Morgunblaðið - 12.10.1983, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 1983
41
Séð heim að bsnum Stóra-Klofa í Landsveit þar sem smitandi heilabólgu hefur orðið vart í refura. Refahúsið er
á innfelldu myndinni. Morgunbla&ið/ KÖE.
Smitandi heilabólga í refum:
Vonandi að sýkin sé ein-
skorðuð við okkar bú
— segir Grétar Skarphéðinsson annar
eigandi refabúsins á Stóra-Klofa
Doktorsritgerð Gfela Gunnarssonar:
Einokunarverslun og
efnahagsleg stöðnun
„ÉG REIKNA með að tjón okkar
vegna þessa sjúkdóms verði hálf
milljón og meira ef allir refirnir
verða drepnir í sóttvarnarskyni,"
sagði Grétar Skarphéðinsson, húsa-
smiður í Reykjavík, í samtali við
blm. Mbl. Grétar er eigandi að refa-
búinu í Stóra Klofa í Landmanna-
hreppi ásamt Kristjáni Árnasyni
bónda þar, en í búi þeirra kom upp
sú smitandi heilabólga sem sagt var
frá hér í blaðinu í gær og valdið
hefur óeðlilegum hvolpadauða.
Grétar sagði að eðlilegt væri að
10—15% hvolpanna dræpust á
fyrstu vikum eftir got en grunur
þeirra hefði farið að vakna um að
ekki væri allt með felldu þegar af-
föll hefðu verið orðinn margfalt
meiri, en í allt hefðu drepist á
fimmta hundrað hvolpar og væru
þeir enn að drepast, þó hálfstálp-
aðir væru orðnir. Þeir hefðu fyrst
talið að um einhverskonar fóður-
eitrun væri að ræða og kallað á
dýralæknir, en þá hefði hefði
þetta komið í ljós. Sagði Grétar að
lélegt fóður hefði líklega magnað
veikina.
Grétar taldi að sýkin gæti verið
í öðrum búum þó það hefði enn
ekki verið rannsakað. Hún væri
svo lúmsk að ómögulegt væri að
verjast henni, hundar gætu smit-
að i marga mánuði án þess að
veikin sæist á þeim. Sagði Grétar
að slæmt væri ef þyrfti að slátra
öllum refunum á búinu, þeim væri
sárt um þá vegna þess að þetta
væru góðir refir. Hinsvegar yrðu
þeir að taka þessu eins og hverju
öðru hundsbiti því betri væri hálf-
ur skaði en allur. Vonandi að þetta
sé einskorðað við þetta eina bú því
annars gæti þetta haft alvarlegar
afleiðingar fyrir loðdýraræktina í
landinu.
Refabúið í Stóra Klofa er
stærsta refabúið þar um slóðir,
með 130 refalæður og sagði Grétar
að verst við þetta væri ef þeir
þyrftu að hætta. Gæti það haft
slæm áhrif á loðdýraræktina
þarna því þegar þyrfti að flytja
fóðrið langar leiðir og væri mikill
kostur að flytja sem mest magn í
einu vegna kostnaðarins við flutn-
ingana.
Grétar Skarphéðinsson sagði að
lokum að þeir væru með sérstaka
áfallatryggingu sem myndi milda
áfallið nokkuð, en tjón eigendanna
yrði eigi að síður verulegt.
Rannsókn á utan-
ríkisverslun
íslands 1602—1787
Einokunarverslun og efnabagsleg
stöðnun. — Rannsókn á utanríkis-
verslun íslands 1602 til 1787, er
heiti doktorsritgerðar, sem Gísli
Gunnarsson varði hinn 17. septem-
ber síðastliðinn við Háskólann í
Lundi í Svíþjóð. Ritgerðin hefur nú
verið gefín út í bók, og er á ensku,
„Monopoly Trade and Economic
Stagnation. — Studies in the For-
eign Trade of lceland 1602—1787“.
Bókin er 168 blaðsíður að stærð.
í doktorsritgerð sinni leggur dr.
Gísli Gunnarsson áherslu á „að
kanna samspil einokunarverslun-
arinnar og úreltra íslenskra sam-
félagshátta á umræddu tímabili,
en rannsókn á þeim skipar stórt
rúm í verkinu. Utanríkisverslun
hafi verið mikilvægur þáttur í ís-
lensku samfélagi á 18. öld miðað
við hugsanlegar „þjóðartekjur".
Hann kemst að þeirri niðurstöðu
að einokunarverslunin hafi hindr-
að veigamiklar breytingar á ís-
lenskri samfélagsgerð, þa- á með-
al framfarir í atvinnumálum,
einkum fiskveiðum. Aðeins með
auknu verslunarfrelsi hafi
efnahagslegar framfarir verið
mögulegar á íslandi," segir í frétt
sem Morgunblaðinu hefur borist.
