Morgunblaðið - 14.03.1993, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. MARZ 1993
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. MARZ 1993

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 110 kr. eintakið.
Umsýsluþóknun
verkalýðsfélaga
IMorgunblaðinu í gær var
frá því skýrt, að verka-
lýðsfélög hafi fengið 5% af
útborguðum atvinnuleysis-
bótum í sína sjóði til þess
væntanlega að standa undir
kostnaði við greiðslu bót-
anna. Þetta er býsna há „um-
sýsluþóknun“ og mundu
sjálfsagt margir umsjónar-
aðilar sjóða vera tilbúnir til
að taka að sér umsýslu með
slíkar greiðslur fyrir svo háa
þóknun. Þessi umsýsluþókn-
un þýðir, að Verzlunar-
mannafélag Reykjavíkur
fékk greiddar á síðasta ári
9,2 milljónir króna og Verka-
mannafélagið Dagsbrún 5,1
milljón króna. Af einhverjum
ástæðum er nú unnið að
breytingum á þessu kerfí,
þótt ekki sé ljóst, hvort það
er til hækkunar eða lækkun-
ar á greiðslum til verkalýðs-
félaganna!
Er hugsanlegt, að verka-
lýðsfélögin hagnist á greiðslu
atvinnuleysisbóta? Það er
óneitanlega erfítt að trúa
því, að svo geti verið en
hvernig á að skilja eftirfar-
andi ummæli forstöðumanns
Atvinnuleysistryggingar-
sjóðs í Morgunblaðinu í gær?:
„Ég held, að menn séu sam-
mála um að fella gjaldið ekki
alveg niður, en það þarf að
endurskoða þetta, hvort
heldur sem það yrði til lækk-
unar eða hækkunar. Það
gefur augaleið, að eftir því,
sem atvinnuleysið eykst
verður umsýslugjaldið hærra
en um leið verður álagið
meira á skrifstofum verka-
lýðsfélaganna.“
Meðlimir verkalýðsfélag-
anna og þá ekki sízt þeir, sem
atvinnulausir eru, eiga kröfu
á því að vita, hvort félögin
hafa hagnast á þeirri milli-
göngu, sem þau hafa um
greiðslu atvinnuleysisbóta.
Það er enga afsökun hægt
að færa fyrir sliku og hafi
það gerzt eiga félögin tví-
mælalaust að endurgreiða
þann hagnað til Atvinnuleys-
istryggingarsjóðs. Þar að
auki má spyija, hvort það
sé einhver sérstök ástæða til
þess í tölvuvæddu nútíma-
þjóðfélagi, að verkalýðsfé-
lögin taki að sér milliliða-
starfsemi af þessu tagi.
„Umsýsluþóknun“ verka-
lýðsfélaganna beinir hins
vegar athyglinni einnig að
ýmsum gjöldum, sem at-
vinnuvegirnir greiða af laun-
um starfsmanna sinna og
fara ekki í vasa þeirra heldur
í sjóði verkalýðsfélaganna.
Er ekki tímabært í þeim
kjarasamningum, sem nú
standa yfir að endurskoða
þessar greiðslur? Er ekki
hugsanlegt, að sjóðamynd-
unin sé orðin nægilega mikil
á vegum verkalýðsfélaganna
og í stað þess, að greiðslur
gangi til sjóðanna verði þær
notaðar til þess að létta und-
ir með launþegum sjálfum,
m.ö.o. að þeir fái þessar
greiðslur í eigin vasa í stað
þess, að verkalýðsfélögin
hafi milligöngu um að dreifa
þeim með einhveijum hætti
og í einhveiju formi til fé-
lagsmanna sinna, sjálfsagt
fyrir einhveija „umsýslu-
þóknun“!
Nú fer fram endurmat á
öllum útgjaldaþáttum þjóðfé-
lagsins. Það er tímabært, að
það endurmat nái einnig til
verkalýðsfélaganna og þeirr-
ar íjársöfnunar, sem fram
hefur farið á þeirra vegum
með alls kyns gjöldum, sem
lögð hafa verið ofan á laun
launþega. Þótt þessi gjöld
nemi ekki nema einu pró-
sentustigi af launum laun-
þega getur það skipt máli
fyrir launafólk í landinu við
núverandi aðstæður að fá
það prósentustig í sinn vasa
í stað þess, að það renni til
sjóðamyndunar verkalýðsfé-
laganna. Umsýsluþóknun
vegna atvinnuleysisbótanna
ætti að verða mönnum tilefni
til þess að taka þetta mál
allt til skoðunar.
