Morgunblaðið - 08.05.1987, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1987
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1987
B 5

Hoosiers
en eftir eins og tveggja ára afmæli
sitt. Þá voru þær kallaðar nýjar
myndir, jafnvel í auglýsingum. Ef
tveggja ára myndir eru hins vegar
sýndar í bíóhúsunum núna þykja
þær „gamlar", þótt það sé ekki
auglýst.
Þær §órar myndir auk Platoon
sem útnefndar voru og hafa ekki
verið sýndar hér eru The Moming
After, Crimes of the Heart, Blue
Velvet og Round Midnight (Bíóhöll-
in hefur plaköt þeirra allra hang-
andi í anddyrinu). En þær myndir,
sem hlutu útnefningu og sýndar
voru hér um það leyti sem Oskarsaf-
hendingin fór fram, eru: Peggy Sue
Got Married og Stand By Me í
Stjömubíói, The Children of a Less-
er God í Háskólabíói, Hoosiers (Best
Shot) í Tónabíói, Aliens (endursýnd
vegna Óskarsverðlaunanna) í Bíó-
húsinu, A Room With að View, The
Mission, Top Gun og Hannah and
Her Sisters (endursýndar) og My
The Mission
síðustu ár? Svarið er eins einfalt
og það er stutt. Samkeppni. Aður
fyrr var ekkert sem heitir sam-
keppni á milli bíóhúsanna því hver
var með samninga við sitt risakvik-
myndaver úti í Hollywood og skipti
nánast eingöngu við það. Myndir
voru jafnvel valdar eftir plakötun-
um einum saman og glænýjar
myndir voru dýrari en eins og
tveggja ára myndir og á meðan
enginn annar var að beijast við að
hafa nýjar á boðstólum nema
kannski um blájólin var ástæðu-
laust að æsa sig yfír því.
En tíminn fer hræðilega með
myndir því þær geta orðið að fom-
aldargrip á tveimur til þremur
árum. Umræðan um þær er mest
þegar þær em nýjar og svo fjarar
hún út, áhuginn minnkar eftir því
sem biðin lengist nema hjá nokkrum
sérstökum áhugamönnum og loks-
ins þegar hún er sýnd kemur
kannski ekki helmingurinn á hana
í fullu húsi áhorfenda en það er
einfaldlega ekki þess virði að bíða
eftir henni ef hægt er að fá hana
á myndbandi mörgum mánuðum
áður. Því hafa bíóin þurft að vera
á undan leigunum með myndir. Og
ekki bara það því bíóin verða að
hafa eitthvað nógu nýtt og spenn-
andi á boðstólunum sem fær fólk
til að sleppa því að fara á leigumar
til að byija með og frá því Stöð 2
byrjaði sl. haust hafa þau þurft að
lokka fólk frá miklu framboði af
framhaldsþáttum og jafnvel bíó-
myndum sjónvarpsstöðvanna
tveggja.
Þannig hefur margt breyst á
stuttum tíma. Nú ráða líka færri
valinu á þeim kvikmyndum sem
hingað berast og því miður er það
nú svo að flestar myndanna tilheyra
hinum altumflæðandi afþreyingar-
iðnaði. Það er eins og að ef bíóstjór-
ana grunar að einhver mynd sé
listræn og höfði ekki til gesta á
aldrinum 15 til 25 ára sé best að
gleyma henni. Það er frekar að
þessar myndir komi út á böndum
og það er eins og það hafí færst í
vöxt að myndir komi á bönd án
þess nokkumtímann að koma í bíó.
„Mánudagsmyndir" (næstum þvi
einu myndimar sem ekki koma frá
Bandaríkjunum) em fráleitt þýddar
á íslensku. En á meðan fær rasl
eins og mynd, sem heitir Tin Man
og var sýnd í Tónabíói, svo hörmu-
lega léleg að mann langaði til að
sparka í hana, konunglega meðferð
með reiprennandi texta.
Þær era ótrúlega margar mynd-
imar sem aldrei komast hingað
vegna þess hugsunarháttar að eng-
inn nenni að sjá myndir sem ekki
bjóða upp á unglingaástir eða tíma-
ferðalög, bflaeltingarleiki eða
ævintýragaman, skrýmsli og
skálka. Sumar myndimar, sem
flokkast undir vandaðra efni og list-
rænna, koma hingað en era ekkert
endilega sýndar með hraði. Samt
hefur það sýnt sig í gegnum árin
að það er stór áhorfendahópur að
alvarlegri, umhugsunarverðari og
vandaðri myndum. Það sýnir sig á
kvikmyndahátíðum Listahátíðar
sem era einhveijir mestsóttu listvið-
burðir hér á landi.
