Morgunblaðið - 04.11.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1993
Jerúsalem
Úrslitin
vekja ótta
um spennu
Jerúsalem. Reuter.
SIGUR hægrimannsins Ehuds
Olmerts í borgarstjórnarkosn-
ingunum í Jerúsalem á þriðju-
dag hefur vakið ótta við aukna
spennu í samskiptum ísraela
og Palestínumanna í Borginni
helgu. Velti hann úr sessi
Teddy Kollek, sem verið hefur
borgarstjóri í 28 ár og ávallt
lagt áherslu á friðsamlega
sambúð allra borgarbúa. í
gær sagði Olmert, að gyðing-
ar ættu að geta búið alls stað-
ar í borginni, einnig í hverfum
araba.
Meginskýringin á sigri 01-
merts, sem bauð sig fram fyrir
Likudflokkinn, virðist vera ótti
margra gyðinga í Jerúsalem við,
að hætta væri á að borgin eða
hluti hennar félli undir hugsan-
legt ríki Palestínumanna. Hann
lagði einnig áherslu á tiltölulega
ungan aldur sinn, hann er 48
ára, og augljóslega þótti mörg-
um tími til kominn, að Kollek
drægi sig í hlé en hann hefur
tvö ár um áttrætt. Olmert
tryggði sér svo sigurinn með því
að ná samningum við keppinauta
sína meðal bókstafstrúaðra gyð-
inga og er talið, að hann hafí
heitið þeim ítökum í stjórn borg-
arinnar.
Gyðingar í A-Jerúsalem?
Kollek hefur alltaf fylgt þeirri v
stefnu, að gyðingar og arabar
væru aðskildir í Jerúsalem en
Olmert sagði í gær, að gyðingar
myndu fá leyfi tii að kaupa eign-
ir alls staðar í borginni, einnig
í Austur-Jerúsalem, arabíska
hluta hennar. Yitzhak Rabin for-
sætisráðherra varaði hann hins
vegar við því að endurvekja fyrri
tilraunir Likudflokksins til að
komast yfir eignir í arabíska
hlutanum og sagði, að það gæti
haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar
í för með sér.
Talsmenn gyðinga á Vestur-
bakkanum, fögnuðu í gær kjöri
Olmerts en talsmenn Palestínu-
manna kváðust ekki trúa öðru
en að hann forðaðist allt, sem
gæti hleypt illu blóði í samskipti
gyðinga og araba. Sjálfur kvaðst
Olmert vilja bæta þjónustu Borg-
arinnar við araba og hann sagð-
ist ekkert hafa á móti því, að
þeir byggju þar sem þeir vildu.
Yfir 200 heimili hafa brunnið eftir að skógareldar blossuðu að nýju upp í S-Kaliforníu
Fylgdumst vanmáttug-
með þessu logandi víti
- segir Iris Erlingsdóttir sem yfirgaf heimili sitt á þriðjudag vegna eldanna
„SÍMSVARINN minn tekur enn
við skilaboðum og ég geri mér
því vonir um að húsið mitt hafi
sloppið. En ég veit auðvitað ekki
neitt, svæðið er enn lokað,“ sagði
María EUingsen ieikkona í gær.
Hún býr í Topanga-dalnum og
varð á þriðjudag að flýja skógar-
eldana sem blossað hafa upp norð-
vestur af Los Angeles. íris Erl-
ingsdóttir nemi og fréttamaður
og Gunnlaugur Helgason, út-
varpsmaður og leikari, urðu einn-
ig að yfirgefa heimili sitt. Segir
Iris það hafa verið óraunverulegt
að sjá eldana æða yfir, „þeir voru
þvílíkt logandi helvíti, maður fann
til algers vanmáttar.“
Skógareldar blossuðu upp á þrem-
ur stöðum á þriðjudagskvöld og hafa
yfir 200 heimili brunnið á svæðinu
frá Malibu-strönd og að Santa
Monica fjöllum. Um 7.000 manns
hafa yfirgefið heimili sín og 17 hafa
slasast, þar af tveir alvarlega.