-I /» SIÐFRÆÐI
i U •hjarðarinnar
er auðvitað sprottin
úr náttúrunni sjálfri
og umhverfi okkar.
Hún er ekkisíður við-
brögð við ytri aðstæð-
um en þeirri mennsku sem býr í
brjósti okkar. Við vitum að sjálf-
sögðu það er ekkert réttlæti til en
sú tilraun til réttlætis sem sprottin
er úr mennskri löngun okkar til að
rétta veikburða náunga hjálparhönd
hefur ekkisízt sótt afl og orku í
kristinn borðskap, að ég held. Þó
má vera að gpðkynjaðar verur eins-
og Búdda hafí einnig innblásið okk-
ur mannúð. Thoreau, sem varð fyr-
ir miklum áhrifum af honum, ferð-
aðist talsvert en hafði þó mest yndi
af ferðalaginu inní sjálfan sig og
taldi enda að það skipti mestu máli.
Á slíku ferðalagi gæti maður kom-
izt að niðurstöðu um þá grundvall-
arspurningu í fræðum grískra heim-
spekinga, hvemig við eigum að lifa.
Og Thoreau sagði menn ættu að-
minnstakosti ekki að lifa með þeim
hætti að þeir hefðu ástæðu til að
spyija sjálfa sig að ferðalokum hve-
nær þeir ætluðu eiginlega að byija
að lifa.
Nietzsche taldi að kristindómur-
inn bæri veikieika mannsins vitni.
En það er auðvitað útí hött, svo
miklar kröfur sem kristindómurinn
gerir tii styrkleika mannsins and-
spænis freistingum og dýrslegu
eðli okkar. Kristnin gerir alltaðþví
HELGI
spjall
kröfur til guðlegra
dyggða. Siðferði
hjarðarinnar birtist
áþreifanlega í fjöl-
miðlafári og vin-
sældastreði. Kærleik-
ur og meðaumkvun
eða umhyggja fyrir þeim sem eiga
bágt em sprottin úr mennsku en
ekki dýrslegu eðli mannsins en
gimd og græðgi úr frumþáttum
hans. Kærleikur og meðaumkvun
eða samúð geta aldrei verið lestir
og koma þrælslund ekkert við. Öf-
undsýki á ekki rætur í samvizkunni
eða mennskunni heldur þessu sama
frumeðii sem ýtir undir mannjöfnuð
og samanburð. Hetjur og ofurmenni
lifa ekkisíður í mannjafnaðarskugg-
anum en aðrir dauðlegir menn. Við
sjáum það bezt í Hómerskviðum og
íslendinga sögum. Heiðingjar eru
alveg jafn öfundsjúkir og kristið
fólk. Þótt Nietzsche hafi þótt mikið
koma til þeirrar heiðríkju sem ríkti
umhverfís grískan anda ef svo
mætti að orði komast fínnum við
ekki þar þá afstöðu sem við höfum
reynt að rækta undir merkjum
þeirrar félagshyggju sem við köllum
velferð og það er ekki i grísku hetj-
unum sem fólkið á bágt. Það er
fyrstogsíðast í Kristi enda hafa
menn leitað til hans öðrum fremur.
Hann er umfram allt guð þjáning-
anna.
Það eru þymar á öllum rósum
einsog Nietzsche yrkir um í frægu
smákvæði. Grikkir báru af og áttu
enga sína líka mætti ætla af orðum
hans. En þeir bjuggu við þrælahald
einsog hveijir aðrir barbarar. Það
fengu margir slæmar rispur af rós-
inni grísku. Hjörðin réð ekki ferð-
inni. Þess vegna blómgaðist menn-
ingin þar einsog raun ber vitni.
Grískir heimspekingar leituðu sann-
leikans en stóistar töldu hann að-
vísu afstæðan hvaðsem Sókrates
leið. Þráttfyrir dálæti Nietzsches á
fegurð grískrar menningar eða
raunsæju lífsviðhorfí Grikkja varaði
hann við því að sannleikurinn væri
í dulargervi lyginnar, hvaðsem
grískir heimspekingar sögðu. Þess
vegna ekkisízt mátti búast við því
að hitta þá sem eitthvað er varið í
utan gullna hliðsins; jafnvel í víti.
