Morgunblaðið - 09.12.1995, Blaðsíða 42

42 LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Stefanía Jóns-
dóttir fæddist á
Bæ í Lóni 16. apríl
árið 1900. Hún lést
á dvalarheimilinu
Skjólgerði á Höfn.
Hún var yngsta
barn hjónanna
Jóns Antoníusson-
ar og seinni konu
hans Vilborgar
Jónsdóttur sem þá
bjuggu í Bæ en
áður á Markúsar-
seli í Álftafirði. Al-
systkini Stefaníu
voru Guðrún Jón-
ína, húsmóðir á Gestsstöðum,
Fáskrúðsfirði, Guðný, sem
einnig var á Gestsstöðum, gift-
ist ekki, Ingibjörg, húsmóðir í
Fögruhlíð, Djúpavogi, Sigur-
^örn, dó um fermingaraldur,
Áslaug, húsmóðir í Brekku á
Djúpavogi, og Sigmundur
garðyrkjumaður í Danmörku.
Fyrri kona Jóns Antoníussonar
hét Guðný Eiríksdóttir. Hún
var móðursystir Vilborgar.
Þau áttu eina dóttur sem Krist-
ín hét og fór til Vesturheimns.
Stefanía hafði lítið af for-
eldrum sínum að segja. Hún
var ársgömul tekin í fóstur að
Starmýri í Álftafirði vegna
veikinda móður sinnar, sem
komst ekki aftur til heilsu og
Jón, faðir hennar, dó 1902.
Árið 1908 fara Árni Antoníus-
son frá Tunguhlíð og kona
hans Björg Jónsdóttir frá
Krosslandi í Lóni
að búa á Hnaukum
í Álftafirði. Þau
taka þá Stefaníu
strax að sér og ala
hana upp sem eigin
dóttur frá því. Árni
og Stefanía voru
bræðrabörn.
í Hnaukum á
Stefanía heima uns
hún giftist 30. júlí
1922 Reimari
Magnússyni frá
Eyj
Fossárdal, f. 13.
september 1894. Á
Eyjólfsstöðum búa þau fyrstu
tvö árin í tvíbýli móti Guð-
mundi bróður Reimars. Þá
flytja þau að Víðinesi, bæ innar
í dalnum, og búa þar til ársins
1944 að einu ári undanskildu
sem þau voru í Borgargarði á
Djúpavogi. Síðan bjuggu þau
tvö ár á Núpi á Berufjarðar-
strönd og loks 22 ár, eða til
ársins 1968, í Kelduskógum við
Berufjörð. Þá kaupa þau lítið
einbýlishús á Djúpavogi, Lög-
berg. Þar halda þau heimili
ásamt elsta syni sínum, Garð-
ari, þar til Reimar lést 22. júní
1982, og áfram er Stefanía
húsmóðir hjá Garðari fram
yfir nírætt.
Stefaníu og Reimari varð 17
barna auðið og öll komust þau
til fullorðinsára. Þau eru í ald-
ursröð: Garðar, f. 8. maí 1923,
ógiftur og barnlaus; Aðal-
steinn, f. 8. maí 1924, bóndi í
Kelduskógum, á eina dóttur;
Gunnlaugur, f. 24. júlí 1925,
smiður á Djúpavogi, ógiftur
og barnlaus; María, f. 11. ág-
úst 1926, d. 22. apríl 1988, var
húsfreyja \ Flögu í Breiðdal,
barnlaus; Árný Björg, f. 26.
október 1927, fv. húsmóðir á
Djúpavogi, átti fjögur börn;
Ingólfur, f. 18. ágúst 1929,
bóndi á Innri-Kleif í Breiðdal,
átti sjö börn; Hjalti, f. 1. nóv-
ember 1930, öryrki í Reykja-
vík, bamlaus; Ingimundur, f.
9. desember 1931, verkamaður
í Ölfusi, átti fimm börn; Hólm-
fríður, f. 21. janúar 1933, fv.
húsmóðir á Ásunnarstöðum í
Breiðdal, átti átta böm; Mar-
grét, f. 19. maí 1934, húsmóðir
í Hafnarfirði, átti þijú börn;
Sigríður, f. 8. desember 1935,
húsmóðir í Ásgarði í Breiðdal,
átti sjö börn; Guðbjörg, f. 14.
febrúar 1937, húsmóðir á
Stöðvarfirði, átti fimm börn;
Sigurbjörg, f. 13. maí 1938, fv.
húsmóðir á Hjarðarhvoli í
Hjaltastaðaþinghá, átti fjögur
börn; Gestur, f. 28. júní 1940,
bóndi á Skjöldólfsstöðum í
Breiðdal, barnlaus; Jóna, f. 15.
júní 1941, húsmóðir á Mels-
horni og síðar Reykjavík, átti
fjögur börn; Vilborg, f. 10.
