Morgunblaðið - 14.02.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1987
Er Alþýðuf lokkurinn á
móti almennum úrbót-
um í húsnæðismálum?
eftir Halldór Blöndal
Hinn 10. febrúar sl. birtist í
Morgunblaðinu grein eftir Jóhönnu
Sigurðardóttur alþingismann undir
þessari myndarlegu fyrirsögn:
„Húsnæðiskerfið riðlar til falls.“
Of langt mál yrði að rekja einstök
efnisatriði. Sum þeirra hafa við rök
að styðjast, önnur ekki. Sum eru
hálfsögð saga, önnur lýsa almennt
þeim erfiðleikum, sem hljóta ávallt
að fylgja þegar tekið er upp nýtt
húsnæðislánakerfi, vegna ótal
óvissuþátta, sem því eru samfara.
Ekki síst eins og nú stendur á, eft-
ir að lán Húsnæðisstofnunar hafa
margfaldast og strangari kröfur eru
gerðar um úrvinnslu umsókna en
áður.
Grunnurinn að nýja húsnæðis-
lánakérfínu var lagður með febrúar-
samningunum fyrir ári. Þá hafði
mikil umræða og órói orðið í þjóð-
félaginu vegna þess að fyrirgreiðsla
Byggingarsjóðs ríkisins hafði um
árabil (líka þegar Magnús Magnús-
son var félagsmálaráðherra) reynst
ónóg, svo fjöldi þeirra húsbyggj-
enda og kaupenda, sem höfðu lent
í alvarlegum greiðsluerfíðleikum,
fór vaxandi. Og þótt ráðstafanir
hefðu verið gerðar til að veita við-
bótarlán, var sýnt að nýir myndu
bætast við í stað hinna, sem höfðu
fengið úrlausn sinna mála. Sumir
misstu íbúðir sínar. Það var því
óhjákvæmilegt að varpa fyrir róða
því húsnæðislánakerfí, sem hér
hafði verið of lengi við lýði, og
byggja upp annað í þess stað.
Eftirtalin sjónarmið voru lögð til
grundvallar hinu nýja húsnæðis-
lánakerfi:
1. Menn skyldu hafa rétt til þess
að sækja um lán úr Byggingar-
sjóði ríkisins áður en þeir hæfu
byggingu íbúðar eða skrifuðu
undir kaupsamning. Húsnæðis-
stofnun skyldi síðan svara innan
tveggja mánaða, hvenær lánið
yrði til reiðu. Þetta á að gera
viðkomandi kleift að haga fram-
kvæmdum eða kaupum í
samræmi við útgreiðslu Iánsins.
Ljóst er að til lengdar er þetta
til mikils hagræðis og sparnaðar
fyrir lántakendur.
2. Hámarkslán til þeirra sem ekki
eiga íbúð fyrir er rétt um 2,5
millj. kr. og að hámarki 70% af
eftirdr. Odd
Guðjónsson
Undanfarið hefur Halldór Lax-
ness lesið í útvarpið sögu sína „í
túninu heima“. Hefur sá flutningur
verið mér og væntanlega einnig
öðrum á líku aldrusskeiði til mikill-
ar ánægju og upplyftingar. Að vísu
geng ég út frá því sem vísu, að
hugarheimur Halldórs hafí þá, sem
og síðar, verið myndríkari en flestra
okkar hinna, sem slitu bamsskón-
um hér í Reykjavík á fyrstu tveimur
tugum aldarinnar.
Tilefni þess, að ég minnist á þetta
hér, er atvik, sem rifjaðist upp fyr-
ir mér og átti sér stað fyrir liðlega
30 árum í Vínarborg. Ég hafði ver-
ið, eins og oft kom fyrir á þessum
árum, í samningaerindum erlendis.
Ég bjó þá á þægilegu hóteli í hliðar-
götu frá Kártnerstrasse (staðurinn
hét Astoria).
Dag einn um hádegisbilið lá leið
mín inn í matsal hótelsins og hugð-
ist ég fá mér eitthvað að borða.
byggingarkostnaði, sem svarar
til þess að íbúðin sé tilbúin und-
ir tréverk eða svo. Samsvarandi
lán til að kaupa notaða íbúð er
rúmlega 1,7 millj. kr. og sömu-
leiðis til þeirra húsbyggjenda,
sem eiga íbúð fyrir, en þeir fá
1,2 millj. kr. til kaupa á notaðri
íbúð. Þessi lán eru til 40 ára,
verðtryggð og bera 3,5% vexti.
