Morgunblaðið - 03.03.1988, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, VIÐSKEPTI/AIVINNUIÍF FIMMTUDAGUR 3. MARZ 1988
14 B
Landbúnaður
Tugi milljóna vantar
á uppgjör nautakjöts
Framleiðsluráð hefur krafist úrbóta og hótað sláturleyfis-
sviptingu
MJÖG mismunandi er hvernig
sláturleyfishafar gera upp við
bændur fyrir innlagt nautgripa-
kjöt. Á tímabili greiddu sum
sláturhús ekki nema 70—80%
grundvallarverðs og eftirstöðv-
arnar siðar án vaxta eða jafnvel
aldrei. Ástandið hefur þó lagast
verulega að undanfömu vegna
þess að sala á nautgripakjöti
hefur aukist og elstu birgðirnar
voru á síðasta ári seldar í loð-
dýrafóður. Enn vantar þó tölu-
vert upp á að bændur fái inn-
lagt nautgripakjöt að fullu
greitt. Ógreiddar eftirstöðvar
vegna síðasta árs skiptir tugum
milljóna króna.
' Gunnar Guðbjartsson fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Fram-
leiðsluráðs landbúnaðarins segir
að misbrestur hafi verið á því á
árunum 1986 og 1987, þegar
birgðir söfnuðust fyrir, að gert
væri að fuliu upp við bændur fyrir
nautakjöt. Skrifaði Framleiðsluráð
sláturleyfishöfum þá bréf og krafð-
ist þess að sláturleyfishafar
greiddu bændum fullt grundvallar-
verð. Gunnar segir að þessi krafa
Framleiðsluráðs ætti sér stoð í
’búvörulögunum. Þar segir að ekki
megi selja afurðir sem verðlagðar
eru af sexmannanefnd á öðru verði
TÖLVU-
BORÐ
Hentug tölvuborð fýrír
heímííí, fYrirtækí
og stofnanír.
Tölvuborðín frá NKR
eru hreyfanleg
á 5 arma hjólastelli.
Verð kr. 12.500
nOnnun
* GÆÐI • ÞJÓNUSTA
!■»■■■■■■■■»
-------'■■■■
■■■■

kr&uAn síggcirsson
SKiaFSTOFUHtóGÖGW
Neaháta 2-4 • s»w 672HO
en nefndin hefur skráð. Gunnar
segir að þar af leiði að sláturleyfis-
hafamir verði að gera upp við
bændur á sama grundvelli.
Gunnar segir að erfítt sé að
fylgja því eftir að menn fari eftir
þessum reglum, en til greina hefði
komið að óska eftir því við land-
búnaðarráðherra að svipta þá aðila
sláturleyfum sem ekki stæðu sig í
þessu. Hann sagði að í samningum
sem gerðir voru við sláturleyfis-
hafa á síðasta ári um að losa þá
við gamla nautakjötið í refafóður
væri ákvæði um að þeir greiddu
bændum fullt skráð verð strax og
þeir fengju greiðslur fyrir refakjö-
tið. Sama ákvæði væri einnig í
öðrum samningum Framleiðslu-
ráðs við sláturleyfishafa. Gunnar
sagði að ekki hefði verið kannað
hvemig þessi mál stæðu nú en
sagði að sér virtist að ástandið
hafí lagast mikið.
30% söluaukning
Nautakjötsneysla landsmanna
var lengi á bilinu 2.000 til 2.500
tonn á ári, sem samsvarar um 10
kg á hvert mannsbam í landinu. Á
árinu 1986 fór neyslan upp f rúm-
lega 2.600 tonn og á síðasta ári
kom stóra stökkið, salan fór upp
í nærri 3.500 tonn, sem samsvarar
um 14 kg á hvem landsmann. Á
árunum 1983 til 1986 var fram-
leiðsla nautgripakjöts meiri en sal-
an og söfnuðust því birgðir. í árs-
lok 1986 vom þær orðnar 1.780
tonn og höfðu þá aukist um 1.200
tonn frá ársbyijun 1983, þar af
um 500 tonn á árinu 1986.
Á árinu 1987 snerist dæmið við,
ekki vegna minni framleiðsiu því
hún var litlu minni en á árinu 1986
þegar hún náði hámarki. Það var
fyrst og fremst 30% söluaukning
og ráðstöfun um 460 tonna af elstu
birgðunum í loðdýrafóður sem létti
á birgðavandanum, en birgðimar
voru innan við 800 tonn nú um
áramótin.
