Morgunblaðið - 23.06.1992, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚNÍ 1992
Engin frammistaða hjá þér.
Ekki kvikindi daglangt...
BREF TIL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Hve lengi tekur sjórinn við?
Frá Vilhjálmi Eyþórssyni:
MÉR er það enn minnisstætt frá
því ég var nokkrar vertíðir á sjó
fyrir margt löngu, hvílík ókjör af
sjávarfangi fóru í sjóinn. Á þessum
árum, á sjöunda og áttunda ára-
tugnum, var þó enginn kvóti. Samt
fóru menn þannig að, að einungis
það besta og dýrasta var hirt.
Þannig fór allt fiskslóg, lifur,
hrogn, smáfiskur og óæskilegar
tegundir, svo sem mestallur flat-
fiskur annar en lúða, sólkoli og
stærsta rauðspretta, beint aftur í
sjóinn. Fiskurinn var nær undan-
tekningarlaust þegar orðinn dauð-
ur. Þá eins og nú elti fuglagerið
skipaflotann stöðugt, þannig að
næstum byrgði sýn. Fuglinn lifir
að mestu á bísanum í kringum
skipin. Vegna gnægtanna, sem
skipin sjá honum fyrir, hafa stofn-
ar helstu sjófugla margfaldast á
síðustu áratugum, og er fýllinn t.d.
farinn að verpa langt uppi á há-
lendinu. Þessi óeðlilega mikli fjöldi
sjófugla étur m.a. seiði nytjafiska,
svo sem þorsks og ýsu, þegar það
sem varpað er fyrir borð dugar
ekki til. Fuglinn torgar oftast ekki
öllum þeim ókjörum sem kastað
er fyrir borð og sekkur því dauð-
ur, rotandi fískur að miklu leyti
til botns á miðunum þar sem hann
var veiddur.
Svona hefur alltaf verið farið
að á íslandsmiðum, þótti sjálfsagt
þá og þykir enn sjálfsagðara nú.
Spumingin er: Hvað lengi er þetta
hægt?
Arðsemi eða náttúruvernd?
Þessi mál ber ekki oft á góma.
Þó hefur það komið fyrir stöku
sinnum. T.d. var haldin ráðstefna
um meltuvinnslu 1986 á vegum
Rannsóknastofnunar fiskiðnaðar-
ins og kom þar m.a. fram, að
menn töldu að þá væri fleygt um
það bil 180 þúsund lestum af ýms-
um sjávarafurðum útbyrðis á mið-
unum árlega, þar af fóru 10—20
þúsund tonn af „óæskilegum" fiski
út fyrir borðstokka frystitogara. Á
þessari ráðstefnu, eins og ávallt
fyrr og síðar, var þó einungis rætt
um hugsanlega arðsemi af vinnslu
þessa afla, en áhrifín á lífríkið
voru þá ekki á blaði frekar en nú.
Enginn gat þess til dæmis, að
þessu fiskslógi, lifur, hrognum og
dauðum fiski, er ekki dreift jafnt
umhverfis landið, heldur sígur
þetta að langmestu leyti rotnandi
til botns þar sem það var veitt,
þ.e. á öllum helstu fiskimiðum
umhverfis landið.
Ég hef hvergi séð, að nokkur
náttúrufræðingur hafi gert úttekt
á því hvaða áhrif þetta hefur á
miðin. Mér sýnist enginn hafa
hugsað út í það.
Að gera í móðurmjólkina sína
Það er nú loksins núna á síðustu
vikum, eftir öll þessi ár, sem menn
virðast vera að gera sér grein fyr-
ir því að fiski sé fleygt í sjóinn við
ísland. Það er gott og í áttina.
Flestir gleyma þó öllu hinu; hrogn-
unum, lifrinni og slóginu. Að
fleygja þessu í sjóinn þykir enn
jafn sjálfsagt og það þótti á landn-
ámsöld. En er það sjálfsagt? Er
yfirleitt ástæða til að fleygja
nokkru fyrir borð?
Allir sem til þekkja eru sam-
mála um að nú fer enn miklu
meira í sjóinn en áður og var þó
ærið fyrir. Meðan haldið verður
áfram á þessari braut eru íslend-
ingar að gera það, sem Spánveijar
kalla „að gera ljótt í móðurmjólk-
ina sína“. Raunar eru menn að
uppskera launin þessa dagana.
Að lokum: Ég hef ekki hugsað
mér að hafa fleiri orð um þetta
mál. Það er ljóst, að til eru fram-
sóknarmenn í öllum flokkum sem
munu sjá öll tormerki á þessari
hugmynd. Þess vegna vil ég nefna
Frá Eddu Bjarnadóttur:
FYRIR nokkrum vikum barst hing-
að beiðni frá Sea World-skemmti-
garði í Bandaríkjunum um að
sleppa háhyrningi lausum í sjóinn
hér við land. Hvalur þessi var
keyptur á íslandi á sínum tíma.
Beiðninni var synjað. Ástæðan var
sögð mengunar- eða sýkingar-
hætta. Svo gerðist það að önnur
beiðni barst um að flytja inn þrjú
nokkur rök sem mér finnst í fljótu
bragði vera augljós fyrir því að
skipum verði skylt að koma með
allt sjávarfang, hveiju nafni sem
það nefnist, í land. Er þó ekki allt
tínt til:
1. Sú gífurlega mengun, sem
nú er á miðunum vegna þessa,
hverfur.
