Morgunblaðið - 20.07.1995, Blaðsíða 22

' ’22f ’ FIMMTUDAGUR 20*. JÚLÍ T995
MÖRGUNBLAÐIÐ
+
AÐSENDAR GREINAR
Aldraðir eru
ekkert vandamál
aldraðir sæki til sömu skrifstofu og
þeir sem þurfa aðstoð vegna van-
máttar við að framfleyta sér og sín-
um. Þetta er athyglisvert sjónarmið
og ber vott um tilfinningu fyrir
mannlegri reisn, margir líta á aldr-
aða sem ómaga, þótt þeir séu löngu
búnir að leggja inn fyrir úttekt sinni
- og lifi lengi.
Stór hluti fólks nær aldrei stöði-
uðum aldursmörkum, - er svo
elskulegt að deyja og skilja eftir
Séð úr stjórnsýsluturninum
ÞAÐ eru allar kosningar um garð
gengnar, en engu að síður vill svo
til að tvo daga í röð, 12. og 13.
júlí, birtust fróðiegar og lærðar
greinar í Morgunblaðinu um mál-
efni aldraðra, báðar úr ráðuneyti
heilbrigðismála og höfundar eru Jón
Sæmundur Sigutjónsson hagfræð-
ingur (Lífeyrisaldur) og Hrafn Páls-
son deildarstjóri. (Öldrunarþjónusta
á tímamótum).
Embættismennirnir ræða
„vandamál" líðandi stundar, - það
eru of margir gamlingjar í landinu.
Hagfræðingurinn setur fram þá
hugmynd til sparnaðar og ánægju-
auka að hækka lífeyrisaldurinn í
sjötugt, sem er gagnstætt tillögum
baráttumanna gegn atvinnuleysinu,
sem hafa lagt til að fólk hætti störf-
um fyrir lögaldur, þótt ekki liggi
fyrir að störfum fjölgi að ráði með
þeirri aðferð, að sögn J.S.S.
Hugmynd hagfræðingsins er allr-
ar athygli verð, en hún miðast við
það umhverfi sem hann hrærist í,
hann getur þess að opinberir starfs-
menn fái yfírleitt að vinna til sjö-
tugs, en því fer fjarri að sú regla
gildi á almennum vinnumarkaði.
Með breytingunni gætu þeir orðið
verr settir sem ættu ekki kost á
vinnu til sjötugs. Helsta ráð aldr-
aðra í einkageiranum er einkarekst-
ur, sem styrkja mætti með hug-
myndabanka, sem sér-
fróðir öldungar leggðu
inn í reynslu sína og
þekkingu.
Deildarstjórinn seg-
ir að um síðustu ára-
mót hafi fólk yfir sjö-
tugu verið um 7,9%
þjóðarinnar eða
20.501, 4.398 fleiri en
fyrir tólf árum, aukn-
ingin um 27,3%. Á
sama tímabili fjölgaði
fólki yfir áttræðu úr
5.390 í 7.053 eða um
1.663, sem er 30,9%
fjölgun, 2,7% þjóðar
er 80 ára eða eldri.
Þetta eru tölur sem
benda til batnandi heilsufars,
greinilegs árangurs í lengingu
mannsævinnar, sem vonandi verður
ekki að of stóru vandamáli í augum
stjórnsýslunnar, nóg er nú samt
sem hún hefur við að glíma.
Hvað kostar yfirstjórn
öldrunarmála?
Við lestur þessara ágætu greina
embættismannanna kemur í ljós
fyrirferð stjórnsýslunnar, hvers
vegna skyldi þurfa að vera með
allar þessar skráningar, skipulagn-
ingu, forvinnu, samráð, samvinnu-
verkefni, rannsóknir, mat, öldrun-
arfræði, upplýsingaöflun, áfanga-
skýrslur, áætlanagerðir og ábyrgar
áætlanagerðir, tengsla-
stöðvar, alþjóðlegt
samstarf í Evrópu,
Asíu og Ameríku? Állt
þetta o.fl. kemur kem-
ur fram í grein deildar-
stjórans, auk þess sem
hann segir okkur að
öldrunarmálin snerti
alla þætti lífsins, heil-
brigði, félagslegt ör-
yggi, trú, lögfræði,
fjölmiðlun, ferðaþjón-
ustu, nám og íþróttir,
en þá er ekki allt upp
talið enda varla von
þegar hann segir að
ellin hefjist við fæð-
ingu.