Þar segir ennfremur:
„Gísli hefur jafnframt gert ýt-
arlega könnun á bókhaldi einok-
unarkaupmanna, einkum á tíma-
bilinu 1743—1787, og birtir í rit-
gerð sinni yfirlit um gróða eða tap
verslunarinnar fyrir hvert ár.
Verslunin skilaði flest árin hagn-
aði en inn á milli komu tímabil
umtalsverðs tapreksturs. Hann
kemst að þeirri niðurstöðu að
tveir þættir hafi einkum ákveðið
hag verslunarinnar: Viðskiptakjör
kaupmanna erlendis (en verðlag á
íslandi var fastákveðið og óháð
erlendum verðlagssveiflum) og
samsetning og magn íslensks út-
flutnings, sem breyttist kaup-
mönnum í óhag þegar harðindi
voru í landinu. Stafaði það m.a. af
því að helsta hagnaðarvon kaup-
manna fólst i fiskútflutningi en
hins vegar töpuðu þeir að jafnaði
á ullarútflutningi.
Dr. Gísli Gunnarsson gerir
einnig í bók sinni rannsókn á
viðskiptatengslum einokunar-
kaupmanna í Evrópu og kemst
m.a. að þeirri niðurstöðu að Ham-
borgarar hafi haldið áfram þeirri
hefð, sem hófst á 16. öld, að ráða
mestu um sölu íslensku skreiðar-
innar nær allt einokunartímabilið,
þótt einokunin hafi upphaflega
verið sett þeim til höfuðs. Raunar
virðist Kaupmannahöfn oft hafa
verið illa í stakk búin að annast
íslandsverslunina, sem þó var
mikilvægasti þátturinn í verslun
Dr. Gísli Gunnarsson
kaupmanna borgarinnar við fjar-
læg lönd fram yfir 1730. Sést þetta
m.a. á athugunum hans á skipa-
kosti Kaupmannahafnar og ís-
landsverslunarinnar."
Andmælandi var dr. Sveinbjörn
Rafnsson.
Dr. Gísli Gunnarsson er fæddur
í Reykjavík 1938, sonur hjónanna
Gunnars Jóhannessonar og Mál-
fríðar Gísladóttur. Hann lauk
prófi frá Edinborgarháskóla 1961
og stundaði framhaldsskóla-
kennslu í Reykjavík til 1972. Síðan
hefur hann stundað framhalds-
nám, háskólakennslu og rann-
sóknarstörf og hafa komið út eftir
hann i fræðigrein hans, hagsögu,
ýmis rit og greinar auk doktorsrit-
gerðar. Hann er kvæntur Sigriði
Sigurbjörnsdóttur og eiga þau
þrjár dætur.
Torfæra Akureyri:
Einvígi um íslands-
meistaratitilinn
endaði með veltu
BERGÞÓR Guðjónsson tryggði sér íslandsmeistaratitilinn í
torfæruakstri með sigri í torfærukeppni, sem fram fór á Akur-
eyri fyrir skömmu. Ók hann að venju Willys B20 Turbo.
Annar varð Sigurður Baldursson á Willys og náði þar með
öðru sæti í íslandsmeistarakeppninni ásamt Halldóri Jóhann-
essyni, en hann varð að hætta keppni á Akureyri eftir að hafa
velt Willys-jeppa sínum. Þriðji í keppninni á sunnudaginn
varð Guðmundur Gunnarsson
Torfærukeppnin þótti frem-
ur dauf og virtust ökumenn
fara rólega eftir að Halldór
hafði velt í fyrstu þrautinni af
sjö. „Þeir keyrðu fremur hægt,
hafa líklega orðið hvekktir eft-
ir að ég velti," sagði Halldór í
samtali við Morgunblaðið. Það
kom heljarinnar högg á jepp-
ann við veltuna, sem varð eftir
að ég endastakkst yfir stökk-
pall. Ég hef líklega bremsað of
harkalega. Jeppinn fór mjög
illa, er reyndar stórskemmdur
og stendur tæpast réttur í
Willys.
fjögur hjól. Veltibúrið er í
köku, en jeppinn stöðvaðist á
hvolfi. Verst þykir mér að hafa
séð af íslandsmeistaratitlin-
um,“ sagði Halldór.
Fyrir keppnina voru þeir
Halldór og Bergþór jafnir að
stigum í íslandsmeistara-
keppninni. Lokastaðan í ís-
landsmeistarakeppninni varð
sú að Bergþór Guðjónsson
hlaut 11 stig, Halldór Jóhann-
esson og Sigurður Baldursson
7 hvor.
G.R.

Sigurður Baldursson sem
hér fíýgur um loftin blá
varð annar í keppninni og
annar í fslandsmeistara-
keppninni ásamt Halldóri
Jóhannessyni.
Bergþór Guðjónsson varð
íslandsmeistari í torfæru-
akstri þriðja árið í röð eftir
sigur í torfærukeppninni á
Akureyri.
Morjfunbladið/ Gunnlaugur.
4
w