Morgunblaðið - 10.12.1985, Side 14

Morgunblaðið - 10.12.1985, Side 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR10. DESEMBER1985 Konsertklúbburinn Tónlist Jón Asgeirsson Konsertklúbburinn er einn þeirra hópa, sem staðið hafa fyrir kammertónleikum og sl. sunnudag flutti hópurinn tónlist eftir Bach og Hándel. Þeir sem komu fram voru Martial Nardeau, Guðrún S. Birgisdóttir bæði á flautu, Kat- hleen Bearden og Þórhallur Birgis- son á fiðlu, Nora Kornblueh á celló og Elín Guðmundsdóttir á cembal. Tónleikarnir hófust á són- ötu í G-dúr fyrir tvær flautur og samfelldan bassa. Leikur Nardeau og Guðrúnar S. Birgisdóttur var mjög til samræmis við hugmyndir sem hafa verið á reiki um tón- flutning á dögum Bachs. Vel má vera að svona daufur og dempaður leikur hafi verið eðlilegur á þau hljóðfæri sem notuð voru á tímum Bach, en á nútímaflautu þarf að búa slíkan tón til og þar skilur í milli, að hljóðfærið hindraði áður fyrr stærri tónmyndun en hér er hljóðfærið hindrað í að hljóma að fullu. Til þess að ná svona áhrifum væri rétt að leika á upprunaleg hljóðfæri. Hvað sem svo segja má um slíkan tilbúning, var leikur þeirra mjög vel útfærður þó nokk- uð væri samfelldi bassinn sterkur hjá cellóleikaranum, sem var Nora Kornblueh, ásamt Elínu Guð- mundsdóttur á cembal. Annað verkið á einleiksskránni var einleikspartíta fyrir flautu, eftir Bach. Partítan var mjög vel leikin og t.d. Sarabandan með þeim þokka og sérstaka blæ, sem líkja má við eintal, ekki þar sem talað er til annarra, heldur eintal ein- verunnar. Margt annað snart í leik Nardeau, sem gaf þessu fallega verki sérkennilegan og persónuleg- an blæ. Ein tríósónata var flutt eftir Hándel, op. 2, no. 8 og þar léku við undirleik samfellda bassans, Þórhallur Birgisson og Kathleen Bearden á fiðlur. Það má segja það sama og um flautusónötuna, þó margt væri, eins og í flautusónöt- unni, vel gert. Barokkin er fyrir nútímamanninum lifandi list og hefur staðist þær breytingar, sem orðið hafa í flutningstækni og hljóðfærasmíði. Frá sögulegu sjón- armiði gæti verið gaman að vinna upp flutning eins nærri því upp- runalega og hugsanlegt er, en þá þarf til þess umbúnað sem líkastan því sem var ástæðan fyrir þessum flutningsstíl. Þrátt fyrir að margt væri mjög vel gert, setti þessi uppgerð svolítið tilbúinn svip á tónleikana, sem voru sérlega vand- aðir hvað varðar efnisval. Vegleg bók Myndlist Valtýr Pétursson Eins og margur man, varð Lista- safn íslands hundrað ára á þessu ári, og nokkuð var um umstang hjá safninu í tilefni afmælisins. Eitt af því merkilegasta, sem gert var til hátíðabirgða, var að gefið var út veglegt rit um safn- ið, og nú fyrir jólavertíðina lang- ar mig að minna á þetta fallega rit. Síðsumars barst mér þetta rit í hendur, og hef ég því haft nægan tíma til að kynnast því vel, en oft hefur það orðið mér til mikillar ánægju. Einnig má í það sækja mikinn fróðleik um íslenska myndlist og Listasafn jslands, þar sem öll íslensk verk safnsins eru skráð í þessu riti. Mikill fjöldi mynda er í bók- inni, og eru þær ágætlega prent- aðar og að mínu mati nokkuð vel valdar. Þetta atriði verður þess valdandi, að bókin er eitt feg- ursta rit sinnar tegundar, sem komið hefur út hérlendis, og því kjörin til gjafar jafnt hér á landi og út um víða veröld. Þarna er íslensk myndlist kynnt á skemmtilegan hátt. Lesmál bók- arinnar er eftir forstöðumann safnsins, dr. Selmu Jónsdóttur, og er saga safnsins í hnotskurn. Texti er bæði á íslensku og ensku, og allur frágangur þessa rits er til sóma fyrir þá, er hlut eiga að þessu riti. Seðlabankinn og listamaður- inn Leifur Breiðfjörð