ágúst 1942, fv. húsmóðir á
Felli á Langanesströnd, átti
fimm börn; Reynir, f. 31. jan-
úar 1944, verkamaður á Breið-
dalsvík, ógiftur og barnlaus.
Alls eru niðjar Stefaníu og
Reimars komnir hátt á annað
hundrað.
Útför Stefaníu fer fram frá
Djúpavogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
loftið léttara og lífið bjartara. Ég
minnist þess aldrei að hafa séð
Stefaníu skipta skapi eða bregða
í neinu út af sínu hlýja viðmóti.
Aldrei var matarskortur í Víði-
nesi, aldrei skulduðu Víðineshjón
í verslunarreikningi um áramót en
með ólíkindum hve Iítið þurfti að
. flytja úr kaupstað. Ég trúi því að
Stefanía hafi jafnan verið sátt við
sinn hlut þótt hann hafi ekki alltaf
verið stór. Var það ef til vill þess
vegna sem hún var unglegri en
flestar jafnöldrur hennar fram í
háa elli. „Við höfðum ósköp gott
pláss,“ sagði hún í sjónvarpsþætti
fyrir fáum árum. Skoði menn svo
húsatætturnar í Víðinesi.
Hluti af sjálfum mér er að hafa
alist upp í Fossárdal. Leifturmynd-
ir minninganna eru mér kærar.
Ég bið góðan guð að blessa minn-
ingu hjónanna sem bjuggu þá á
hinum bænum í dalnum, Víðinesi,
og þeirra fjölmörgu afkomendur.
Hermann Guðmundsson.
+ Gestur Helgi
Fanndal kaup-
maður á Siglufirði
fæddist í Haganes-
vík í Fljótum í
Skagafirði hinn 10.
júlí 1911. Hann lést
á Sjúkrahúsi Siglu-
fjarðar aðfaranótt
2. desember síðast-
liðins. Foreldrar
hans voru Sigurður
Jóhann Sveinsson
Fanndal kaupmað-
ur, f. 6.4. 1876, d.
14.10. 1939, og
Soffía Gísladóttir
Fanndal, f. 5.4. 1877, d. 4.7.
1966. Hann átti þrjú systkini:
Svövu Fanndal Valfells, f. 5.9.
1913, d. 25.5. 1991; Dagmar
Fanndal, f. 24.9.1915; og Georg
Fanndal, f. 13.7. 1917, d. 12.1.
1970.
Eftirlifandi kona Gests er
Guðný Sigurbjörnsdóttir
Fanndal frá Seyðisfirði, f. 4.3.
1913. Börn þeirra eru: Sigurður
Fanndal, f. 2.10. 1942, býr á
HEYRÐU, og við sem héldum að þú
mundir lifa okkur öll, börnin okkar
og svo koll af kolli. Hann elsku Gest-
ur afí minn, sem vitnaði í Napóleon,
General Patton og fleiri mæta menn
eins og hann hefði verið á svæðinu
gegnum aldir aldanna er lagstur í
ferðalag til framtíðar. Svona stór-
kostlegur maður deyr ekki, eða svo
fínnst mér, heldur er hann farinn í
ferðalag á ókunnar slóðir með flugm-
iðann opinn í annan endann (aðeins
dýrara en gefur visst fijálsræði),
þess vegna myndi ég ekki kippa mér
upp við það að keyra næsta sumar
fram hjá búðinni á leið heim í hádeg-
inu og sjá hann standa fyrir framan
„hornhurðina“ á búðarsloppnum
veifandi með báðum höndum að segja
manni að koma, taka svo með stóru
höndunum, sem eru allar í penna-
strikum eins og ljósbrúni búðarslopp-
urinn, í upphandlegginn á mér og
segja: „Komdu ég ætla að sýna þér
svolítið." Því að það veit sá sem allt
veit að hann las allt sem hann komst
í, og ef eitthvað var hægt að panta
upp úr lesningunni þá var það gert,
og svo sagt frá. Stundum vissi hann
nú jafnvel einum of mikið um hlutina
og var ekkert að draga af því með
tilvitnunum og handahreyfíngum.