Crocodile-Dundee Top Gun
á nokkram áram sem hefur m.a.
haft í för með sér þá ánægjulegu
þróun að hingað berast myndir yfír-
leitt mjög fljótlega eftir framsýn-
ingu erlendis. Það er oft enn verið
að auglýsa myndir í bandarísku
pressunni þegar byijað hefur verið
að sýna þær hér og bresk kvik-
myndatímarit eins og Films and
Filming og Photoplay era ekki leng-
ur eins athyglisverð og áður af því
þau fjalla oft um myndir sem hafa
löngu gengið sér til húðar hér.
En það er ekki hægt að skrifa
allt á reikning hinnar innbyrðis
samkeppni kvikmyndahúsanna því
bíóin hafa líka þurft að fást við fjöl-
miðtabyltinguna svokölluðu. Slag-
urinn hófst með myndböndunum.
Það er segin saga að ef mynd hef-
ur komið út á bandi áður en hún
er sýnd í bíói fær hún ekki eins
góða aðsókn og ella. Það kemst að
vísu ekkert í hálfkvisti við að fara
í bíó og horfa á mynd á breiðtjaldi
William Hurt
(Children of a Lesser God
James Wood
(Salvador)
Betrí tíð í
bíóhúsunum
MEÐ A UKINNISAMKEPPNIBERAST MYNDIR
HINGAÐ NÝRRIENÁÐUR HEFUR TÍÐKAST
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Þegar Óskarsverðlaunin vora af-
hent með venjubundnum glæsibrag
úti í Bandaríkjunum í lok mars sl.
kom í ljós að þær myndir sem
hrepptu helstu verðlaunin hafa eða
era allar sýndar í kvikmyndahúsun-
um hér þegar þetta er skrifað með
einni undantekningu sem er Plat-
oon. Og allar þær myndir sem
útnefndar vora til verðlaunanna
hafa verið sýndar hér nema fimm
(er þá útnefning bestu erlendu
myndarinnar ekki talin með). Svo-
leiðis nýmeti hefði ekki sést í
bíóhúsunum fyrir aðeins nokkram
áram.
Það er óhætt að segja að myndir
hafí aldrei borist hingað með jafn-
miklum hraða og nú um stundir,
Evrópuffumsýningar og jafnvel
heimsframsýningar era ekki lengur
stjamfræðilegur möguleiki og er
ólíkt því sem áður var þegar mynd-
ir vora helst ekki sýndar hér fyrr
Beautiful Laundrette í Regnbogan-
um en The Fly, The Colour of
Money og Crocodile Dundee í Bíó-
höllinni. Að auki vora Mona Lisa
og Salvador sýndar hér á síðasta
ári.
Til samanburðar má geta þess
að um það leyti sem Óskarinn var
afhentur árið 1981 var önnur nýj-
asta myndin í bíóhúsunum hér,
Kramer vs. Kramer í Stjömubíói,
en hún var tveggja ára gömul og
hafði unnið Óskarinn sem besta
myndin árið áður. Eina myndin, sem
þá var í gangi og kom eitthvað
nálægt Óskarsverðlaununum árið
1981, var The Elephant Man í
Regnboganum en það minnir mann
á að fyrir kom að hingað bærast
flunkunýjar myndir þótt það hafí
frekar verið undantekningin en
reglan. Munurinn er einmitt sá að
nú er þessu öfugt farið.
En hvað hefur breyst? Hvers
vegna era myndir famar að berast
hingað svona fljótt og hvers vegna
gerðist það ekki fyrr en nú allra
sem annars hefði mætt. Þannig
tapa allir.
Það má rekja innbyrðis sam-
keppni kvikmyndahúsanna til þess
er Ami Samúelsson byggði Bíóhöll-
ina uppi í Breiðholti. Hann braut
upp hið fastskorðaða dreifíngakerfí
sem fyrir var með þeim afleiðingum
að þijú kvikmyndahús hafa skipt
um stjómendur og af þeim hefur
Ámi lagt tvö (Austurbæjarbíó og
Nýja bíó) undir sig en Samtök kvik-
myndahúsaeigenda keyptu það
þriðja (Tónabíó) þótt þau virðist
eiga í erfíðleikum með að finna al-
mennilegar myndir til að sýna þar.
