Morgunblaðið - 18.10.1990, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBBR 1990
Morgunblaðið/Líney Sigurðardóttir
Skipveijar á Þórshamri GK gæða sér á rjómatertu.
Fyrsta loðnan á Þórshöfn
Þórshöfn.
ÞÓRSHAMAR landaði sl.
mánudag'skvöld rúmlega 200
tonnum af loðnu á Þórshöfn.
Hún veiddist við Kolbeinsey og
var blönduð að stærð.
Jón Eyfjörð, skipstjóri á Þórs-
hamri, sagði að þeir hefðu leitað
að loðnu í 3 vikur og veður hefði
verið slæmt á miðunum.
Þó Þórshamar hefði ekki komið
með fullfermi af stórri loðnu eins
og um sama leyti í fyrra þá voru
skipverjar kátir, enda voru mót-
tökur góðar hér. Forstöðumenn
loðnuverksmiðju og hraðfrysti-
stöðvar tóku á móti þeim með
stórri ijómatertu og stóð kaffí-
veislan yfir í Þórshamri, þegar
fréttaritari mætti á staðinn.
Loðnuverksmiðjan hér er tilbú-
in’ til að taka á móti meiri loðnu,
en þróarrými er fyrir 3.800 tonn.
- L.S.
Svik við allt sem við
höfum sagt ef við gefum
eftir gagnvart sjómönnum
- segir Einar Oddur Kristjánsson formaður VSI
EINAR ODDUR Kristjánsson formaður Vinnuveitendasambands ís-
lands segir að sjómenn hafi fengið kauphækkanir langt umfram aðra
á þessu ári, vegna þess að samkvæmt hlutaskiptasamningum hafi
þeir notið hækkandi afurðaverðs. Vinnuveitendur geti því ekki gefið
neitt eftir gagnvart sjómönnum án þess að það væru svik við aðra
launþega og sjómenn eigi að sjá að sér og skrifa undir þá lqarasamn-
inga sem hafi verið dlbúnir til undirskriftar þegar verkfallið var
boðað. Einar Oddur segir einnig að verðbólguviðmiðun fjárlagafrum-
varpsins fyrir næsta ár sé of há, og það sé fáránlegt hjá ríkisvaldinu
að ætla að bæta nýjum sköttum á sjávarútveginn sem þurfi nú að taka
á sig olíuverðshækkun.
Farmanna- og fískimannasam-
bandið hefur boðað verkfall yfír-
manna á fískiskipum frá og með 20.
nóvember og er það gert til að knýja
á um lausn í deilu um endurskoðun
á kostnaðarhlutdeild í olíukostnaði
skipa. Einar Oddur Kristjánsson seg-
ir hins vegar að í samningsdrögum
sem liggja fyrir hafí hlutaskiptaregl-
VEÐUR
VEÐURHORFUR I DAG, 18. OKTOBER
YFIRLIT í GÆR: Yfir fslandi er hæðarhryggur, sem þokast austur
og vaxandi lægö yfir suðvestanverðu Græniandshafl hreyfist norð-
austur.
SPÁ: Sunnan- og austanátt, stinningskaidi eða allhvasst vestan-
lands en hægari austan til. Rigning sunnanlands og vestan en að
mestu þurrt norðan- og austanlands.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGA:
HORFUR Á FÖSTUDAG: Sunnan- og suðaustanátt, víða nokkuð
hvöss, einkum vestaptil. Rigning um alit sunnan- og vestanvert
landið en þurrt norðaustanlands. Hiti 5-10 stig.
HORFUR Á LAUGARDAG: Fremur hæg suðvestanátt og heldur
kólnandi veöur. Skúrir sunnan- og vestanlands en léttir til norð-aust-
anlands
TAKN:
Heiðskírt
<ák Léttskýjað
A
'ö Hálfskýjað
Skýjað
Alskýjað
y, Norðan, 4 vindstig:
U vindörin sýnir vind-
stefnu og fjaðrimar
vindstyrk, heil fjöður
er 2 vindstig.