Það fór nú svo að það sló út í fyrir
mér en ekki honum þegar kom að
inngöngu íslands í Evrópska efna-
hagssvæðið, því hann var skrefi
framar í þeim umræðum eftir að
hafa lesið þessar nokkur hundruð eða
hvað sem það voru margar blaðsíður
sem gefnar voru út frá Alþingi, stóð
honum enginn á sporði í þeim um-
ræðum né öðru sem hann talaði um.
Þegar Gestur afí hætti með búðina
sína tók það mig tíma að venjast
því, alveg eins og hann sjálfan.
Afi gerði sig ákaflega upptekinn,
safnaði öllu mögulegu og ómögulegu,
ekki bara fyrir sjálfan sig heldur
fyrir okkur systkinin, Hrönn, Palla
og Perlu. Mér þótti alltaf gaman að
fá skammtinn minn, sem samanstóð
af mataruppskriftum og tískufrétt-
um úr dönsku blöðunum, bandarísk-
um sögum og borgarkortum úr Nati-
onal Geographic, svo síðast og ekki
síst sakamálasögunni úr laugar-
dagsdévaffinu. Þegar maður býr í
annarri heimsálfu er þetta kærkom-
inn vetrarforði af lesefni.
Þegar ég lít til baka frá því þegar
ég var lítil þar til núna, þá var afi
annaðhvort niðri í búð, uppi á kontór
eða frammi á flugvelli. Ég fylgdi
honum eftir og á margar góðar og
skemmtilegar minningar frá þessum
tíma. Þegar ég var fímm ára fór ég
einu sinni með pabba og afa að taka
til í flugskýlinu. Allt í einu rýkur afi
af stað stökkvandi yfir stóla og borð
með strákúst að vopni þegar mús tók
á rás undan einni spónaplötunni. Mér
hefði aldrei dottið í hug að svona
stór maður. gæti hreyft sig með þess-
um ógnarhraða. Svo auðvitað dauðsá
afi eftir látunum þegar við stóðum
Siglufirði, kvæntur
Rannveigu Páls-
dóttur og eiga þau
fjögur börn; Sigur-
björn Fanndal, f.
17.6. 1948, býr í
Reykjavík, kvæntur
Hrönn Ágústsdótt-
ur og eiga þau þijú
börn. Stjúpdóttir
Gests, dóttir
Guðnýjar, er Erla
Jóhanna Þórðar-
dóttir, f. 19.2. 1938,
býr í Reykjavík,
maki Valur Páll
Þórðarson og eiga
þau fjögur börn. Gestur hóf
verslunarrekstur árið 1934 og
rak verslun á Siglufirði sam-
fleytt í 57 ár ásamt ýmsum
öðrum rekstri. Rauði kross Is-
lands sæmdi hann gullmerki
sínu, og árið 1992 sæmdi for-
seti íslands hann hinni íslensku
fálkaorðu
Útför Gests fer fram frá
Siglufjarðarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 11.
þijú í austurdyrunum og horfðum á
eftir músinni út í snjóinn og myrkr-
ið. Mér er líka minnisstætt þegar
mamma og pabbi voru að byggja
nýja húsið sem var mjög spennandi
og vildi maður náttúrulega alltaf
vera með. Þá var líka gott að stinga
sér inn hjá ömmu og afa í gegnum
palldyrnar, drekka volgt malt úr
búrinu og fara svo upp á kontór til
afa og horfa út um gluggann á torg-
ið úr stólnum með gærunni sem
stakk. Svo einu sinni sem oftar læddi
ég mér á legubekkinn og sofnaði út
frá því að afi var á sama tíma í sí-
manum og að slá á reiknivélina. Eitt-
hvað hefur afa fundist ég kuldaleg
því íslenski fáninn sem hann flagg-
aði óspart og var geymdur við höfða-
gaflinn á beddanum _ var breiddur
vandlega ofan á mig. Ég vaknaði við
það að mamma jesúsaði sig í öllum
bænum, sem átti nú ekki eftir að
vera í fyrsta sinn, því þarna svaf ég
værum svefni innvafin í íslenska fán-
ann. Afi afsakaði sig eitthvað með
því að fáninn væri nú ekki bara fall-
egur heldur líka hlýr.
Svo var afí náttúrulega alltaf að
láta mann leggja saman og draga
frá. Lítið vissi maður nema eitt há-
degið í ágúst þegar ég var þrettán
ára, þá lýsti hann því yfir að ég
ætti að koma og vinna hjá sér í búð-
inni því ég væri góð í að gefa til
baka. Það var þá alltaf einhver til-
gangur með þessum reiknisþrautum
eftir alit saman. Svo næstu árin unn-
um við afi, Palli bróðir og Aðalbjörg
hlið við hlið í búðinni. Það var oft
þrælgaman, þó komu erfiðar stundir.