2. Stofnar sjófugla munu
minnka vegna minna ætis, og
verða sem næst því sem þeir voru
á fyrri öldum.
3. Illa staddar skipasmíðastöðv-
ar fá mikil verkefni í nokkur ár
(gera verður ráð fyrir aðlögunar-
tíma) við að breyta skipunum,
smíða slortan’ka o.fl., svo þau geti
geymt þann afla, sem nú er kastað
í sjóinn.
4. Gífurleg verðmæti eru fólgin
í því sem nú fer í sjóinn. Hve mik-
il veit enginn, fyrr en menn verða
skyldaðir til að koma með allt í
land, en til dæmis þykir sá smáfisk-
ur, sem nú er umsvifalaust hent
dauðum í sjóinn, hið mesta lostæti
á meginlandi Evrópu og víðar.
Miklir möguleikar felast einnig í
framleiðslu lýsis, dýrafóðurs,
meltuvinnslu o.m.fl. Þegar þessar
afurðir eru einu sinni komnar á
land munu finnast ráð til að gera
úr þeim verðmæti.
5. Verði þetta gert verður í
fyrsta sinn hægt að hafa stjórn á
og fylgjast nákvæmlega með fisk-
veiðum við landið svo mark sé á
takandi.
VILHJÁLMUR EYÞÓRSSON
Miklubraut 66, Reykjavík
sæljón, farandleikara í fjölleika-
húsi. í þetta skipti var leyfið veitt
athugasemdalaust. Hver er mun-
urinn? Og hvernig er það, er ekki
lögboðið að senda öll dýr í sóttkví
í Hrísey áður en þeim er hleypt inn
í landið? Spyr sá sem ekki veit.
Það væri fróðlegt að fá svar frá
þeim sem þessum málum ráða.
EDDA BJARNADÓTTIR
Aflagranda 40, Reykjavík
Hver er munurinn?
HOGNI IIKKKKV'ÍSI
Víkveiji skrifar
Sýning íslenzku óperunnar á Ri-
gólettó var tvímælalaust einn
af hápunktum Listahátíðar. Það var
viðburður að sjá Kristinn
Sigmundsson á sviði óperunnar á
ný eftir nokkra útivist. Hann var
sterkur söngvari fyrir en styrkleiki
hans hefur augljóslega vaxið mjög.
Um hann má segja á þessari sýn-
ingu, að hann kom, sá og sigraði.
Raunar má hið sama segja um
Diddú, sem heillar áhorfendur alltaf
jafn mikið með glæsilegum söng
og einstakri sviðsframkomu.
Einn af viðmælendum Víkveija
hafði orð á_því, að hinn ungi tenór-
söngvari, Olafur Árni Bjarnason,
sem einnig söng í þessari sýningu
óperunnar hafi fallegustu tenór-
rödd, sem hér hafi heyrzt frá því
að Stefán Islandi var upp á sitt
bezta. Það er áreiðanlega nokkuð
til í þessu og verður skemmtilegt
að fylgjast með ferli þessa söngvara
á næstu árum.
ótt nokkrir miklir listamenn
hafi komið á Listahátíð að
þessu sinni jafnast það þó ekki á
við fyrstu árin, þegar Askenasí
beitti samböndum sínum í tónlistar-
heiminum til þess að fá marga frá-
bæra listamenn hingað til lands.
Sumir segja, að ástæðan fyrir þessu
sé sú, að helztu listamenn heims
séu bókaðir mörg ár fram í tímann
en hér hugsi menn í mesta lagi til
tveggja ára. Á þeim árum þegar
áhrifa Askenasís naut í þessum efn-
um bar á kvörtunum íslenzkra lista-
manna yfir því, að hlutur þeirra
væri ekki nægilega mikill.
Staðreyndin er engu að síður sú,
að það eru heimsóknir hinna er-
lendu listamanna, sem vekja eftir-
væntingu í sambandi við listahátíð
og þess vegna er ástæða til að
leggja nokkuð meiri áherzlu á þann
þátt hátíðarinnar heldur en gert
hefur verið um skeið.
að er sérstaklega ánægjulegt að
fylgjast með því hve margt
ungt fólk sækir þá menningarvið-
burði, sem Listahátíð hefur haft upp
á að bjóða að þessu sinni. Því er
stundum haldið fram, að áhugi al-
mennings beinist fyrst og fremst að
íþróttum og áhugi ungs fólks að
popptónlist. Þetta er mikill misskiln-
ingur. Yfirleitt eru menningarvið-
burðir, hvort sem um er að ræða
leikhús, tónleika eða myndlistarsýn-
ingar, vel sóttir hér og sennilega
meira sóttir en kappleikir íþrótta-
manna. En það er ekki sízt augljós
áhugi ungu kynslóðarinnar á menn-
ingarlífínu, sem vekur ánægju og er
vísbending um nauðsyn þess að
leggja ríka rækt við menningarstarf-
semi á öllum sviðum.
Þetta hefur ekki farið fram hjá
ýmsum stórfyrirtækjum lands-
manna, sem leggja vaxandi áherzlu
á að veita menningarstarfsemi fjár-
hagslegan stuðning, sem áreiðanlega
skilar sér með margvíslegum hætti
til þeirra aftur.