/ / /
r r r r Rigning
r r r
* r *
r * r * Slydda
/ * /
* * *
* * * * Snjókoma
* * *
■J0° Hitastig:
10 gráður á Celsíus
Y Skúrir
*
V El
= Þoka
= Þokumóða
Súld
5 5
f
OO Mistur
—|- Skafrenningur
Þrumuveður
* *>£M
aS
> '4,
VEÐUR VÍÐA m HEIM
Ku lHtUu / ye&f m ao isi, iima veOur
Akureyri +1 léttskýjað
Reykjavik +i léttskýjað
Bergen 11 skýjað
Helsinki 11 þoka
Kaupmannahöfn 12 þokumóða
Narssarssuaq 6 úrkomafgrennd
Nuuk 3 rjgning á sið.klst.
Ostó 16 skýjað
Stokkhólmur 14 léttskýjað
Þórshðfn 7 alskýjað
Algarve vantar
Amsterdam 13 rigning
Barcelona 22 léttskýjað
Berlín 18 mistur
Chlcago 18 skýjað
Feneyjar 16 þrumuveður
Frankfurt 18 mistur
Otasgow 11 rigníng
Hamborg 18 skýjað
LasPalmas vantar
London 17 mistur
LosAngeles 16 mistur
Uixemborg 16 rigningáeíð.klst.
Madrid 16 skýjað
Malaga 21 skýjað
Mallorca 23 skýjað
Montreal vantar
NewYork vantar
Orlando vantar
París 21 skýjað
Róm 21 súld á síð.klst.
Vín 18 heíðskírt
Washington 11 aiskýjað
Winnipeg vantar
an verið tryggð í sessi, þrátt fyrir
andstöðu margra.
„Það var mjög eðlilegt að aðrir
launþegar ættu erfítt með að skilja
hvers vegna ekki mætti raska
skiptakjörunum og að sjómenn nytu
þarna sérstöðu," sagði Einar Oddur
við Morgunblaðið. „Það var einnig
andstaða meðal atvinnurekenda og
í ríkisstjóm gegn því sjónarmiði, og
talið að gera ætti samninga við sjó-
menn ætti að gera út frá sömu sjón-
armiðum og við aðra launþega.
Hins vegar eru skiptakjörin aðferð
til að greiða sjómönnum laun, sem
á sér þúsund ára hefð. Og það var
fátt sem okkur lá meira á í íslensku
efnahagslífi en að tryggja í sessi
fijálsa verðmyndun á fiski.
■ Nú hafa sjómenn notið þess að
afurðaverð erlendis hefur hækkað
um 28% á þessu ári og verðlag á
innlendum mörkuðum hefur fylgt
þeirri hækkun. Þetta þýðir einfald-
lega að sjómenn hafa fengið um 28%
launahækkun á þessu ári. En sam-
kvæmt þeirra samningi gjalda þeir
þess nú að olíuverð hefur hækkað
og það Jiefur fært þá niður um 7%.
Eigi að síður sitja þeir eftir með
yfir 20% kauphækkun, sem er að
minnsta kosti 13% kaupmáttaraukn-
ing á meðan kaupmáttur annara
launþega hefur staðið í stað.
Þótt sjómenn séu ekkert ofsælir
af sínum launum þá eiga þeir að
sætta sig við þau, því þeir hafa feng-
ið meiri kjarabót en nokkrir aðrir
launþegar. Þeir höggva því sem hlífa
skyldú ef Farmanna- og fiskimanna-
sambandið brýtur niður launastefn-
una. Og það myndi særa hvern ein-
asta mann holundarsári, ef að við
gæfum eftir, þótt ekki væri nema
stafkrók. Þá væri búið að stefna
allri okkar vinnu í upplausn og allt
sem við höfum sagt og gert til þessa
værii svik,“ sagði Einar Oddur.
Hann sagði vinnuveitendur óttast,
að menn sæu ekki hvaða ógn staf-
aði af verkfallsboðun Farmanna- og
fískimannasambandsins. Nú þegar
væru menn að famir að bregðast
við verkfallsboðuninni, og keyra
skipin út svo hægt sé að ná sem
mestum afla fyrir 20. nóvember.
„Nú þegar beita menn sóknar-
mætti íslenska fískveiðiflotans af
öllum mætti til að tryggja að leyfí-
legur kvóti náist fyrir verkfallsboð-
unina, því nú stendur svo á að á
næsta ári er að byija nýr kvóti og
það er ekki heimilt að geyma kvóta
frá fyrra ári.
Þess vegna vil ég ekki trúa öðru
en að sjómenn sjái hvað hangir á
spýtunni, sjái að verkfallsboðun er
frumhlaup og afboði verkfall strax.