Það hlýtur að þurfa margt fólk
til þess að annast svona yfirgrips-
mikil verkefni, en fjöldans er ekki
getið í umræddum greinum eða
aukningar sl. 12 ár. Ekki heldur
hvað stjómsýslan kostar. Til þess
að fá samanburð, samstarf og sam-
ráð við fólk í næsta nágrenni hlýtur
að þurfa dýr ferðalög, að maður
nú ekki tali um lengri ferðir til
Ameríku og Asíu. - Það ætti engan
að undra þótt langt sé sótt fanga
í svona umfangsmiklum málaflokki.
Feimnismálin
Deildarstjórinn álítur öldrunár-
þjónustu vera á tímamótum og vek-
ur athygli á því að hæpið sé að
Margir líta á aldraða
sem ómaga, segir Árni
Brynjólfsson, þótt þeir
séu löngu búnir að
leggja inn fyrir úttekt
sinni — og lifi lengi.
sinn hlut sem ætlaður var til elliár-
anna. Hann leggst að sjálfsögðu
við inneign þeirra sem geta notið,
- þ.e. þeirra sem lifa lengur.
Að stofna nýja skrifstofu fyrir
aldraða, sem þurfa aðstoðar með,
vegna þess að ekki er nógu fínt að
vera með „þurfalingunum", er fyrir
neðan allar hellur, þessu viðhorfi
verður að útrýma með því að breyta
þeirri tilhögun að fólk þurfi að koma
og biðja um aðstoð, fólk á að eiga
rétt á ákveðinni tilgreindri aðstoð
í hveiju tilfelli. Það eiga engar út-
hlutunarskrifstofur að vera til, eng-
ar bónbjargarstofnanir.
Ekki er langt síðan fólk þurfti
að standa í biðröðum utan við
Tryggingastofnunina til þess að
sækja þangað greiðslur. Þetta hefur
batnað eftir að þær eru sendar í
banka, en betur má ef duga skal,
- það á enginn að fá „bætur“,
„framfærslustyrki" eða „vasapen-
Árni
Brynjólfsson
inga“, þeir sem eru búnir að ná
lögaldri ellinnar eiga að fá óskert
laun frá ríkinu greidd inn á banka,
rétt eins og annað launafólk.
Það eiga allir að fá sömu upp-
hæð, hvort sem þeir liggja inni á
stofnun, sjúkrahúsi eða eru sjálfum
sér nógir og hafa aðrar tekjur. Sú
upphæð ætti að vera verðtryggð
og samsvara a.m.k. núverandi „líf-
eyri“ með óskertri „tekjutrygg-
ingu“, þetta á að greiða beint úr
ríkissjóði í banka, án milligöngu
sérstakrar stofnunar. - Þyki ein-
hveijum hér of langt gengið er til-
efni til að skoða til samanburðar
lífeyrissjóði opinberra starfsmanna,
sem þeir hafa ekki unnið fyrir nema
að litlu leyti og þá verðtryggingu
sem þar gildir.
Grisjum stjórnsýsluna
Væri þessi háttur hafður á myndi
þurfalingasjónarmið smátt og smátt
hverfa og menn gætu í leiðinni velt
því fyrir sér hvort ekki mætti
minnka alla þá stjórnsýslu sem fylg-
ir öldrunarþjónustu. Trygginga-
stofnunin gæti skroppið saman,
einkum þó ef hætt væri að meta
og vega margs konar gagnslausar
jöfnunaraðgerðir, og eitthvað mætti
leggja niður af nefndum og ráðum.
Tekjutryggingin og lífeyririnn
eru rúm 30 þús. og skerðing á þessu
er aðeins kostnaðarsöm tímasóun,
sem þjónar engu réttlæti. Lífeyris-
sjóðstekjur koma þessu máli ekki
við fremur en ef menn ættu hlið-
stæða inneign í banka, þá er tekju-
tryggingin ekki rýrð þótt tekið sé
út eftir hendinni til daglegra þarfa.
Embættismenn hafa annað og
þarfara að gera en að vera að sýsla
með jöfnunartilburði við gamalt
fólk, reynslan sýnir að það veldur
aðeins vandræðum.
Höfundur er framkvœmdastjóri
Verktakavals.