5-10% afsláttur
Sláturleyfishafar sem rætt var
við sögðu að á meðan birgðimar
voru sem mestar hafí verið háð
mikið verðstríð á markaðnum og
undirboð tíðkast. Dæmi eru nefnd
um allt að 30% afslátt í sumum
tilvikum. Það hafa sumir slátur-
leyfishafar gert á kostnað bænda,
því að á þessum tíma fengu þeir
í sumum tilvikum ekki nema
70—80% grandvallarverðsins.
Sláturleyfishafamir vora auk þess
með mikinn kostnað vegna birgða-
halds og bændumir fengu ekki að
leggja inn gripi sína fyrr en eftir
dúk og disk. Minna er um afslætti
núna enda meginhluti kjötsins
seldur ófrystur. Er gripunum slátr-
að eftir þörfum markaðarins.
Enn era þó einhveijar birgðir
til af frosnu kjöti frá því í haust
og samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins bjóða sumir 5—10% af-
slátt við sölu á frosna kjötinu.
Mörg slík dæmi era rakin til Kaup-
félags Eyfirðinga á Akureyri, sem
er í hópi þeirra sláturleyfishafa
sem einna slakast standa sig í
uppgjöri við bændur. KEA selur
nautakjötið í gegn um afurðasölu
SÍS en einnig beint til viðskipta-
vina á höfuðborgarsvæðinu sem
annars staðar.
Óli Valdimarsson sláturhússtjóri
hjá KEA sagði að það væri stað-
reynd að ekki væri hægt að selja
frosið nautakjöt á sama verði og
nýtt og það hefði sýnt sig í fyrra
að afslættimir hefðu aukið neysl-
una. Hann sagði að ekki þýddi að
ákveða eitthvað ófrávíkjanlegt
verð og fylla síðan frystigeymsl-
umar af kjöti, betra væri að slá
aðeins af og selja. Sagði Óli að
reynt væri að seija sem mest af
kjötinu fersku en þeir tímar kæmu
að ekki réðist við að selja kjötið
þannig. Þeir hefðu haft langa bið-
lista á síðasta ári og í ágúst hefði
verið mikil slátran og aftur í októb-
er og nóvember, eftir sauðfjárslátr-
un, er slátrað hefði verið 700—800
gripum. Þeir hefðu því átt dálítið
af frosnu kjöti sem þeir væra að
koma út.
Mismunandi uppgjör
Morgunblaðið hafði samband við
nokkra sláturhússtjóra til að fá
upplýsingar um uppgjör þeirra við
bændur:
Kaupfélag Eyfirðinga hefur frá
áramótum greitt 95% af grandvall-
arverði. Fer greiðslan inn á við-
skiptareikninga eftir næstu mán-
aðarmót og geta bændumir þá vitj-
að um peninga sína. Óli Vaidimars-
son segir að stórgripaslátranin sé
Fiskeldismenn vilja
fá norska laxinn
FISKELDISSTÖÐ fær engan arð
af eldi 100 þúsund laxa í sjókví-
um ef hún þarf að slátra fiskun-
um 1,9 kg að þyngd að meðaltali
vegna ótímabærs kynþroska
fiskanna, eins og algengt er hjá
sunnlensku laxastofnunum. Ef
hinsvegar fiskurinn getur vaxið
upp í 3,8 kg verður arðurinn af
sama laxafjölda 25 mil|jónir kr.
Þetta kom fram i erindi Jóns G.
Gunnlaugssonar framkvæmda-
stjóra Sjóeldis hf. á ráðstefnu
Landssambands fiskeldis- og
hafbeitarstöðva (LFH) um ótíma-
bæran kynþroska í laxfiskum.
Friðrik * Sigurðason fram-
kvæmdaatjóri LFH sagði að.þessar
upplýsingar sýndu vel hvaða þýð-
ingu góðir eldisstofnar hefftu fyrir
fískeldið. Hann sagði að íslensku
stofnamir væra ekki nógu góðir til
eldis og því hefði á ráðstefnunni
^ komið fram mikill áhugi eldismanna
á að fá að ala fisk af norskum stofn-
un sem era í einangran í tveimur
íslenskum stöðvum. Minna væri um
ótímabæran kynþroska í norska
fiskinum auk þess sem hann yxi
hraðar en sá íslenski. Friðrik sagði
að jafnframt væri mikilvægt að
hefja strax kynbætur á íslenska
fiskinum og leggja áherslu á fram-
leiðslu geldstofna í framhaldi af til-
raunum Össurar Skarphéðinssonar.