Maríu var sagt frá eldunum um
hádegi í gær. „Eg leit þá út og sá
reykinn koma yfír hæðina. Fyrstu
mínúturnar hafði ég engar áhyggjur
en svo hætti mér að lítast á blik-
una. Þegar kviknaði í dalnum fyrir
20 árum gerði fólk þau mistök að
bíða of lengi og ég ákvað því að
pakka því helsta niður og fara. Þá
sást í eldstrókana, þeir voru líkastir
gossprungu sem opnaðist með ógn-
arhraða."
í morgun sýndist Maríu í sjón-
varpinu að eldurinn hefði farið í
gegnum dalinn. „Ég bý í kofa fyrir
ofan hestabúgarð og geri mér vonir
um að hann hafl sloppið vegna þess
að í kringum búgarðinn er mikið
autt svæði.“
Mikið öryggisleysi
María segist ímynda sér að líðan
fólks hafí verið svipuð og Vest-
mannaeyinga sem yfírgáfu heimili
sín í eldgosinu 1973 og vissu ekki
hvort þeir sæu þau aftur. „Öryggis-
leysið er mikið, ég sá grátandi fólk
í bílum á leið burt. En það er mikil
huggun í að finna hversu fólk er
vingjarnlegt, vinir jafnt sem ókunn-
Lurkum lamdir
SLÖKKVILIÐSMENN hvíla lúin bein eftir erfiða baráttu við skógarelda nálægt Malibu-strönd í gær.
Yfirgáfu heimili sín
MARIA Ellingsen leikkona og
íris Erlingsdóttir nemi.
ugir buðu mér húsaskjól og hjálp.
Nú bíð ég hins vegar bara, ég hef
afskrifað alla vinnu í vikunni og fer
heim um leið og ég get.“
í gærmorgun lægði og virtist sem
slökkviliðsmenn næðu tökum á eld-
inum. En hvessi enn einu sinni er
ljóst að þessum hamförum er ekki
lokið.
Hús stjórstjarnanna brenna
Byggðin í Topanga-dalnum, þar
sem María, íris og Gunnlaugur búa,
er ekki mjög þétt, en hann er
gróðursæll. Þar á fjöldi listamanna
heimili sín, ekki síst leikarar og
leikstjórar. „Þetta er fólk sem berst
ekki á eins og stórstjörnurnar sem
búa á Malibu-strönd. Þar eru hús
að brenna sem kosta jafnvel yfir 1
milljón dollara," segir íris Erlings-
dóttir. Meðal þeirra sem misst hafa
heimili sín eru leikarnir Bruce Will-
is, Sean Penn og Charles Bronson.
Þá hlaut leikstjórinn og handritshöf-
undurinn Duncan Gibbins alvarleg
brunasár.
íris og Gunnlaugur voru á hóteli
í fyrrinótt en síðari hluta dagsins
hafði Gunnlaugur aðstoðað leigusala
þeirra við að bleyta gróður og hús-
þök þar sem þau búa. Um kvöldmat-
arleytið leist þeim ekki lengur á blik-
una og fóru á hótel. „Við drifum
allt það dót sem komst í tvo bíla í
þá og fórum. Eldurinn var þá farinn
að nálgast verulega en við vonum
að hann hafi ekki farið yfir þá hlið
dalsins sem við búum í. Flestir fóru
um svipað leyti en þó voru einhveij-
ir sem þrjóskuðust við lengur. Dalur-
inn var svo rýmdur seinna um kvöld-
ið.“
íris segir það hafa verið óraun-
verulegt að sjá eldhafið nálgast.
„Það var eins og í bíó, eins og þetta
væri ekki að gerast. Maður fylgdist
bara agndofa með þvi hvernig eld-
urinn geystist upp hlíðarnar."
Opinber heimsókn Sams Nujoma, forseta Namibíu, til Islands
Sjávanitvegnríiin eini vaxt-
arbroddur atvinnulífsins
SAM Nujoma, forseti Namibíu, yngsta sjálfstæða ríkis Afríku, kemur
í opinbera heimsókn til Islands í dag, fimmtudag. Búist er við að
forsetinn ræði við íslenska ráðamenn um áframhaldandi aðstoð á
sviði hafrannsókna og sjávarútvegs, sem er nú eini vaxtarbroddur-
inn í atvinnulífi Namibíu.