eiga ekki lítinn þátt í því, að þetta rit er út komið, og ber að þakka þeim aðilum sérstaklega fyrir rausn við Listasafn íslands. Ég minni á þessa bók nú, þegar jólamark- aður fer í hönd, og fullyrði, að þessi bók er hin eigulegasta og tilvalin til gjafa bæði innlendum og erlendum. Þarna er á ferð listaverkabók, sem hefur það fram yfir aðrar slíkar að sýna, hvað Listasafn fslands er, og ég efa, að nokkur önnur listaverka- bók, sem út hefur komið á ís- landi, standist samanburð við þetta rit. Kór Dómkirkjunnar ásamt stjórnandanum Marteini H. Friðrikssyni Kór Dómkirkjunnar Tónlist Egill Friöleifsson Dómkirkjan 4.12. 1985 Flytjendur: Elín Sigurvinsdóttir, sópran Helgi Pétursson, orgel Kór Dómkirkjunnar Stjórnandi: Marteinn H. Friðriks- son. Efnisskrá: Verk úr ýmsum áttum. Það hefur verið mikið um að vera í Dómkirkjunni að undan- förnu. Nýlokið er gagngerum endurbótum á kirkjunni, sem greinilega hefur haft áhrif á hljómburðinn til hins betra, og um síðustu helgi var nýtt og glæsilegt orgel vígt við hátíðlega athöfn á fyrsta sunnudegi í að- ventu. Það var þó ekki orgelið, sem var í aðalhlutverkinu sl. miðvikudagskvöld, heldur Kór Dómkirkjunnar, sem hélt að- ventutónleika, sem voru þriðji og síðasti liðurinn í tónlistardög- um Dómkirkjunnar. Kór Dómkirkjunnar hefur um skeið starfað í tveimur hópum. Svo vildi til að ég heyrði í öðrum hópnum sl. sunnudag, en hinum við þetta tækifæri. Hér verður ekki gerður samanburður á hóp- unum, þó munurinn sé nokkur. Sá er hér um ræðir er skipaður ungu fólki, um þrjátiu talsins, og er sumt vel tónmenntað og þaulvant söngfólk. Marteinn H. Friðriksson er laginn og vand- virkur stjórnandi, sem leggur áherslu á hina nettari hlið söngs- ins. Hljómur kórsins er mildur, stundum dálítið mattur, en ávallt blæfagur og jafnvægi gott milli radda, þar sem þó sópran og allt hefur þéttari og samfelldari tón en tenórogbassi. Kórinn hóf tónleikana með því að syngja einradda ísl. þjóðlagið „Með gleðiraust og helgum hljóm" og rak síðan hvert lagið annað. Það er e.t.v. ástæða að taka fram að lagið „Hve mun ég mega ganga“ (eða „0, höfuð dreyra drifið") er ekki eftir Bach eins og getið var um í efnisskrá, heldur Hans Leo Haszler eftir því sem ég veit best. Raddfærslan er hins vegar eftir Bach og ber meistaranum fagurt vitni. Þá lék ungur organisti, Helgi Pétursson, nokkra sálmforleiki úr „Orgelbuc chlein" eftir Bach. Helgi er efnilegur tónlistarmað- ur. Hann ætlaði sér ekki um of, en lék áferðarfallega og hnökra- lítið þessar perlur Bachs þannig að hið nýja, glæsilega hljóðfæri hljómaði fagurlega í höndum hans. Næst heyrðum við kórinn syngja „Sjá, grein á alda meiði", sem við þekkjum raunar betur sem „Það aldin út er sprungið" í stórsnjallri útfærslu Hugo Distlers, þar sem hann leikur sér með þetta gamla lag af stakri snilld. Og án þess að ætla að tína hér upp öll lögin á efnisskránni get ég ekki stillt mig um að minnast á ágætan flutning á litlu en mögnuðu verki eftir Francis Paulenc „0 magnum myster- ium“. Sópraninn á skilið sérstakt hrós fyrir ágæta frammistöðu í þessari viðkvæmu en áhrifaríku tónsmið. Við heyrðum einnig Elínu Sigurvinsdóttur syngja nokkur lög og brást hún ekki fremur venju. Tónleikunum lauk svo með því að kórinn söng verk eftir þá Praetorius og Brahms. Þetta var notalegur konsert og fallegur. Safaríkt minni Bókmenntir Jóhanna Kristjónsdóttir Emil Björnsson: Minni og kynni, frásagnir og viðtöl. Útg. Örn og Ör- lygur 1985 Átta frásagnir og fjögur viðtöl eru í þessari bók sr. Emils Björns- sonar. Hefst á grein um Jónas frá Hriflu „Enginn millivegur". Þar segir í hispurslausu