Morgunblaðið - 22.02.1986, Blaðsíða 28

.28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR1986
Búín á Snæfellsnesi eru flest
v

*
*
lítil og þola enga skerðingu
Yfir 100 manns á almennum bændafundi að
Breiðabliki á Snæfellsnesi á fimmtudaginn
ALMENNUR bændafundur var haldinn í félagsheimilinu
Breiðabliki á Snæfellsnesi á fimmtudaginn. Fundinn sóttu
rúmlega 100 manns. Framsögumaður var Guðmundur Stefáns-
son framkvæmdastjóri Hagdeildar Stéttarsambandsins. Hann
gerði bændum grein fyrir reglum sem giltu við útreikninga
fullvirðisbúmarks og útskýrði reglugerðina um stjórn mjólkur-
framleiðslunnar. Fjöldi bænda tók til máls á fundinum auk
þriggja alþingismanna, þeirra Friðjóns Þórðarsonar, Davíðs
Aðalsteinssonar og Skúla Alexanderssonar.
Umræðan til góðs
Guðmundur Stefánsson hefur
haldið nokkra slíka fundi með
bændum að undanfömu og sagði
hann að sú umræða sem komið
hefði í kjölfar útreiknings á
svæðabúmarki væri til góðs. Hann
sagði að margir bændur væru
óánægðir, en staðreyndin væri sú
að of lítil framleiðsla væri til skip-
tanna fyrir alla þá sem vilja lifa
af mjólkurframleiðslu. Búvörulögin
væru ekki skammtímalausn, heldur
raunveruleg lausn en hann viður-
kenndi að ýmislegt mætti gagn-
rýna, svo sem aðdraganda og laga-
setninguna. Formlegt samráð hefði
komið of seint og eftir það hafi
verið of naumur tfmi til stefiiu.
„Minnkun útflutningsbóta hefur
verið gagnrýnd," sagði Guðmundur.
„En staðreyndin er sú að ekki hefur
verið vilji til að halda þeim áfram,
hvorki hjá þingmönnum né almenn-
ingi. Lögin eru því viss sáttagjörð.
Hluta útflutningsbóta er veitt aftur
til landbúnaðarins til að byggja upp
nýjar og endurbæta eldri búgreinar.
Astæðuna fyrir því að málum er
komið eins og nú sagði Guðmundur
vera þá að menn vildu ekki horfast
f augu við vandann. Skipulag það
sem ríkt hefur í þessum málum
hefur verið í brotum og ekki hefur
verið mörkuð stefna sem hægt var
að haida sig við. „Við hegðum okkur
eins og stórþjóð og gleymum því
að við erum fámenn þjóð í stóru
landi," sagði Guðmundur.
Páll Pálsson á Borg sagði m.a.
að reglugerðin hafi komið allt of
seint. Ásetningur hefði orðið allur
annar hefði hún komið á haustnótt-
um. Páll spurði hvað væri hægt að
gera til að rétta mál bænda og
hvort nauðsynlegt væri að reka stór
ríkisbú svo sem Hvanneyri og Hest
þar sem væru 8-900 fjár. Páll taldi
að samdráttur í mjólkumeyslu hefði
fyrst og fremst orðið vegna þess
að verðlag sé of hátt. Ef það yrði
leiðrétt væri vandinn leystur. Það
þyrfti að auglýsa vöruna betur. Páll
tók undir orð Maríu Hauksdóttur í
Geirakoti sem sagði á bændafundi
í Njálsbúð á dögunum að ef hver
íslendingur myndi auka mjólkur-
neyslu sína um eitt glas á dag eyddi
það umframframleiðslunni. Þá
benti hann á þá hættu sem þétt-
býliskjömum stafaði af fækkun í
bændastétt. Að lokum sagði Páll:
„Það hefði þótt skrýtið fyrir 20-30
árum að kýr væm leiddar f slátur-
hús á þorra, hundruðum saman,
eftir besta sumarið sem komið hefur
í langan tíma. Ef sveitimar gisna
meira er bændamenning í hættu."
Ný reglugerð liggi
fyrir í maí
Daníel Jónsson sagði m.a. að oft
hefðu þeir verið verðlaunaðir sem
framleiddu mikla mjólk, jafnvel
umfram búmarkið, þegar fram-
leiðsla hefur ekki verið of mikil.
