Morgunblaðið - 03.10.1996, Blaðsíða 46

46 FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
Eldvarnir á skemmtistöðum
gagnrýni svarað
TILEFNI þessarar greinar er
nýbirt athugun Brunamálastofnun-
ar ríkisins um ástand veitingahúsa
í Reykjavík, en niðurstöður hennar
fundu sér leið í sjónvarpsfréttir í'
vikunni sem leið. í niðurstöðum
þessarar athugunar hallar mjög á
Eldvamaeftirlit Reykjavíkurborgar
og get ég ekki látið undir höfuð
^reggjast að svara nokkru þar um.
Þótt ég telji niðurstöður stofnunar-
innar af þessari athugun gefa
ranga mynd af raunverulegu
ástandi, ætla ég ekki að fara í
hártoganir um réttmæti einstakra
þátta hennar. Ég get hinsvegar
ekki stillt mig um að nota tækifær-
ið til þess að benda á veigamikla
ástæðu ástæðu þess, að víða er
pottur brotinn í brunamálum hér á
landi. Hún felst að mínu mati í
gildandi reglugerð um brunavarnir
og brunamál, sem kom út árið
1978. Hún er þýðing á kafla úr
dönsku byggingareglugerðinni frá
1972, þannig að í raun búum við
að reglugerð sem að hugsun og
inntaki er orðin hátt í 30 ára göm-
ul. Ég vil reyna að skýra stuttlega
tvö meginvandamá! sem þessi
reglugerð skapar, en annað þeirra
snertir óneitanlega meint ástand
veitingahúsa í Reykjavík.
Annar megingalli þessarar
reglugerðar felst í aldri hennar, en
hún er um margt illilega úrelt og
gloppótt. í henni er hvorki að finna
kafla um sjúkrahús eða heilsu-
gæslustofnanir, né iðnaðar- og at-
_ vinnuhúsnæði nema á einni hæð.
íð auki er þetta hefðbundin for-
skriftareglugerð, sem setur fastar
reglur um t.d. stærðir brunahólfa
og lengd rýmingarleiða, svo eitt-
hvað sé nefnt. Á þeim árum, þegar
þessi reglugerð varð til, hefur þetta
tæpast verið til trafala. Forskrift-
irnar settu margar skýrar reglur
um hluti sem erfitt hafði verið að
koma böndum á fram að því. Auk
þess voru iðnaðarbyggingar al-
mennt minni en nú tíðkast, og ein-
faldari að gerð. Þess má geta að
árið 1972 voru Skeifuhúsin í
Reykjavík með stærstu atvinnu-
byggingum í Reykjavík, um 3.500
fermetrar og þóttu stór. Nú er fjöldi
— hygginga hinsvegar kominn í 5-10
þúsund fermetra flokkinn, og í
nútíma samkeppni verða slíkar
byggingar að taka mið af lipru og
afkastamiklu framleiðsluferli.
Þá er ekki síður veigamikil sú
breyting sem orðið hefur í bygging-
arlist á þeim árum sem liðin eru
frá tilurð reglugerðarinnar. Sú
breyting helst að mörgu leyti í
hendur við breyttar þarfir og
starfshætti, og eru
skólarnir kannski
besta dæmið um þetta.
Það ætti að þykja eðli-
legt að reglugerðir séu
hönnuðum nothæf stoð
í sinni vinnu, en verði
þeim ekki að fótakefli
eins og nýlega við
hönnun Engjaskóla í
Reykjavík. Því er það
sjálfsögð krafa allra
sem þessi mál varða,
að reglugerðin verði
aðlöguð þeim raun-
veruleika sem við nú
búum við.