3. Lánin hækka í samræmi við
byggingarvísitölu til útborgun-
ardags, gagnstætt því sem áður
var. Það þýðir, að viðkomandi
getur tekið bráðabirgðalán í
sínum viðskiptabanka og treyst
því, að húsnæðislánið hækki í
samræmi við það. Ef svo hefði
verið á liðnum árum, hefðu
margir þeirra, sem lentu í
greiðsluerfiðleikum, sloppið við
þá ömurlegu reynslu.
4. Húsnæðisnefndin, sem skipuð
var fulltrúum allra þingflokka,
var sammála um, að það öryggi
sem fælist í því, sem ég hef nú
lýst, væri grundvallaratriði. Ef
ónógu fé væri veitt til húsnæðis-
lánakerfisins ætti að mæta því
með því að biðtími eftir lánum
lengdist fremur en að draga úr
lánveitingum til hvers einstaks
eða láta lántakendur standa í
sömu óvissunni og áður um það,
hver lánsfyrirgreiðslan raun-
verulega væri eða hvenær hún
yrði látin í té.
Ég er Jóhönnu Sigurðardóttur
sammála um það, að fleiri hafa
sótt um fyrirgreiðslu úr Byggingar-
sjóði ríkisins en áður. Ég hygg t.d.
að fjöldi lánsumsókna til kaupa á
notuðum íbúðum hafí tvöfaldast eða
svo. Ástæðan er einfaldlega sú, að
svonefnd G-lán Byggingarsjóðs
ríkisins voru orðin svo lítilfjörleg
og komu svo seint, að menn hirtu
ekki um að sækja um þau. Af sömu
ástæðu var það mjög áberandi, að
margir þeirra sem lent höfðu í
greiðsluerfíðleikum, voru að reyna
að stækka við sig, en gátu ekki
selt sína fyrri íbúð fyrr en seint og
um síðir, auk þess sem hinn al-
menni fasteignamarkaður var í
engu samræmi við verðbólguþróun
á hvcijum tíma. Sú skoðun ruddi
sér því til rúms, að nauðsynlegt
væri að gera ráðstafanir til að auð-
velda sölu notaðra íbúða. Það gat
því ekki komið neinum á óvart að
Fátt var þar gesta, en við næsta
borð við mig sátu tveir menn, sem
ég í fyrstu veitti enga athygli. Á
þessu varð þó brátt breyting, því
ég heyrði, að umræður þeirra sner-
ust um ísland og ýmsa mæta menn,
sem ég brátt komst að raun um
að voru m.a. Ragnar í Smára og
Halldór Laxness. Voru gestimir
mjög sammála um ágæti þeirra og
mannkosti. Varð ég þess áskynja,
að hér voru á ferð tónlistarmenn,
sem allnáin kynni höfðu af landi
mínu.
Nú, er hér var komið, var mér
orðið ljóst, að þessi hegðun mín
væri mjög ósæmileg, því ekki væri
það siðaðra manna háttur „að
standa á hleri“.
Af einhverjum mér nú óskiljan-
legum ástæðum sagði ég ekki til
mín og baðst afsökunar á þessu
framferði mínu. í þess stað kallaði
ég á þjóninn er gestimir yfírgáfu
matsalinn og spurði hvaða menn
þetta væru. Þjónninn svaraði undr-
andi: „Ó, þér þekkið ekki þessa
herra? Þetta eru heimsþekktir lista-
Halldór Blöndal
„ Aðilar vinnumarkað-
arins eru sammála um,
að nauðsynlegt sé að
láta á það reyna, hvern-
ig nýja húsnæðislána-
kerfið reynist. Það
felur í sér raunveruleg-
ar úrbætur öllum til
handa — úrbætur sem
sýndust órafjarri fyrir
rúmu ári.“
markaðsverð þeirra hækkaði nokk-
uð eftir gildistöku nýju laganna.