Þá tók Háskólabíó kvikmyndahúsið
Regnbogann á leigu, Gamla bíó
varð að óperahúsi og Bfóbær í
Kópavogi dó drottni sínum. Þau
kvikmyndahús sem á annað borð
höfðu pláss stækkuðu við sig og
byggðu aukasali við gamla góða
salinn (Austurbæjarbíó, Stjömubíó
og Laugarásbíó). Kvikmyndahúsa-
menningin hér hefur því gengið í
gegnum umtalsvert byltingarskeið
NALARAUGAÐ
Vélin
Día stóð í malarkantinum við vegamót og setti
þumalputtann upp í loftið. Nokkrir fjölskyldubílar
keyrðu framhjá og andlitin störðu á hana. Hún sneri sér
við í rykinu og gekk nokkur skref þar sem hún heyrði
ekki til fleiri bfla. Hún heyrði þegar þeir komu.
En þá vissi hún ekki fyrr til en óvenju hljóður bfll
þaut framhjá henni. Hún veifaði á eftir honum. Bflstjórinn
var einn í bflnum. Augu hennar sáu skær rauð ljósin og
hún hljóp af stað. Hann beið í kantinum.
Um leið og hún leit í augu hans sá hún að eitthvað var
á seyði. Og þegar hún settist í framsætið við hlið unga
bílstjórans sá hún að fætur hans vora mjög grannir, allt
að því visnir. Stýrið í höndum hans vakti athygli hennar.
Ungi maðurinn heilsaði henni. Hann talaði hægt og
rödd hans var algerlega feimnislaus. Þegar hann sá að
hún var búin að koma sér fyrir og hafði hent pokanum
sínum í aftursætið ýtti hann á einn takkann á stýrinu
og Día lyftist í sætinu. Ungi maðurinn hvarf í sæti sitt.
Þau kynntu sig. Hann hét Bolli. Augu hans vora sokkin
og ennið var hrakkótt.
Día var vön að sitja í bílum með ókunnugum og hún
þekkti allar bíltegundir, þar á meðal þessa. En hún
þekkti ekki stýrið.
Er hann samsettur? spurði hún.
Já, svaraði Bolli. Día kunni ekki við að spyija neinna
spuminga sem gætu snert lömun hans — hann hlaut að
vera lamaður. Samt sá hún hvergi glitta í samanbrotinn
hjólastól.
Það er engin bensíngjöf? spurði hún.
Það er ekkert bensín, svaraði hann.
Nú? Día tók upp spegil og athugaði varalitinn.
Bolli drap fíngranum nokkram sinnum á annan takka
á stýrinu og bfllinn hægði á sér áður en þau fóra yfír
brú. Síðan gaf hann í aftur. Ég er búinn að vera að safna
mér fyrir þessum bfl síðan ég var fjórtán ára, sagði hann.
Það er nýsjálenskur maður sem smíðaði vélina í hann.
Ég get sýnt þér hana ef þú vilt. Á stálbitum í vélarrúminu
stendur dýr sem var uppi fyrir milljónum ára. Það er
hvítt með svörtum deplum. Hver depill er á stærð við
mannsauga. Það er svo raunveralegt að það virðist vera
uppstoppað en það er í rauninni úr stáli. Veiðihárin era
langar nálar og það er demantur á bláoddi hverrar nálar.
Til hvers? spurði Día og bauð honum tyggjó. Um leið
stalst hún til að virða fyrir sér fætur hans inni í
kakíbuxunum og meta ummál þeirra sirka. Það var engin
andremma í bflnum.
Bolli yppti öxlum. Fyrir framan þau var dálítil röð
bfla og rykbólstrana lagði upp undan þeim. Bolli sveigði
yfír á vinstri akrein og ýtti á takka. Día reyndi að greina
vélarhljóð en hún fékk hellu. Þau sáu bíl á móti blikka
ljósunum ákaft. Bolli sveifði í snarhasti á milli tveggja
bíla í röðinni á hægri akreininni.
Gengur hann kannski fyrir kjamorku? spurði Día
háðslega þegar Bolli fór fram úr fremsta bflnum og
vegurinn var frír.
Hann gengur fyrir súrefni, svaraði Bolli. Hann fer að
hiksta ef ég keyri upp há fjöll. Día kinkaði kolli. Bolli
hélt áfram með sömu röddinni, sem líktist því að hann
væri að lesa úr bók. Ég er núna að safna mér fyrir
næstu vél. Hún verður miklu fullkomnari af því að hún
gengur fyrir ljósi.
Verður það sama dýr?
Það verður tíu ára gamall strákur sem hringar sig.
Matthías Magnússon