Allir væm því famir að trúa því
að það borgaði sig að framleiða of
mikið. „Ef við tökum dæmi um tvo
unga menn sem fengu 100 þúsund
lítra kvóta hvor. Þeir luku við að
byggja fjós 1984. Annar gat keypt
kýr strax og hóf framleiðslu, hinn
keypti kvígur sem bám fyrst í
haust. Sá fyrmefndi fær samkvæmt
nýju reglunum fulian kvóta, en hinn
fær engan. Ég er með 28 kýr í nýju
fjósi, en samkvæmt reglunum fæ ég
að hafa 12. Ég þarf að farga 16
kúm. En það getur vel verið að ég
klári mig,“ sagði Daníel.
Hallsteinn Haraldsson, Gröf,
lagði áherslu á að reglumar yrðu
að koma áður en menn leggja
gmnninn að framleiðslu sinni. Hann
sagði að fyrir bændur á Vesturlandi
væri sú viðmiðun sem notuð væri
ekki réttlát vegna þess að þar hafa
verið harðæri undanfarin þijú ár.
Þá nefndi Hallsteinn að meira hefði
þurft að leggja upp úr því að semja
við menn. Það yrði að reyna að
hjálpa efnilegum ungum mönnum,
m.a. með því að stærri bú gefi eftir
af sínum rétti.
Bjami Alexandersson, Stakk-
hamri, sagði að það yrði að vera
Motyunblaðið/Ami Sœberg
Guðmundur Stefánsson fram-
kvæmdastjóri Hagdeildar Stétt-
arsambandsins útskýrir útreikn-
inga á fullvirðisrétti bænda.
krafa bænda að ný reglugerð fyrir
næsta verðlagsár lægi fyrir í maí.
„Ef það tekst ekki, veit ég ekki
hvers er hægt að ætlast til af þess-
um mönnum," sagði Bjami. Hann
sagði að samdráttur í mjólkurfram-
leiðslu hefði ekki átt að koma
mönnum á óvart. En framkvæmdin
hefði þó gert það. Bjami benti á
að verðgildi jarðar færi eftir þvi
hvert búmark hennar væri. Hann
sagði einnig að bændur hefðu nýtt
búmark sitt betur í góðu árferði og
á Snæfellsnesi hefði aðeins verið
gott árferði síðan I sumar. Þess
vegna ættu þeir að gera kröfu til
leiðréttingar.
Vantar mannlega
þáttinn
Þórður Gíslason, Ölkeldu, sagði
að við þessa útreikninga hefði alveg
gleymst að taka mannlega þáttinn
inn í dæmið. „Við eigum mikið af
ungum mönnum sem hafa tekið
tryggð við sína heimabyggð. Við
höfum séð í þessu möguleika sveitar
okkar. Fólk sem stefndi í upp-
byggingu og er komið sæmilega vel
af stað sér nú ekki fram á að lifa
af veturinn. Það er búið að taka
af því tekjumar og það stendur
uppi með verðlaus bú. Tóku útreikn-
ingamir ekki tillit til þess ama?
Hvað á að gera við þetta fólk? Á
að setja það á kaldan klakann?
Þetta er ekki mannlegt," sagði
Þórður að lokum.
Magnús Guðjónsson, Hrútsholti,
sagði að það væri til siðs að sleppa
mannlega þættinum. „Guðmundur
Stefánsson vorkenndi bændum sem
fylltu búmark sitt. Þeir fá ekki
nema 90% af því nú. Hinum sem
ekki nýttu nema um 70% af bú-
marki vorkenndi hann ekki því nú
fengju þeir 71%.“ Magnús taldi
byggð vera í hættu ef færi fram
sem horfði. Hann taldi að stjóm-
málamenn, sem nú færi reyndar
fækkandi vegna færri atkvæða,
þyrftu að taka ákvörðun um hvort
halda ætti byggð í landinu. Magnús
lagði áherslu á að fá reglugerð fyrir
næsta ár strax. Auk þess ræddi
hann um það hveijir ættu að hætta
búskap. „Það verða ungu mennimir
að gera og því fyrr sem þeir hætta,
því betra. Eg get ekki sætt mig við
að menn sem staðið hafa í mjólkur-
framleiðslu alla tíð þurfi að hætta.“
Haukur Sveinbjömsson á Snorra-
stöðum sagði að það væri ljóst að
einhveijir fæm á hausinn. Þegar
það gerist grisjast byggðin, fram-
leiðslan minnkar og þá fer að vanta
landbúnaðarvörur. Hann sagði að
ef umframframleiðsla hefði aldrei
verið borguð væri margt öðruvísi
en það er í dag. „Frá 1979 hefur
verið samfelld óáran hér. Árið 1981
héldu túnin ekki einu sinni hundin-
um. Ég frétti að þeir hefðu misst
Minning:
Jón Þorkelsson
frá Kothúsum
Fæddur 14. janúar 1896
Dáinn 11. febrúar 1986
Við emm á vegamótum. Nú skiljast
leiðir um sinn. I hugann streyma
minningarbrot sem við röðum
saman, svo úr verður mynd sem
okkur er kær.