40—50 þátttakendur vora í ráð-
stefnunni sem haidin var í Norræna
húsinu. Friðrik sagði að fjöragar
umræður hefði verið á eftir fram-
söguerindum er voru fjögur.
NAUTGRIPIR — Sláturleyfishafar gera mismunandi upp við
bændur fyrir innlagt nautgripakjöt.
gerð upp sérstaklega og fari eftir
útkomu ársins og ákvörðun stjóm-
ar hvort og þá hvenær bændur fái
þau 5% sem upp á vantar. Óli sagði
að áður hafi verið greitt fullt verð
fyrir kýr en 80% fyrir aðra naut-
gripi og óvíst hvort bændur fengju
eftirstöðvamar.
Kaupfélagið Þór á Hellu greiðir
alla innlagða nautgripi á fullu
grandvallarverði einum mánuði
eftir innleggsdag, samkvæmt upp-
lýsingum Torfa Jónssonar slátur-
hússtjóra, nema hvað ekki er greitt
út fyrétu tíu daga hvers mánaðar.
Félagið greiðir einnig flutning
gripa í sláturhús.
Sláturfélag Suðurlands greiðir
90% af grandvallarverði fyrir kýr-
kjöt og ungneytakjöt síðari hluta
næsta mánaðar á eftir innleggs-
mánuð en 100% fyrir ungkálfa, að
sögn Matthíasar Gíslasonar full-
trúa forstjóra. Þau 10% sem upp
á vantar era greidd 2 mánuðum
eftir fyrstu greiðslu og era ekki
greiddir vextir á eftirstöðvamar.
Greiðslunar fara mest inn á banka-
reikninga bænda. Síðari hluta
síðasta árs greiddi SS 60% af
skráðu verði eftir innlegg vegna
birgðasöfnunar.
Kaupfélag Borgfírðinga í Borg-
amesi greiðir nautakjöt inn á við-
skiptareikninga bænda síðasta dag
annars mánaðar eftir innleggs-
mánuð, samkvæmt upplýsingum
Gunnars Aðalsteinssonar slátur-
hússtjóra. Kjötið er því greitt út
2—3 mánuðum eftir innlegg, eftir
því hvenær mánaðarins gripunum
er slátrað. Vextir era ekki greiddir
á þessu tímabili.
Þorgeir Hlöðversson sláturhús-
stjóri Kaupfélags Þingeyinga á
Húsavík segir að félagið greiði 70%
innleggsins strax, en óvíst hvort
vextir yrðu greiddir af eftirstöðv-
unum. Hann sagði að ennþá væri
síðasta verðlagsár óuppgert og var
hann ekki bjartsýnn á að mögulegt
yrði að greiða bændum skráð verð.
Hann sagði að KÞ væri að gera
átak í sölumálum nautakjöts í sam-
vinnu við afurðasölu SÍS og gengi
það vel, en ennþá væra biðlistar
eftir slátran og nokkuð hafi farið
í frost í haust.
10-15 milljónir
vantar hjá KEA
Flestum nautgripum er slátrað
í fjóram sláturhúsum Sláturfélags
Suðurlands. Á verðlagsárinu
1985/86 var slátrað þar 7.175
gripum og fóra rúmlega 660 tonn
af nautakjöti þar í gegn. Kaup-
félagið Þór á Hellu er næst stærsta
húsið með 398 tonn og Kaupfélag
Eyfirðinga það þriðja í röðinni með
362 tonn á þessu tímabili. Sam-
kvæmt þeim upplýsingum sem
sláturhússtjóramir gefa um upp-
gjör er ljóst að einhveija tugi millj-
óna vantar upp á að bændur hafi
fengið greitt skráð verð fyrir naut-
gripakjöt á síðasta ári. Samkvæmt
lauslegum útreikningi gæti verð-
vöntun hjá Kaupfélagi Eyfírðinga
einu verið á bilinu 10—15 milljónir
kr. á ári.
- HBj.
v Morgunblaðið/Þorkell
KYNÞROSKI LAXA — Fjöragar umræður vora á ráð-
stefnu fiskeldismanna um ótímabæran kynþroska í laxfiskum.