Þessi andkristur, einsog hann gat
vel kallað sjálfan sig, fjallaði ekki-
sízt um forréttindi þess að vera
fremur utan himnaríkis en innan
þess gullna hliðs sem boðað er í
guðspjöllunum. Sæluríkið er sann-
leikur hjarðarinnar, það er rétt, og
ef við höfum veraldleg gæði í huga.
Og sá sannleikur hefur margbrugð-
izt. Hann er lygi. Við vitum ekki
um sannleika Paradísar en höfum
leyfi til að trúa á hana hvaðsem
hver segir. Sá sannleikur þarf ekki
endilega að vera neitt skemmtileg-
ur. En hann er í eðli sínu líkn og
fyrirheit eftir allt veraldarvolkið;
vonbrigðin og þjáninguna.
M
(meira næsta sunnudag)
ÞAÐ SYRTIR ENN í
Álinn í þjóðarbúskap
okkar íslendinga.
Ástæðulaust er að
breiða yfír þennan
veruleika eða hafa
uppi óskhyggju um,
að eitthvert tilefni sé til bjartsýni. Svo
er ekki. Þvert á móti bendir flest til
þess, að vaxandi erfiðleikar séu fram-
undan og hafa þeir þó verið ærnir á
undanfömum misserum.
Til marks um þetta eru þær svipting-
ar, sem verið hafa á fiskmörkuðum á
undanförnum dögum og vikum. í Morg-
unblaðinu í dag, laugardag, er skýrt frá
því, að verðhrun hafi orðið á gáma-
þorski á Bretlandsmarkaði. Frá áramót-
um hefur verðið lækkað um 40%. Þetta
verðhrun stafar af miklu framboði á
þorski úr Barentshafi. Það hafa ekki
borizt neinar fréttir þaðan um, að þorsk-
afli fari minnkandi. Karfaverð á Þýzka-
landsmarkaði féll einnig nú í vikunni
um 25%. Það stafar af auknu framboði
á ferskum karfaflökum frá Færeyjum.
Stóraukið framboð af fiski hefur al-
mennt leitt til verulegrar verðlækkunar.
Athyglin beinist fyrst og fremst að fiski
frá Rússlandi. En því er einnig haldið
fram, að fiskinnflutningur til Evrópu
víðs vegar að úr heiminum hafi aukizt
verulega á undanförnum árum. Sjómenn
á meginlandi Evrópu og þá ekki sízt í
Frakklandi eru æfír yfir þessari þróun
og hafa látið hendur skipta. Jafnframt
hafa verið uppi kröfur um, að fram-
kvæmdastjórn EB taki til höndunum.
Það er umhugsunarefni, hvort söluað-
ilar hér hafi nægileg-a yfirsýn yfir það,
sem er að gerast óg hefur verið að
gerast á fiskmörkuðum í Evrópu á und-
anförnum misserum. Fátt skiptir meira
máli en að vita nákvæmlega hver stað-
an er á þeim mörkuðum, sem lífsafkoma
okkar byggist á og vera þá tilbúnir til
að bregðast við breyttum aðstæðum,
þegar þörf krefur.
Verðfall á fiski er hins vegar stað-
reynd. Kannski vitum við ekki nógu
mikið um aðstæður á markaðnum til
þess að meta, hvort þetta verðfall er
stundarfyrirbrigði eða hvort það verður
til einhverrar frambúðar. Alla vega er
ekki ástæða til að ætla, að aukin þors-
kveiði í Barentshafi sé stundarfyrir-
brigði. Hyggilegt er að gera ráð fyrir
hinu versta. Þá er staða okkar þessi:
Veiðar úr helztu fiskistofnum á íslands-
miðum hafa verið takmarkaðar verulega
vegna ástands stofnanna. Við veiðum
helmingi minna af þorski en við gerðum
fyrir rúmum áratug. Helzti útflutnings-
markaður okkar í áratugi, Bandaríkja-
markaður, hefur veikzt mjög á undan-
fömum árum á sama tíma og Evrópu-
markaður hefur styrkzt. Nú er síðar-
nefndi markaðurinn einnig að veikjast
og spurning, hvort við getum náð fyrri
stöðu á Bandaríkjamarkaði á nýjan leik.
