Morgunblaðið - 16.10.1993, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1993
9
§:
o
5?O^T
UTIVISTARBUÐIN
við Umferðarmiðstöðina, símar 19800 og 13072.
Veiðimenn
- göngumenn
Frábærir gönguskór á
hausttilboði.
Vatnsvarið leður
(ca. 8 t.)
hálfstífur
veltisóli,
víbram.
Teg. 500. Breiddir 90-120-160
Opiðtil kl. 16.00 ídag.
DiBBHnEg
HÚSGAGNAVERSLUN
REYKJAVÍKURVEGI 66, HAFNARFIRÐI, SÍMI 654 100
DICO járnrúm
Ný sending - mikið úrvnl
Teg. 596. Breiddir 90-140-160
Teg. 778. Breiddir 90 -140 -160
3JU
miEÍF
Bragi Hannesson
Vandi lánastofnana
Bragi Hannesson, forstjóri Iðnlánasjóðs,
ritar grein um vanda lánastofnana í nýj-
asta hefti Iðnlánasjóðstíðinda. Bendir
hann þar m.a. á þann vanda sem komið
getur upp er lánastofnun leitast við að
tryggja hagsmuni sína og hagsmunir
hennar fara þar af leiðandi ekki lengur
saman við hagsmuni starfandi fyrirtækja.
Rekstrarerfið-
leikar og
gjaldþrot
í grein sinni í Iðnlána-
sjóðstíðindum segir Bragi
Hannesson: „Miklir
rekstrarerfiðleikar og
gjaldþrot fyrirtælga hafa
sett svip sinn á starfsemi
iánastofnana. Vandamál
þessi eru meiri en þekkst
hafa hér um árabil, en
eiga sér hliðstæðu í ná-
lægum löndum. Munurinn
er sennilega sá, að aðrir
eru að færast upp úr
öldudalnum, þegar við
erum á botni hans. Sömu
eru orsakir vandans hér
og erlendis, þótt einhæft
atvinnulif á Islandi auki
andstreymið.
Viðbrögð ráðamanna
lánastofnana hafa verið á
sama veg hér og annars
staðar. Reynt er með
flestum ráðiun að draga
úr tapi útlána m.a. með
yfirtöku eigna, stofnun
rekstrarfélaga og eign-
arhaldsfélaga, sem eru í
eigu fjármálastofnana.
Þá hefur reynst nauðsyn-
legt að ieita til hins opin-
bera um íjárframlög og
ábyrgð til að tryggja
nægilega eiginfjárslöðu
lánastofnana í samræmi
við alþjóðareglur. Allt eru
þetta kunnir hlutir, en
hafa verið seinna á ferð-
inni hér á landi en erlend-
is.
Ekki verður framhjá
því litið að hagsmunir
lánastofnana og starfandi
fyrirtæhja eru ekki þeir
sömu oft og tíðum, þegar
lánastofnun leitast við að
tryggja hagsmuni sína. Á
þessu vandamáli eru tvær
andhverfar hliðar. Ann-
ars vegar getur lána-
stofnun í kraftí styrks og
stærðar valdið öðrum fyr-
irtækjum tjóni og hins
vegar geta sterk fyrir-
tæki komist yfir eignir
og aðstöðu með reyfara-
kaupum og þar með náð
sterkri markaðsstöðu.
Hér rekast því oft á hags-
munir lánastofnana og
fyrirtækja. Þegar þessi
hagsmunaárekstur er
veginn og metinn, hefur
sjaldan verið minnst á
aðra hagsmuni eins og
lánstraust fjármálastofn-
ana og íslenska rikisins.