Ég hygg að auðvelt sé að sýna fram
á, að það hafí ekki verið ósann-
gjarnt alls staðar. En vitaskuld
kemur fleira til, ef tekið er dæmi
af einstökum íbúðum á stöðum eða
í hverfum, sem eftirsóknarverð
þykja. Við eigum auðvitað ekki að
láta það aftra okkur í að gera nauð-
synlegar úrbætur á húsnæðislána-
kerfinu, þótt það hafí áhrif á
íbúðamarkaðinn í stuttan tíma. Við
þá, sem þannig hugsa, á staka
Steingríms Thorsteinssonar vel við:
menn, Adolf Busch og Rudolf
Serkin.“
Að þessu þóttist ég að vísu hafa
komist á meðan ég „stóð á hleri",
enda þótt ég hefði ekki séð þessa
snillinga áður.
Við flutning sögunnar í útvarpið
kom mér í hug, að fróðlegt hefði
verið fýrir þá Busch og Serkin að
vita af fyrstu kynnum Halldórs af
músík, svo skemmtilega sem þar
er frá þeim sagt í sögunni. En á
þeim tíma hafði „í túninu heima"
enn ekki séð dagsins ljós né heldur
hafði Halldór þá hlotið Nóbelsverð-
launin.
Að lokum skal þess getið, að það
var fyrst löngu síðar, að ég sagði
Ragnari frá framangreindu atviki,
en það var í sambandi við útkomu
samtalsbókar um hann 1982. Hall-
dór kemur þar einnig við sögu og
greinir frá samskiptum þeirra fé-
laga af ýmsum málum, m.a. á sviði
tónlistar.
Höfundur er fyrrverandi sendi-
herra.
Lastaranum líkar ei neitt,
lætur hann ganga róginn;
finni hann laufblað fólnað eitt,
þá fordæmir hann skóginn.
Ég tek undir með Jóhönnu Sig-
urðardóttur þegar hún segir, að
„brýnt er einnig að skoða sérstak-
lega vanda þeirra hópa sem fengu
lán á umliðnum árum og nú eru í
miklum greiðsluerfiðleikum". í leið-
inni bendi ég á, að þessi orð
undirstrika yfirburði hins nýja hús-
næðislánakerfís.
Nú kann það vel að vera, að
nauðsynlegt sé að auka það ijár-
magn, sem Byggingarsjóður ríkis-
ins hefur, jafnvel þegar á þessu
ári. Sú mynd er smám saman að
skýrast. Á hinn bóginn minni ég
á, að biðtími eftir lánum segir ekki
alla sögu. Flestir vilja hafa vaðið
fyrir neðan sig. Þannig hafa marg-
ir umsækjenda ekki hafíð byggingu
íbúðarhúsnæðis né fest kaup á íbúð,
þegar umsókn er sótt.
Jóhanna Sigurðardóttir segir:
„Kaupleiguíbúðir sem Alþýðuflokk-
urinn hefur ítarlega kynnt á
undanförnum mánuðum er tví-
mælalaust hagstæðasti kosturinn í
húsnæðismálum í dag.“ Hann er sá
að Húsnæðisstofnun eigi að leggja
fram 80—85% byggingarkostnaðar,
en viðkomandi sveitarfélag það,
sem upp á vantar, og á framlag
sveitarfélagsins að vera vaxta- og
afborgunarlaust svo lengi sem við-
komandi sýnist að láta íbúðina heita
leiguíbúð en vera lánuð til 30 ára
ef til þess kæmi, að viðkomandi
lýsti því einhliða yfír, að hann vildi
kaupa hana og tæki hann þá við
húsnæðislánunum eins og þau
stæðu á þeim tíma. Þetta er auðvit-
að notalegur kostur fyrir þann
örlitla minnihluta, sem hans fengi
að njóta. En hinir, sem yrðu að
spjara sig á eigin spýtur, yrðu að
borga brúsann með hærri sköttum
til ríkisins og þó sérstaklega til
sveitarfélagsins. Tilboð af þessu
tagi er óraljarri þeim jöfnuði, sem
Alþýðuflokksmenn vilja leggja í
orðið ,jafnaðarmaður“, þegar þeim
sýnist að tala svo.
Að síðustu þetta: Aðilar vinnu-
markaðarins eru sammála um, að
nauðsynlegt sé að láta á það reyna,
hvemig nýja húsnæðislánakerfíð
reynist. Það felur í sér raunveruleg-
ar úrbætur öllum til handa —
úrbætur sem sýndust órafjarri fyrir
rúmu ári. Grundvallarhugsunin er
sú, að sem flestum sé gert kleift
að búa í eigin húsnæði, sem hefur
verið aðal okkar íslendinga, enda
sýndi það sig í húsnæðiskönnun
unga fólksins, að hugur meira en
90% þeirra stóð til þess. Einnig
þótt það yrði að leggja nokkuð á
sig til þess að svo mætti verða.
