástvinir og kunningj-
ar kveðja heiðurskonu, þá held ég
að allir séu glaðir yfir að hafa átt
slíkan vin og samferðamann, og
gleðjist yfir því, að nú sé öllum
hennar þrautum lokið.
Aðalheiður, Þorgrímur Einarsson
og börnin.