máli, en af mikilli hrifningu og. einlægni frá þeim kynnum, sem höfundur hafði ungur af Jónasi og allar götur síðan meðan Jónas lifði. „Jónasar- kynslóðin" er að komast á þann aldur að hefja minningaskrif; fyrir fáeinum dögum var ég að lesa um Jónas í bók Halldórs E. Sigurðs- sonar. Myndin sem Emil Björns- son dregur upp af Jónasi er trú- verðug og sjálfsagt ekki margt ofmælt, því að hann leitast við að horfa á Jónas og þátt hans í ís- lenzkum stjórnmálum og menn- ingarmálum frá fleiri hliðum en hins gagntekna lærisveins. Því verður úr góður kafli og merk heimild. „Höfuðsetið höfuðskáld" er um Halldór Laxness og er ásamt Jón- asarþættinum annar viðamesti kaflinn í bókinni. Það er ugglaust rétt til getið hjá höfundi, að yngri kynslóðir gera sér tæpast grein fyrir þeim ofsóknum sem Halldór mátti sæta þegar hann var að senda frá sér fyrstu bækur sínar. Þótt ekki sé langt um liðið. Sinnaksipti landans þegar viður- kenningin kemur svo erlendis frá og nær hámarki með Nóbelsverð- launum eru sýnd af töluverðu miskunnarleysi og kannski ekki að öllu leyti af sanngirni. Því að Laxness var ekki umsetinn óvinum eingöngu, hann átti sína aðdáend- ur og þá marga sem dáðu hann skilyrðislaust, löngu áður en hann fékk hin umtöluðu bókmennta- verðlaun. En umdeildur var hann og meira en það. Það hefur kannski verið gæfa hans — að minnsta kosti eftir á. Ágætlega skrifaður þessi Laxnesskafli og mjög læsi- legur. Þessir tveir þættir eru sem sagt innihaldsmestir og líklegir til að vekja umræður manna á meðal, enda töluverður gustur í þeim. „Friðelskandi bardagamaður" er um Hendrik Ottósson, samstarfs- mann Emils til margra ára. Þetta er að vísu skrifað mjög persónu- lega, en Emil er þó ekki að rifja upp kynni þeirra fyrst og fremst, heldur drepa á ýmis helstu atriðin í lífi Hendriks Ottóssonar, marg- slungins baráttumanns og segir á einum stað: „Hann var það sem nefnt er á útlendu máli „universal- isti“ og kallað hefur verið alfræð- ingur á okkar máli. Hann var verkamaður, sjómaður, rithöfund- ur, félagsmálaforkólfur, ræðumað- ur, málvísindamaður, málakenn- ari, fréttamaður, útvarpsfyrirles- ari, talsmaður dýraverndar, bind- indisforkólfur um skeið, stundaði auk málvísinda háskólanám í lög- fræði og guðfræði og var mikill vesturbæingur." Ekki lítið það. Emil hefði mátt hafa þennan kafla ítarlegri. Þótt þar sé margt haglega og viturlega sagt náum við ekki að fá þessa fjölþættu mynd af Hendrik Ottós- syni sem upptalningin hér á undan vísar á. Liprir og viðfelldnir þættir eru síðan um nokkra til viðbótar og síðar í bókinni svo nokkur viðtöl sem mér er ekki ljóst hvort hafa öll komið í sjónvarpi. Það var gaman að lesa viðtalið við Sigurð Nordal, einkum vegna þeirrar orðgnóttar Nordals og margt sagt í fáum orðum. Á hinn bóginn finnst mér sem aldrei fengist svar við spurningu Emils um höfuðrök- in fyrir kenningum Sigurðar um íslendingasögurnar og var það miður. Viðtalið við Brynjólf Bjarnason er upplýsandi um mann sem um áratugi hefur veirð lítt í Emil Björnsson sviðsljósinu og yngra fólki varla kunnugt um hann og hans kenn- ingar utan ákveðins hrings. Viðtalið við ómar Ragnarsson er bara skemmtilegt og þótt ég viti ekki hversu mikið það er unnið, er það í fyrsta skipti sem ég hef séð Ómar haminn í viðtali. Og er þetta sagt í jákvæðum tón. Állar greinar hefði átt að dag- setja og taka fram hvenær eða hvort þær hafa birzt. Nafnaskrá hefði ekki skaðað. Kímni og góð frásagnargáfa sr. Emils Björnssonar, íhygli og skörp mannþekking gerir þessa bók að mörgu leyti eftirsóknarverða í lestri.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.