Flest bendir því til, að nú fari saman
stórminnkuð veiði á fiskimiðunum og
verðfall á mörkuðum og að báðir helztu
markaðir okkar séu mjög veikir. Þetta
er eitt af því versta, sem fyrir okkur
getur komið. Þótt verðfall hafí orðið á
fiski á undanförnum áratugum höfum
við bjargað okkur með aukinni veiði.
Þótt veiðin hafi verið takmörkuð mjög
á undanförnum árum höfum við búið
við tiltölulega hátt fiskverð. Þegar sam-
an fer lítil veiði og verðfall er mikil
hætta á ferðum. Og þetta er að gerast
nú.
Við slíkar aðstæður í sjávarútvegi er
eðlilegt, að þjóðin leiti annarra leiða.
Öllum er hins vegar Ijóst, að engin von
er til þess, að álver verði byggt á næstu
misserum. Ástandið á álmörkuðum gef-
Versnandi
lífskjör
ur ekki tilefni til þess og þótt því sé
stöðugt spáð, að breyting verði þar til
batnaðar síðar á þessum áratug er hún
ekki orðin og ekki í sjónmáli. Mikill
vöxtur hefur verið í ferðaþjónustu á
undanförnum árum og augljóst, að þar
er vaxtarbroddur í atvinnulífí okkar.
Það er hins vegar eðlilegt að spurt sé
hvaða áhrif kreppan í efnahagsmálum,
sem nú er að breiðast um Evrópu, muni
hafa á ferðamannastraum hingað til
lands á næsta sumri. Er sennilegt, að
mikill samdráttur, sem er að verða í
Þýzkalandi t.d., hafi engin áhrif á ferð-
ir þýzkra ferðamanna hingað til lands?
Þeir, sem hafa yfir einhveijum pen-
ingum að ráða, sem hægt er að beina
í uppbyggingu atvinnulífs hafa orð á
því, að það skorti raunhæfar hugmynd-
ir um, hvert eigi að beina því fjár-
magni. Hvert á að beina því? Varla í
sjávarútveg, sem er ofhlaðinn skipum
og vinnslustöðvum. Hér skortir ekki
lengur hótel heldur ferðamenn til að
fylla þau. Ný tækifæri í iðnaðarfram-
leiðslu blasa a.m.k. ekki við. Hvert á
að beina peningunum, sem til eru á
annað borð?
Staðreyndin er auðvitað sú, að ísland
er verstöð í Norður-Atlantshafi og hér
eru möguleikar til þess að skjóta fleiri
stoðum undir afkomu þjóðarinnar afar
fábrotnir. Þrátt fyrir allt tal okkar í
aldarfjórðung og sjálfsagt miklu lengur
um að auka fjölbreytni atvinnulífsins
býður verstöðin ekki upp á marga mögu-
leika í þeim efnum.
VERULEIKINN,
sem við okkur
blasir, er sá, að
lífskjörin hljóta að
versna hér á
næstu mánuðum og misserum. Þjóðin
hefur safnað nokkrum eignum á síðustu
hálfri öld en nú gengur á þær eignir.
Sá kostur er ekki lengur fyrir hendi að
halda uppi fölskum lífskjörum með lán-
tökum. Við hljótum að draga úr kröfum
okkar um lífskjarastig og margvíslega
þjónustu.
Nú standa yfir samningar á vinnu-
markaði. Því miður er veruleikinn sá,
að það er ekki um neitt að semja nema
versnandi lífskjör. Opinberir starfsmenn
sýndu í atkvæðagreiðslu á dögunum,
að þeir gera sér fulla grein fyrir þessu
og sýndu meira raunsæi en forystumenn
þeirra. Það er auðvitað sjálfsagt, að
menn beri saman bækur sínar, eins og
forystusveit ASÍ og VSÍ hafa gert og
setji fram hugmyndir um hvað til ráða
sé. Ur slíkum umræðum geta sprottið
hugmyndir, sem að gagni koma. En það
hafa engar þær hugmyndir komið fram,
sem sköpum skipta.
Hitt skiptir meginmáli, að viðræður
VSÍ og ASÍ sýna, að þar gera menn
sér raunsæja grein fyrir stöðu mála,
ekkert síður en hinir almennu félags-
menn samtaka opinberra starfsmanna
og kennara. Andinn í þeim viðræðum
er augljóslega sá, að menn eru ekki að
tala af óraunsæi um kjarabætur, sem
enginn grundvöllur er fyrir. Og það
skiptir auðvitað mestu máli, að fólk al-
mennt horfist í augu við þann veru-
leika, sem að okkur snýr. Og hann er
sá, að það er ekki um neitt að semja
nema versnandi lífskjör.