Því það þýðir ekkert að afboða verk-
fallið 19. nóvember; þá verður allur
flotinn búinn að veiða og fyrirsjáan-
legt að fískvinnslan mun stöðvast.
Og komi til verkfalls 20. nóvember
er alveg víst að enginn hreyfír sig
til að leysa það, það sem eftir er
þessa árs, og mjög lítill áhugi verður
á því í byijun næsta árs. Auk þess
væru það svik atvinnurekenda við
aðra Iaunþega hvað lítið sem þeir
hreyfðu sig gagnvart sjómönnum.
Þeir myndu allir segja sínum samn-
ingum lausum um leið,“ sagði Einar
Oddur.
Hann sagði að sjómenn ættu þá
leið út úr málinu, að skrifa undir
samninginn sem hefði verið tilbúinn
til undirskiftar þegar verkfall var
boðað. I þeim samningsdrögum hefði
Einar Oddur Kristjánsson
,verið tekið tillit til þess að gengi
Bandaríkjadollars hefði fallið. Þessi
samningsgrundvöllur hefur verið til
umræðu milli Farmanna- og físki-
mannasambandsins og Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna síðan
í maí.
Fáránlegt ef stjórnvöld ætla
að auka skatta á sjávarútveg
Þegar Einar Oddur var spurður
um stöðu sjávarútvegsins sagði hann
að svigrúm hans til að mæta áföllum
væri nánast ekkert, þrátt fyrir við-
skiptakjarabata. Hins vegar væri
engin önnur leið en að láta sjávarút-
veginn taka á sig olíuverðshækkun-
ina.*
„Hefðu viðskiptakjörin ekki batn-
að á þessu ár stæðum við frammi
fyrir hruni vegna olíuverðshækkun-
innar nú. Með kjarasamningunum í
febrúar vorum við að láta sjávarút-
veginn bera miklar byrðar, vegna
þess að við gerðum ráð fyrir bættum
viðskiptakjörum, og hann er langt
frá því að vera sloppinn fyrir horn.
Skuldsetningin var orðin svo mikil,
að mjög mörg fiskvinnslufyrirtæki
eru enn rekin með tapi, og þau fyrir-
tæki sem standa með nasirnar uppúr
mega ekki við miklu. Þannig að
hæfni sjávarútvegsins til að taka á
sig áföll er nánast engin. Hins vegar
er engin önnur leið en að láta sjávar-
útveginn bera olíuverðshækkunina,
en þá er líka fáránlegt af ríkinu að
búa til tvo nýja skatta á sjávarútveg-
inn, sem eru 1% launaskattur og 560
milljóna króna hafnargjald á útgerð-
ina,“ sagði Einar Oddur.
Hann benti einnig á, að í fjárlaga-
frumvarpinu væri gert ráð fyrir 7%
verðbólgu a. „Ef það gengur eftir
þýðir það að framleiðslan á íslandi
mun á næsta ári búa við um 8%
kostnaðaraukningu samfara stöð-
ugu gengi. En það er engin fram-
leiðniaukning þannig að ekki er ver-
ið að skapa ný verðmæti til að
mæta þessu heldur eru aðeins fleiri
hendur að vinna.
OECD-ríkin eru að reikna með
5,5-6% verðbólgu á næsta ári og 2%
framleiðniaukningu að jafnaði. Það
þýðir að kostnaðarauki þeirra er 4%
á móti 8% hér. Þetta er of mikill
munur og íslensk framleiðsla getur
ekki þolað hann. Þetta er bara leiðin
inn í gömlu víxlverkunina og gengið
mun láta undan fyrr eða síðar.
Alger hámarksstærð verðbólg-
unnar á næsta ári er 6% og að sjálf-
sögðu verður að falla frá fyrirhugð-
umum nýjum sköttum á atvinnu-
reksturinn. Síðan getur ríkið stoppað
eyðslu sína með tvennu móti, þ.e.
hætt við eyðsluáform í þjónustu og
fallið frá framkvæmdum, sama hvað
þær heita. Það vantar ekkert svo
mikið á íslandi að ekki sé hægt að
fresta því.
En þótt takist að ná kostnaðar-
hækkuninni niður í 6% á næsta ári,
mun það kosta mikil mikil átök inní
í fyrirtækjunum og ljóst að mörg
standast þau ekki,“ sagði Einar
Oddur Kristjánsson.