Kunnari eru þær afleið-
ingar útlánatapa fjár-
málastofnana, að vextir
eru hærri en efni standa
til vegna þess að ráða-
menn þeirra leitast eðli-
lega við að afla aukinna
tekna tii þess að hafa upp
í töpin. Aðgerðaleysi eða
innheimtuaðgerðir, sem
ekki taka tillit til varð-
veislu verðmæta, auka
aðeins tap og tjón og hafa
í för með sér hærri vexti.“
Lánstraust
varðveitt
Áfram segir í grein
Braga: „Athyglisvert er
hversu íslenskum lána-
stofnunum hefur tekist
að varðveita lánstraust
sitt á erlendum Iánamörk-
uðum, þrátt fyrir efna-
hagslægð og erfiða af-
komu. Þar hefur róð-
urinn verið annar og
þyngri fyrir flestar nor-
rænar lánastofnanir. Á
þessu eru ýmsar skýring-
ar. Flestar íslenskar rík-
isstofnanir hafa rikis-
ábyrgð, lántökufjárhæðir
eru smáar miðað við al-
þjóðaviðskipti, stöðug-
leiki og litál verðbólga ein-
kenna efnahagslífið og
auðlindir á þjóðin og nýt-
ir þær með skipulögðum
hætti. ítarleg og traust-
vekjandi upplýsingamiðl-
mi Seðlabanka íslands um
íslensk efnahagsmál og
fj ármálamar kað til er-
lendra aðila hefur auk
þess rennt stoðum undir
tæðar lántökur.
þetta er bent vegna
þess, að miklir hagsmunir
eru í húfi, þegar fjár-
málastofnanir eru að
verja útlán sín, ekki ein-
göngu þröngir hagsmun-
ir viðkomandi lánastofn-
unar heldur hagsmunir
allra viðskiptamanna
hennar og þjóðfélagsins í
heild.“
Leikreglur og
samkeppni
Loks segir í grein
Braga: „Engu að síður
verður ekki fram hjá því
litið að lánastofnunum er
vandi á höndum að raska
ekki eðlilegri samkeppni
eða neyta aflsmunar, þeg-
ar þær neyðast til að taka
þátt í atvinnurekstri til
veradar hagsmunum sín-
um. Hér hefur samkeppn-
isráð og Samkeppnis-
stofnun hlutverki að
gegna. Æskilegt er, að
mótaðar yrðu leikreglur,
sem kvæðu á um aðkomu
lánastofnana að atvinnu-
fyrirtækjum, með hvaða
hætti stjóra þeirra væri
háttað og hvemig Ijúka
ætti afskiptum af rekstr-
inum. Hugsanlegt er að
opinber aðili eins og
Bankaeftirlit eða Sam-
keppnisstofnun fylgdist
með slíkum reglum eins
og Bankaeftiiiit með
setningum og fram-
kvæmd útlánareglna.
Erfiðir timar kalla á
endurskoðun og endur-
mat margra þátta í at-
vinnulífinu. Þótt menn
mæðist í vandamálunum
má ekki gleyma því, að
erfiðleikar hafa í sér
fólgna möguleika til end-
urskipulagningar og úr-
bóta. Hér hafa lánastofn-
anir miklu hlutverki að
gegna, eins og að stuðia
að samvinnu og samruna
fyrirtælga, eðlilegum við-
skiptaháttum og sterkari
rekstrareiningum.
Karnivalhátíð á Keflavíkurflugvelli
ÁRLEG karnivalhátíð verður haldin á Keflavíkurflugvelli í dag og
hefst hún klukkan 11.30. Áhugi fólks á þessum hátíðum hefur stöðugt
aukizt ár frá ári. Hátíðinni lýkur í dag klukkan 17.30 og fer hún fram
i stóra flugskýlinu við vatnstankinn, flugskýli nr. 885.
Um það bil 20 ár munu vera síðan
þessi hátíð var fyrst haldin. Sýndur
verður m.a. búnaður slökkviliðsins á
Keflavíkurflugvelli og þyrlur björg-
unarsveitar varnarliðsins. Þá verða
veitingar til sölu í básum, en allur
hagnaður af þeirri sölu rennur til
góðgerðarmála. íslenzkar krónur
gilda sem mynt á hátíðinni, en að-
gangur inn á svæðið er um svokallað
Grænáshlið ofan við Njarðvíkur.
Fólk er beðið um að sýna það tillit
að taka ekki hunda með.
DJORF OG OVENJULEG SKALDSAGA
I Frönskum leik er fjallað á hispurslausan hátt um sérstakt kynferSislegt samband karls
og konu. Höfundurinn, Vigdis Hjort, er einn vinsælasti rithöfundur Norðmanna og tekst
hún hér á við athyglisvert efni sem margir hræðast.
>— ekki v
wsmw
—-r
ALMENNA BOKAFELAGIÐ H F