Höfundur erannaraf alþingis-
mönnum Sjálfstæðisflokks fyrir
Norðurlandskjördæmi eystra.
Dr. Oddur Guðjónsson
„Við flutning sögunnar
í útvarpið kom mér í
hug, að fróðlegt hefði
verið fyrir þá Busch og
Serkin að vita af fyrstu
kynnum Halldórs af
músík, svo skemmtilega
sem þar er frá þeim
sagt í sögunni.“
20 milljón-
ir í fram-
kvæmda-
styrki til
íþrótta-
félaga
Á FUNDI borgarráðs 10. febrúar
sl. var samþykkt tillaga íþrótta-
og tómstundaráðs frá 5. febrúar
sl. um úthlutun á fé til fram-
kvæmda á svæðum iþróttafélaga
í Reykjavík. I fjárhagsáætlun
borgarsjóðs fyrir árið 1987 er
gert ráð fyrir 20 m.kr. til þessa
verkefnis en var í áætlun 1986
4,8 m.kr.
Framkvæmdafé til félagavalla
skiptist sem hér segir skv. 80%
reglu:
Glímufélagið Ármann til endur-
byggingar og stækkunar á grasvelli
við Sigtún, kr. 2.500.000.
íþróttafélagið Fylkir til fram-
kvæmda við grasvöll í Árbæjar-
hverfi, kr. 2.400.000.
íþróttafélagið Leiknir til fram-
kvæmda við bað- og búningsklefa
við Austurberg, kr. 2.000.000.
Iþróttafélag Reykjavíkur til
framkvæmda við girðingar og byij-
unarframkvæmdir við grasvöll í
Suður-Mjódd, kr. 3.200.000.
Knattspyrnufélagið Fram vegna
framkvæmda við lóð og umhverfi
svæðis við Safamýri. Lokagreiðsla
kr. 1.800.000.
Knattspyrnufélag Reykjavíkur til
framkvæmda við stæði fyrir áhorf-
endur, bað- og snyrtiaðstöðu og
girðingar á svæði við Frostaskjól,
kr. 2.200.000.
Knattspymufélagið Valur til
framkvæmda við grasvöll við
Hlíðarenda, kr. 3.800.000.
Knattspymufélagið Víkingur
vegna uppgjörs á framkvæmdum
1986 við grasvöll, kr. 400.000.
Knattspymufélagið Þróttur til
byijunarframkvæmda við grasvöll
og endurbyggingu á malarvelli við
Sæviðarsund, kr. 3.500.000.
Mývatnssveit:
Kappræður
málfreyju-
kvenna og
kiwaniskarla
Mývatnssveit.
HART var barist, sótt og varist,
í Hótel Reynihlið sl. þriðjudags-
kvöld er kiwanisklúbburinn
Herðubreið tók áskorun frá mál-
freyjudeildinni Flugu í Mývatns-
sveit um kappræðufund.
Umræðuefnið var: „A að leggja
ríkisfjölmiðla niður“.
Það var vitað að málfreyjur höfðu
mikla og góða æfíngu í ræðu-
mennsku, en kiwanisfélagar öllu
rniiini. Þrátt fyrir það var talið sjálf-
sagt að taka áskorun þeirra
Flugukvenna.
Ræðumenn vom frá Herðubreið
voru þeir Róbert Agnarsson, Amþór
Bjömsson og Héðinn Sverrisson.
Frá málfreyjudeildinni Flugu voru
þær Ingibjörg Gísladóttir, Guðrún
Jakobsdóttir og Sveina Sveinbjöms-
dóttir. Liðsstjórar voru Stefán
Leifsson og Auður Vésteinsdóttir.
Auk þeirra voru dómarar, tímaverð-
ir og teljarar. Meðmæltir tillögunni
voru kiwanismenn en andmælendur
voru ræðumenn Flugu.
Kiwanisfélagar í Herðubreið
þakka málfreyjudeildinni Flugu fyr-
ir ánægjulegan kappræðufund og
óskar henni gæfu og gengis.
Kristján
“Staðið á hleri“