I
i
a
L
€
L
€
I
I
I
i
i
Símanúmerín
Hvers vegna ekki „svæðistölu“-kerfi?
í
lýst númerakerfi með
fyrsta staf 0 fyrir þjón-
ustu, 1-8 fyrir heima-
síma og 9 fyrir útisíma
(farsíma og slíkt).
Kerfið felur í sér að
lengja gömlu númerin
í 7 stafi með svæðis-
tölu (1 fyrir Reykja-
vík), þannig að engin
ný tala bætist framan
i við neitt númer (nema
símatorg) og álag á
símstöðvarnar verður
óbreytt. Úr útinúmerum er felld
niður talan 8. Aðlögun að Evr-
ópukröfum breytir kerfinu í 10 fyr-
ir 5 stafa númer í Reykjavík, þar
sem 11 er upptekið fyrir þjónustu.
Heimasímar
Gamla númerakerfið fól í sér
gömlu númerin (4, 5 eða 6 stafa),
8 svæði með tilheyrandi svæðistölu
(1 tii 8) og millisvæðatöluna 9. Við
breytingu í landsnúmer, falla niður
hringingar milli svæða og þar með
millisvæðatalan 9, en svæðistala
hvers svæðis bætist framan við
gamla númerið sem tilvísun á svæð-
ið. Þá eru númerin orðin 5, 6 eða
7 stafa og byija öll á gömlu svæðis-
tölunni. Fleiri breyt-
ingar virðist ekki þurfa
að gera til ’að afnema
svæðaskiptinguna og
breyta öllum númerum
í Iandsnúmer.
Þá kemur til sög-
unnar tölvustýring
stöðvanna. Stýritölv-
urnar hafa sína sér-
visku og ein er sjálf-
sagt sú að vilja hafa
öll númerr á sama
svæði (sömu stýrit-
ölvu) jafnlöng. Þá
vaknar spurningin: Með hvaðá
tölum á að lengja styttri númerin
til að aðlaga þau stýritölvunni sinni?
Ef tilgangurinn með breyting-
unni væri aðeins að gera númerin
7 stafa, væri hægt að lengja
númerin á einfaldan hátt með við-
komandi svæðistölu og bæta henni
framan við númerið eins oft og
þyrfti til að gera númerið 7 stafa.
Þessi einfalda breyting virðist fela
í sér óbreytta dreifingu á svæðis-
stöðvarnar. Það er því erfitt að
sjá, hvers vegna þessi Ieið var ekki
valin.
Hefði þetta kerfi (svæðistölu-
kerfi) verið valið, hefði hagsmunum
notenda verið best borgið og jafn-
Nýja númerakerfið,
segir Jón Brynjólfs-
son, er óþarflega flókið,
vel hagsmunum Pósts og síma líka.
Nú má aftur á móti búast við að
símnotendur noti ómældan tíma til
uppsláttar í nýrri símaskrá og
hringi oftar í „vitlausa" númerið"
og nái jafnvel alls ekki sambandi.
Nýja númerakerfið er óþarflega
flókið og virðist ekki vera nógu vel
hugsað.
Óstaðbundin númer
Einn flokkur númera er óstað-
bundin númer, sem kalla má „úti-
síma“ (farsímar, boð, talhólf, græn
númer og símatorg), sem byijuðu
á tölunni 9. Við afnám svæðanna
er ástæðulaust að breyta þessari
tölu, því númerin verða óstaðbundin
áfram.
Þessi númer voru sum 8 stafa
og þarf því að. stytta um 1 staf.
Svæðistölukerfið gerir ráð fyrir að
fella töluna 8 úr útinúmerunum
9(8)4 (boð), 9(8)5 (farsími NMT),
9(8)8 (talhólf) og 9(8)9 (farsími
GSM) og gefa símatorgi (99-nn nn)
N^lútasaumsbækur,
föndurblöb og föndursniö í hverri viku.
Mörkin 3
l-w . *
’v’ við Suðurlandsbraut.
forstafína 96X í stað 99, þar sem
“X“ er gjaldflokkur. Þá væru þau
númer orðin 7 stafa. Þetta er gert,
því talan 8 er upptekin sem gamla
svæðistalan og talan 9 táknar eftir
sem áður utan svæða síma, sem
kalla má einu nafni útisíma.