Á undanförnum árum hafa komið
fram á sjónarsviðið athyglisverðir ungir
menn í sjávarútvegi, sem rutt hafa nýj-
ar brautir. Einn þeirra er Sighvatur
Bjarnason, forstjóri Vinnslustöðvarinn-
ar í Vestmannaeyjum. Fyrir nokkrum
dögum tilkynnti hann fiskverðslækkun,
þ.e. lækkun á því fiskverði, sem Vinnslu-
stöðin greiðir fyrir físk af eigin skipum.
Þetta þýðir kjaraskerðingu fyrir sjó-
REYKJAYÍKURBRÉF
Hverjir eiga
að borga
hina háu
raunvexti?
Laugardagur 13. marz
menn. Aðrar vinnslustöðvar hafa enn
ekki fylgt fordæmi hans. En er þetta
ekki það, sem framundan er? Þegar
harðnar á dalnum eru sjómennirnir þeir
fyrstu, sem finna fyrir því, hvort sem er
í minnkandi afla eða lægra fiskverði.
En hið sama hlýtur að eiga við um aðra
landsmenn.
Kjarkmikil ákvörðun Sighvats
Bjarnasonar um fiskverðslækkun, sárs-
aukafullur uppskurður Einars Odds
Kristjánssonar á því fyrirtæki, sem hann
stýrir á Flateyri, og ýmislegt fleira af
þessu tagi er vísbending um, að í fyrir-
tækjum í sjávarútvegi sé unnið að nauð-
synlegri uppstokkun. Slíkar aðgerðir
þurfa hins vegar að sjást víðar.
í KJARAVIÐ-
ræðunum hefur
athygli manna
ekki sízt beinst að
háum raunvöxt-
um. Það er eðli-
legt. Ilverjir eiga
að borga hina háu
raunvexti? Hvaðan eiga peningamir að
koma? Ekki koma þeir frá sjávarútveg-
inum, sem er rekinn með bullandi tapi
og vaxandi tapi. Við þær aðstæður
hljóta vaxtagreiðslur sjávarútvegsins að
hlaðast uppi í formi aukinna skulda í
bókhaldi banka og lánasjóða. Ekki koma
þeir frá gjaldþrota fyrirtækjum, sem
valda því, að starf við endurskoðun og
lögmennsku er sennilega að verða líf-
vænlegasta atvinnugrein á íslandi! Ekki
koma þeir frá heimilunum í landinú, sem
standa frammi fyrir launastöðvun, vax-
andi skattheimtu og í mörgum tilvikum
atvinnuleysi.
Hvaða verðmætasköpun fer fram á
íslandi í dag, sem stendur undir því
raunvaxtastigi, sem við höfum búið við
um skeið? Svarið er augljóst. Hún er
ekki til, þegar á heildina er litið. Það
er ekki fremur hægt að tryggja fíár-
magnseigendum, sem nú orðið eru fyrst
og fremst lífeyrissjóðir en auðvitað einn-
ig sparifíáreigendur almennt, heldur en
öðrum landsmönnum, að þeir verði ekki
fyrir nokkrum áföllum af því ástandi,
sem nú er orðið veruleiki í atvinnu- og
efnahagsmálum okkar íslendinga. Með
sama hætti og atvinnufyrirtækin og
launþegar verða fyrir áfalli af völdum
kreppunnar er augljóst, að þeir, sem
lána fé til atvinnustarfsemi verða einnig
fyrir áfalli. Þótt verðtrygging hafi gef-
izt vel hér síðasta áratuginn er hún
ekki þannig úr garði gerð, að hún geti
tryggt eigendur sparifíár og fíármagns
gegn hvers kyns áföllum. Og það er
ekki hægt að tryggja að þeir verði ekki
fyrir nokkrum áföllum en fái jafnframt
til viðbótar háa raunvexti af fíármagni
sínu. Raunar má teljast vel sloppið, ef
hægt er að tryggja, að fjármagnseig-
endur haldi þeirri ávöxtun, sem þeir
hafa fengið af fé sínu á undanförnum
árum. Það gæti komið að því, að vaxta-
lækkun verði beinlínis hagsmunamál
fjármagnseigenda, svo að þeir eigi á
vísan að róa og fái einhverja ávöxtun
af fjármagni sínu.