Sam Nujoma fæddist 12. maí
árið 1929 í þorpinu Etunda í norð-
vesturhluta Namibíu. Foreldrar
hans voru bændur og hann stund-
aði nám í barnaskóla finnskra trú-
boða í Okahao 1937-45. Nokkrum
árum síðar hóf hann störf fyrir
suður-afríska lestafyrirtækið í
Windhoek, höfuðborg Namibíu, og
stundaði jafnframt nám í suður-
afrískum bréfaskóla.
Nujoma hóf snemma afskipti af
stjómmálum og á sjötta áratugnum
sendi hann ásamt fleirum bænar-
bréf til Sameinuðu þjóðanna þar
sem farið var fram á að Suðvestur-
Afríka, eins og Namibía var nefnd
þá, yrði gerð að verndarsvæði sam-
takanna. Hann var kjörinn leiðtogi
Þjóðarsamtaka Ovambolands
(OPO) árið 1959 og skipulagði
ásamt fleirum andspymu gegn
nauðungarflutningum þorpsbúa í
nýjan bæ, Katutura, sem var liður
í aðskilnaðarstefnu suður-afrísku
nýlenduherranna. Þetta varð til
þess að 12 manns voru drepnir og
margir fleiri særðust í átökum sem
blossuðu upp 10. desember 1959.
Nujoma var handtekinn og ákærður
fyrir að skipuleggja andspyrnuna.
Hann fór í útlegð að ráði forystu-
sveitar OPO 1. mars 1960.
Leiðtogi SWAPO
Eftir ferð um nokkur Afríkuríki
fór Nujoma til Bandaríkjanna í júní
1960 og kom fyrir sérstaka nefnd
allsheijarþings Sameinuðu þjóð-
anna sem íjallaði um málefni Suð-
vestur-Afríku. Þegar Þjóðarsamtök
Suðvestur-Afríku (SWAPO) voru
stofnuð 19. apríl 1960 var Nujoma
kjörinn forseti samtakanna þótt
hann væri fjarstaddur.
Nujoma ákvað að snúa aftur til
Windhoek árið 1966 þegar Suður-
Afríkumenn héldu því fram við Al-
þjóðadómstólinn í Haag að nam-
ibísku útlagarnir hefðu sjálfir kosið
að fara í útlegð og gætu snúið heim
án þess að óttast handtöku. Þrátt
fyrir þessa yfirlýsingu var Nujoma
handtekinn og fluttur til Zambíu.
Nujoma flutti vopn frá Alsír til
Ongulumbashe í norðvesturhluta
Namibíu þar sem vopnuð sjálfstæð-
isbarátta SWAPO hófst 26. ágúst
1966. Hann var æðsti yfirmaður
Þjóðfrelsishers Namibíu, hernað-
arms SWAPO, frá stofnun hans
1962 og þar til herinn var leystur
upp árið 1989, samkvæmt friðará-
ætlun Sameinuðu þjóðanna.
Nujoma undirritaði vopnahlés-
samning við Suður-Afríkumenn,
sem varð til þess að friðaráætlun
Sameinuðu þjóðanna tók gildi 19.
mars 1989. Hann sneri aftur til
Namibíu nokkrum mánuðum síðar
og var fagnað sem þjóðhetju. Hann
var kjörinn á þing í kosningunum
í nóvember 1989 og síðan fyrsti
forseti Namibíu í atkvæðagreiðslu
á þinginu í febrúar 1990.
SWAPO vann mikinn sigur í
kosningunum 1989, þótt hann fengi
ekki tilskilinn meirihluta, eða tvo
þriðju þingsætanna, til að geta
breytt stjórnarskránni að eigin vild.
Flokkurinn vann enn stærri sigur í
héraðakosningum í fyrra. Líklegt
þykir að helsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn, DTA, klofni fyrir næstu
þingkosningar, sem verða á næsta
ári, og það gæti orðið til þess að
SWAPO næði % þingsætanna.
30% atvinnuleysi
íbúar Namibíu voru 1,45 milljón-
ir í fyrra og helstu útflutningsvörur
þeirra eru demantar, sjávarafurðir,
kjöt og úran. Talið er að 30% vinnu-
aflsins séu án atvinnu og samdrátt-
ur hefur verið í nánast öllum at-
vinnugreinum Namibíumanna und-
anfarin misseri nema í sjávarút-
vegi. Störfum hefur til að mynda