Svæðistölukerfið
í svæðistölukerfinu eru 3 flokkar
númera (eins og í nýja kerfinu):
Þjónusta neyð (01), Póstur og sími
(02 til 09), sem öll byija á (0),
heimanúmer (gömlu svæðistölurnar
1 til 8) og óstaðbundin númer eða
útisímar (9).
Hreint svæðistölukerfí er þannig:
01 neyð (-arþjónusta).
02-09 þjónusta Pósta og síma.
Þessir tveir liðir eru óbreyttir frá
gamla kerfinu.
1-8 heimanúmer notenda með
gamla svæðisstaf.
Þetta er gamla kerfið, þegar
búið er að fjarlægja millisvæðastaf-
inn 9.
9 útinúmer notenda:
94 boð. 95 farsímar NMT. 96
símatorg. 98 talhólf. 99 farsímar
GSM.
Þetta er gamla kerfið, þegar
miðtalan 8 hefur verið felld niður
að undanskyldu símatorgi.
(91, 92, 93 og 97 eru laus fyrir
gagnanet, gagnahólf og háhraða-
net.)
Gallar nýja kerfis
pósts og síma
• Allir heimasimar fá nýja forstafi,
sem eru óskyldir gamla kerfinu, því
nýju númerin (nema þjónusta) byija
á 4, 5, 8 eða 9, sem eru „aðskotatöl-
ur“.
• Nýja kerfið er því ekki notenda-
vænt, og því má spyrja: Hvers
vegna var þessum tölum bætt í
kerfið?
Ástæðan er ekki samræming að
Evrópunúmerum.
Aðlögun að Evrópukröfum
Evrópukröfur eru þessar:
• Neyðamúmer er „112“.
• Sum önnur þjónustunúmer byija
á 11, 14 og 15. Þess vegna mega
engin önnur númer byija á þessum
tölum.
• Þó byijar engin þjónusta á 10,
16 og 18 og þess vegna má taka
10 fyrir 5 stafa númer og 16 og
18 fyrir 6 stafa númer í Reykjavík.
Aðlögun að Evrópukröfunum er
því þessi:
• 10 5 stafa númer í Reykjavík.
• 11 þjónusta.
Póstur og sími hefur engar skýr-
ingar gefið á kerfinu, hvers vegna
þörf er allra þeirra breytinga, sem
það felur í sér, þegar gamla kerfið
virðist duga með því að teygja á
svæðistölunum, eins og hér hefur
verið bent á. Því er æskilegt að
skýra kerfið fyrir notendum, ef
hægt er, og sannfæra notendur um,
að heppilegasta kerfið hafi verið
valið fyrir heildina, notendur og
stofnunina.
Það er erfitt að trúa því, að stofn-
unin geri víðtækar breytingar á
símkerfinu að ástæðulausu. Þess
vegna þarf að gera grein fyrir
breytingunum 5 fyrir Reykjavík, 4
fyrir landið og 6 sem þriðja tala
fyrir Vestfirði. Einnig af hveiju 9
var tekin af útinúmerunum en ekki
8 úr miðju þeirra, og síðast en ekki
síst af hveiju aðeins eru notaðar
tölurnar 1, 4, 5 og 9 í fyrsta sæti
númera.
Svæðistölukerfið er „framleng-
ing“ með svæðistölum á gömlu
númerunum í 7 sæti, og það aðlag-
ast Evrópukröfum með því einu að
skipta á tölunum 10 og 11 fyrir 5
stafa númer í Reykjavík. Þetta felur
í sér næstum engar breytingar á
númerum notenda, þar sem eina
breytingin er áðurnefnt núll í öðru
sæti.
Það hefur komið fram, að einkum
stórfyrirtæki hafi verið komin með
númer á víð og dreif og ekki getað
byggt upp æskileg númerakerfi. Sá
vandi kallar á 7 stafa kerfi, en ekki
annað.
Það er því erfitt að komast að
annarri niðurstöðu, en víðtækar
breytingar á tölum í notendanúmer-
um hafí verið ástæðulausar.
P.S. Tölur í gæsalöppum („ “)
tákna sjálfstætt númer til aðgrein-
ingar frá þeim, sem eru hluti af
númeri.
Höfundur er verkfræðingur.
i
I
c
\i
i
i

:
i
i
Í
i
i
i
i
i
(