Það þarf enga sérfræðinga til að sjá
stöðu mála í þessu ljósi. Þetta sér hver
og einn, sem á annað borð leiðir hugann
að því. Lánastofnanir standa frammi
fyrir stórfelldum töpum, sem ekkert lát
er á. Að því gæti komið, sem ekki má
verða, að hér komi upp áþekk kreppa
í bankaheiminum eins og orðið hefur í
nálægum löndum. Oruggasta leiðin til
þess að koma í veg fyrir slíka banka-
kreppu á íslandi er sú, að gera viðskipta-
vinum lánastofnana kleift að borga í
beinhörðum peninga þá vexti, sem þeim
ber að borga. Við núverandi aðstæður
í atvinnumálum landsmanna gerist það
ekki nema með verulega lægra raun-
vaxtastigi.
Vaxtalækkunin hófst fyrir skömmu.
Það var skynsamlegt að fara hægt af
stað. En þessi þróun verður að halda
áfram og hún má ekki vera of hæg.
Hvenær verða næstu skref stigin? Auð-
vitað verða vaxtabreytingar að taka
mið af því, sem er að gerast í kringum
okkur. Flest sem er að gerast og hefur
áhrif á atvinnulíf okkar íslendinga um
þessar mundir er neikvætt. Það verða
engir vextir borgaðir með verðfalli á
fiski.
Ekki verður dregið í efa, að lántökur
ríkissjóðs hafa áhrif á vaxtastigið. Það
verður heldur ekki dregið í efa, að hús-
bréfaútgáfan hefur áhrif á vaxtastigið.
Og það skal heldur ekki gert lítið úr
því, að eftirmarkaðurinn skiptir máli í
sambandi við vaxtastigið. Smátt og
smátt hefur skilningur okkar aukist á
þessum þáttum öllum og áhrifum þeirra
á fjármagnsmarkaðinn. En um leið og
skilningur og þekking hefur aukist hef-
ur líka orðið þróun í þeirri tækni, sem
opinberir aðilar hafa yfir að ráða til
þess að hafa áhrif á vaxtaþróunina.
Þeirri þekkingu og tækni á nú að beita
markvisst til þess að tryggja verulega
lækkun raunvaxta og það er nauðsyn-
legt að menn átti sig á því að hún þarf
að verða veruleg.
Umræður um vaxtamálin hafa of
lengi einkennzt af pólitísku dægurþrasi
um „handafl" og „markað“. Fráleitt er
að hverfa til fyrra fyrirkomulags, þegar
pólitískur geðþótti réð vaxtastigi. En æ
fleiri spyija, hvort hér sé til nokkur
raunverulegur markaður, sem lúti al-
mennum markaðslögmálum. Um hitt
þarf ekki að deila, að atvinnuvegir
landsmanna eru í mikilli kreppu. Og við
þær aðstæður greiðir atvinnulífið ekki
einhveija hæstu raunvexti, sem nokkru
sinni hafa verið_ við lýði í þessu landi.
Bjargráðin á íslandi í einhverri mestu
kreppu, sem gengið hefur yfir þjóðina
á þessari öld eru engin töfraráð. Stjóm-
málamennirnir hafa þessi ráð ekki í sinni
hendi. Þau eru í raun og veru ekki önn-
ur en þau að halda áfram uppstokkun
í sjávarútvegi, huga að möguleikum á
fullvinnslu sjávarafla í tengslum við
þátttöku okkar í EES og hugsanlega
að seilast til aukinna áhrifa í dreifingu
sjávarafurða í Evrópu og taka milliliða-
kostnaðinn til okkar í stað þess að láta
hann fara annað. Jafnhliða þarf að halda
áfram og ganga rösklegar fram í sam-
drætti ríkisútgjalda og horfast í augu
við, að það þýðir minni þjónustu við
fólkið í landinu.
Morgunblaðið/Kristinn
„Veruleikinn, sem
við okkur blasir
er sá, að lífskjörin
hljóta að versna
hér á næstu mán-
uðum og misser-
um. Þjóðin hefur
safnað nokkrum
eignum á síðustu
hálfri öld en nú
gengur á þær
eignir. Sá kostur
er ekki lengur
fyrir hendi að
halda uppi f ölsk-
um lífskjörum
með lántökum.
Við hljótum að
draga úr kröfum
okkar um líf-
skjarastig og
margvíslega þjón-
ustu.“