Allir vita að lífsins ganga er
vandasöm. Þeir sem setja markið
hátt, missa síður sjónar á því. Hvað
er kærleiksríkara en að hlúa að sín-
um alla tíð, meðan kraftamir end-
! ast.
Þakkir em okkur efst í huga.
Jón Þorkelsson frá Kothúsum í
~ Garði lést 11. þ.m. 90 ára gamall.
Jón fæddist í Káravík á Seltjamar-
nesi 14. janúar 1896 og ólst upp
þar og í Reykjavík.
Foreldrar hans vom hjónin Þor-
kell Þorkelsson sjómaður og Guðríð-
ur Jónsdóttir. Böm þeirra vom sjö:
fimm dætur og tveir synir.
Snemma reyndi á krafta Jóns á
lífsleiðinni, því faðir hans og bróðir
féllu frá. Kom í Jóns hlut að vinna
heimilinu eins og mögulegt var.
Sjómennskan var hans ævistarf.
Hann lærði vélstjóm á þeirra tíma
mælikvarða og stundaði sjóinn á
smærri og stærri skipum.
Hamingjan féll honum í skaut
er hann kvæntist unnustu sinni,
Guðrúnu Eggertsdóttur frá Kot-
húsum. Unni hann henni mjög, enda
glæsileg og mikilhæf kona. Guðrún
lést 1971.
Ungu hjónin hófu búskap í Hafn-
arfírði, en þaðan stundaði Jón sjó-
inn. Fljótlega fluttu þau að Kot-
húsum í Garði og bjuggu þar alla
tíð. Þau eignuðust fimm böm:
Eggert, búsettur í Keflavík, giftur
Guðrúnu Jónsdóttur, Bjami, býr
einnig í Keflavík, giftur Ástu
Ámadóttur, Aðalsteinn, lést í
bemsku, Sveinn, lést á besta aldri,
hann var giftur Hólmfríði Þ.R.
Jónsdóttur en hún er einnig látin,
Guðríður, er búsett í Garðabæ
ásamt eiginmanni sínum Reyni
Markússyni.
Jón var ekki margmáll að eðlis-
fari og ekki fyrir að tjá sig við
hvem sem var. En fastari fyrir en
kletturinn var hann, ef honum
fannst gengið á rétt sinn.
Vöggugjafir hlaut hann margar.
Heiðarleika, trúmennsku, þolin-
mæði og hugvit í störfum. Þessir
eiginleikar dugðu honum vel alla
lffsleið. Verkhagræðing hans var
viðbrugðið heima og heiman.
Örlögin höguðu því þannig að oft
ræddum við saman um trúmál. Trú
hans var einlæg og skýr. Hann fer
ekki villur vegar yfir móðuna miklu.
Blessuð sé minning hans.
Ásta Árnadóttir
Brunavarn-
ir kynntar
ÖRYGGISÞJÓNUSTAN Vari og
breska fyrirtækið THORN EMI
PROTECH halda nú í næstu viku
kynningarfundi um brunavarnir
í Loftleiða-hótelinu f Reykjavík.
Mr. Roger King sérfræðingur í
bmnavömum mun kynna bmna-
vamakerfi, slökkvikerfi og margs-
konar tækni í brunavömum. Þá
verða einnig á fundum þessum
fulltrúar slökkviliðs, tryggingafé-
lags og Brunamálastofnunar ríkis-
ins.
Leiðrétting
í fyrirsögn á bls. 2 í Morgun-
blaðinu í gær siæddist aukalína,
sem gerði fyrirsögnina illskiljan-
lega. Rétt er fyrirsögnin svona:
„Norræn þróunarstofnun og
áhættusjóður sett á stofn". Auka-
línan kom aftast og var „vegna
Listahátíðar".