Morgunblaðið - 25.11.1984, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. NÓVEMBER 1984
69
„Opnið strax!“ — Það eru hugsan-
ir af þessu tagi sem leita á gesti
þegar þeir ráfa í þögn milli her-
bergja í húsi önnu Frank. Því bet-
ur sem maður þekkir söguna því
meiri eru áhrifin:
„Ég hélt að það ætlaði að líða
yfir mig þegar ég sá skápinn, ég
titraði og skalf og þurfti að styðja
mig við vegginn," sagði Guðrún.
„Og það var undarleg tilfinning að
standa við gluggann i herbergi
önnu og horfa út i garðinn. Mig
hefur alltaf langað að vita hvernig
garðurinn leit út, eina snerting
hennar við náttúruna úti.“
VÍTI TIL
VARNAÐAR
Sagan af Önnu Frank þykir ein-
hver skýrasti vitnisburður um
þær hörmungar sem gyðingar liðu
undir ofsóknum nasista í seinni
heimsstyrjöldinni — ekki vegna
þess að örlög tiltekins hóps hafi
verið hrikalegri en almennt gerð-
ist — miklu frekar vegna sjónar-
hornsins sem sagan er sögð út frá.
Þetta er upplifun þroskaðrar
Herbergi önnu Frank. Guðrún stendur við ghiggann, en f vinstra borni er höfuðmynd af önnu. Á veggjum má sjá
leifar af leikaramyndum sem Anna skreytti herbergi sitt með.
í stórum stíl á stríðsárunum. Og
þeir boða að Dagbók önnu Frank
sé aðeins einn áróðurshlekkurinn í
viðleitni gyðinga að sverta nasista
og þjóðernishyggju almennt.
Þetta eru hópar öfgafullra þjóð-
ernissinna, Nýnasista, sem víða er
að finna í Gvrópu og hafa það að
einu helsta baráttumáli sínu að
ala á kynþáttahatri.
Þegar minjasafn önnu Frank
var formlega sett á laggirnar árið
1957, var markmiðið ekki aðeins
það að standa vörð um húsið í
sinni upprunalegu mynd, heldur
einnig og ekki síður að láta þessa
örlagasögu vera komandi kynslóð-
um viti til varnaðar. „Það er eitt
af hlutverkum safnsins að minna
á þá staðreynd að kynþáttahatur
og fordómar gagnvart minnihluta-
hópum eru hlutir sem engan veg-
inn heyra sögunni til,“ sagði for-
stöðumaður minjasafnsins, Wout-
er van der Stuis, um leið og hann
sýndi blaðamanni anddyri safns-
ins, þar komið hefur verið fyrir
úrklippum úr nasista- og fasista-
blöðúm samtímans. Það er ótrú-
legt en fróðlegt að lesa þessar úr-
MorgunblaAið/ól.K.M.
Guðrún og forstöðumaður
safnsins, Wouter van der Stuis,
standa við bókaskápinn, sem
huldi innganginn að leynifbúð-
inni.
klippur; óspart er gert grín að
þeirri „fráleitu firru“ að gyðing-
um hafi verið smalað í gasklefa
eins og lömbum til slátrunar. „Það
eru hræringar i samtímanum sem
ala á sams konar kynþáttafor-
dómum og leiddu til gyðingaof-
sóknanna á sínum tíma,“ sagði
forstöðumaðurinn. „Það er ekki
aðeins gyðingahatur, minnihluta-
hópar af öllu mögulegu tagi verða
fyrir aðkasti, svertingjar og inn-
flytjendur eins og Tyrkir eru með-
höndlaðir sem annars flokks borg-
arar. Við viljum benda fólki á
skyldleika þessarar aðskilnaðar-
stefnu við það sem átti sér stað i
Þýskalandi á valdatímum Hitlers.
1 okkar litla og þéttbýla landi eru
sterk öfl sem segja að Holland sé
fyrir Hollendinga og ekkert rúm
sé fyrir aðkomufólk. Þetta viðhorf
kemur fram í þjóðlífinu í formi
afskiptaleysis gagnvart innflytj-
endum og útilokun þeirra á ýms-
um sviðum. En skrefið þaðan yfir
í ofsóknir og likamsárásir er
styttra en margir ætla, eins og
dæmin sanna bæði hér í Hollandi
og annars staðar í Evrópu," sagði
forstöðumaðurinn.
Þegar hér var komið sögu í
ferðinni var Guðrún að ljúka við
að skrifa i gestabókina og tími var
kominn til að halda aftur út á
flugvöll. Við þökkuðum fyrir
okkur og kvöddum, fylgdum
Magnúsi Oddssyni fararstjóra
okkar inn i bilinn, rúntuðum einn
hring í kringum miðbæinn, skut-
umst inn i eitt stórmagasín og svo
rakleiðis út á flugvöll, inn i frí-
höfn og á barinn. Gott að hreinsa
rykið úr kverkunum og áleitnar
hugsanir úr kollinum með köldum
bjór. GPA
Þeðsi mynd er tekin í berbergi Frank-hjónanna. Guðrún og kærasti hennar, Gnnnar, skoða líkan af húsakynnunum,
forstöðumaðurinn, Wouter van der Stuis, og Magnús Oddsson, sölu- og markaðsstjóri Arnarflugs, standa hjá.
Hollenskur Ijósmyndari notar gott tækifæri en blaðakonan við hlið hans bíður færis.
Shelly Winters fékk Óskars-
verðlaunin fyrir túlkun sína á
móður Önnu Frank í kvikmynd
sem gerð var eftir dagbókinni
1959. Að öðru leyti þótti mynd-
in mislukkuð, Winters gaf
Óskarinn til safnsins með þeim
orðum að þar og hvergi annars
staðar ætti hann heima.
í anddyri safnsins er sýningar-
salur þar sem vakin er athygli á
kynþáttamisrétti nútímans, for-
dómum og kúgun, í máli og
myndum.
-
Dagbók önnu Frank hefur verið
þýdd á um 50 tungumál og þarna er
Guðrún að virða fyrir sér safn af
útgáfum bókarinnar á mismunandi
málum. Á innfelldu myndinni sést
gamla íslenska útgáfan.
unglingsstúlku á innilokaðri til-
veru í þröngu samfélagi óttans,
skrásett dag frá degi. Setningin
„Þjóðverjar drápu sex milljónir
gyðinga" hefur ekki fulla
merkingu nema studd reynslusögu
af því tagi sem Anna greinir frá i
dagbók sinni.
Vel á minnst, þeir menn eru til
sem halda því fram að það sé
þjóðsaga sem gyðingar hafi komið
á kreik að Þjóðverjar hafi myrt þá