Afí var nefnilega stjórnsamari en
allir forsetar Bandaríkjanna til sam-
ans. Hann var nú ekkert kátur þegar
ég sá ekki muninn á „majonesi" og
„margaríni“ þegar hann hafði tekið
niður pöntunina í gegnum síma.
Elsku afi, þú hafðir alveg agalega
rithönd, en ef maður hafði lært hana
einu sinni var maður á lygnum sjó.
Árin liðu, amma, mamma, pabbi
og Perla voru burtu einhveija daga
svo við afi elduðum, eða réttara sagt
mauksuðum kjötsúpu og kartöflur í
hádeginu og vorum sammála um að
við værum listakokkar svo fremi við
hefðum dósahníf innan seilingar
(þökk sé ORA).
Það kemur nú upp í hugann að
þegar hann Gestur afi tók sér eitt-
hvað fyrir hendur, þá var það gert
stórt og með stæl. Hvort sem það
var að byggja sundlaug eða flug-
skýli, já, eða senda sonardótturinni
epli í útlegðina í heimavistinni í
menntaskólanum. Það var ein jólin
sem afa fannst ég eitthvað í þykkara
lagi og þegar ég kom til að kveðja
spyr hann mig hvort ég borði ekki
nóg af ávöxtum. Jú, jú, svara ég.
Og hvaða ávöxtur þvkir þér bestur?
Epli, svara ég. Þá sendi ég þér nokk-
ur epli. Svo var það viku síðar í próf-
lestri að með rútunni frá Reykjavík
kemur 25 kg kassi af eplum, stílað
ÉG get ekki látið hjá líða er ég
heyri lát Stefaníu frá Víðinesi að
minnast hennar nokkrum orðum.
Eftir því sem árin líða opnast bet-
ur og betur augu mín fyrir því
hvílík hetja hversdagslífsins Stef-
anía hefur verið.
íslendingar hafa um aldir lifað
í landi sínu í harðri baráttu við
erfiða náttúru. Sumir hafa brostið,
aðrir bognað en alltaf hafa þó ein-
hveijir komist af ókalnir á hjarta.
Þeim síðastnefndu held ég að megi
gjaman skipta í tvo hópa. í öðrum
hópnum eru þeir sem hafa komið
ár sinni þannig fyrir borð að þeir
hafa lifað í striti annarra í krafti
eigna, sem þeir komust yfir án
þess að erfiða fyrir þeim, í krafti
valds sem þeim var fengið í hendur
án þess að almenningur hefði valið
þá til að drottna og svo örfáir sem
náðu sér upp með því að spila djarft
í búskap og útgerð og höfðu heppn-
ina með sér. Hinn hópurinn er
hljóðlátari og sjaldan lofsunginn
sem hefur tekist að samsama sig
náttúru landsins, tekur brauð sitt
frá henni, æðrast ekki þótt hún
leiki stundum á stríða strengi og
sættir sig við þau lífskjör sem upp-
skeran gefur hveiju sinni. Ég kann
ekki að nefna betri fulltrúa þess
hóps en Stefaníu og Reimar í Víði-
nesi.
Ég ætla mér ekki þá dul, að
láta lesendur þessara lína lifa sig
inn í líf hjónanna sem í Víðinesi
komu upp sínum bamaskara enda
get ég það mjög takmarkað sjálfur
þótt ég ælist upp á næsta bæ. Ég
fullyrði þó að hamingjan hafi ekki
síður búið þar en á sumum alls-
nægtaheimilum nú til dags. Auð-
vitað var erfiðið mikið og áhyggjur
þegar syrti í álinn. Sérstaklega gat
maður séð það á Reimari frænda
mínum þegar lengi var haglaust
fyrir féð eða óþurrkar voru lengi
á slættinum, en það var eins og
Stefanía ætti alltaf til þann styrk
og æðruleysi sem þurfti til að gera
imiiwiwiwanBmniianiia wmbwii—»——
Stórglæsilegt úrval af
sófasettum og hornsettum
Opib í dag kl. 10-18
Sunnudag kl. 14-16
Valhúsgögn
ÁRMÚLA 8, SÍMAR 581 2275 og 568 5375
STEFANIA
JÓNSDÓTTIR
0
GESTUR H.
FANNDAL