Hinn megingalli
reglugerðarinnar felst
fremur í hugsuninni sem býr að
Bjarni
Kjartansson
Þessu hefur allnokkuð
verið beitt við hönnun
stærri bygginga sem
reglugerðin nær illa
yfir, en ekki um þær
minni. Því veldur
hærri hönnunarkostn-
aður, auk þess sem
reglugerðinni ber jú
að hlíta svo langt sem
ákvæði hennar ná. En
hvað er til ráða með
minni byggingar og
fyrirtæki, þegar kröf-
ur nútímans standa
andspænis úreltri
hugsun og ákvæðum
reglugerðarinnar? Hjá
Eldvarnaeftirliti
Á veitingahúsum og
skemmtistöðum, segir
Bjarni Kjartansson, er
það grundvallarmark-
mið eldvarna að tryggja
öryggi fólks.
baki en í ákvæðum hennar og upp-
byggingu. Með forskriftum er veru-
lega dregið úr möguleikum bygg-
ingaraðila til að setja sjálfstætt
markmið um öryggi einstakrar
byggingar. Þetta er bagalegt að
þrennu leyti. í fyrsta lagi letur
þetta hönnuði til frumkvæðis og
skapandi lausna á eldvarnaþáttum
bygginga, en það er alltof algengt
að eldvarnir verði hindrandi þáttur
í annars góðri hönnun. í öðru lagi
letur þetta tryggingafélög til virks
aðhalds í eldvarnamálum. Með
auknum sveigjanleika reglugerðar
gætu þau vart komist hjá því að
tengja eigin skilmála um öryggis-
mál við tryggingatöku og iðgjalda-
taxta. í þriðja lagi getur þetta haft
i för með sér að kostnaður við eld-
vamir verður óþarflega hár. Það
eru ekki ný sannindi að fyrsta krón-
an sem fer til úrbóta skilar meiru
en sú síðasta, og það verður ein-
faldlega að halda kostnaði við eld-
varnir í samræmi við þann ávinning
sem af honum er. Gott dæmi um
vandamál af þessum toga er verk-
smiðjubygging á starfssvæði
slökkviliðsins, og er burðarvirkið
óeldvarin stálgrind. Kostnaður við
bygginguna er aðeins lítill hluti
þess sem vélbúnaður verksmiðjunn-
ar kostar. Ógni eldur stálburðar-
virki hússins eru miklu meiri verð-
mæti þegar farin forgörðum.
Vegna brunaálags á staðnum er
ekki um annað að ræða en að leggja
í verulegan kostnað við að eldverja
stálburðarvirkið, því svo skal það
vera samkvæmt reglugerðinni. Sé
litið á heildardæmið vaknar óneit-
anlega sú spurning hvort ekki sé
í mikið lagt fyrir lítinn ávinning.
Oft er hægt er að komast fram-
hjá þessum ágöllum með því að
gera sérstaka brunahönnun sam-
hliða meginhönnun byggingar.
CLARINS
r*
-m
PARIS-
SNYRTIVOR UKYNNING
VERÐUR í
SKIPHOLTS APÓTEKI
FIMMTUDAGINN 3. OKTÓBER
KL. 13 - 18
10% KYNNINGARAFSLATTUR
SKIPHOLTS
APÓTEK
Skipholti 50C • 105 Reykjavík • Sími 551 7234
Reykjavíkuborgar er sú stefna ráð-
andi að nota heilbrigða skynsemi.
Er ég hér kominn að fyrrnefndu
tilefni þessarar greinar, ágætum
veitingahúsum okkar Reykvíkinga.
Á veitingahúsum og skemmti-
stöðum er það grundvallarmarkmið
eldvarna að tryggja öryggi fólks.
Við reglubundið eftirlit með
skemmtistöðum eru því rýmingar-
leiðir, neyðarlýsing og slökkvibún-
aður þau atriði sem Éldvarnaeftir-
lit Reykjavíkborgar leggur megin-
áherslu á. Skyndiskoðanir eru gerð-
ar á nokkurra vikna fresti, og ávallt
á starfstíma skemmtistaðanna,
þegar mikið er af gestum. Séu
ágallar ekki alvarlegir er gefinn
viku frestur til úrbóta, nema auð-
velt sé að kippa þeim í liðinn strax.
Séu hinsvegar alvarlegir ágallar á
eldvörnum skemmtistaðar, er ein-
faldlega bætt úr þeim strax, að þá
að lögreglustjóri er beðinn um að
rýma staðinn og loka honum! Ég
tel óhætt að fullyrða að megin-
markmiði um öryggi fólks sé náð
á veitingastöðum á starfssvæði
Slökkviliðs Reykjavíkur, sem einnig
nær til Mosfellsbæjar, Seltjarnar-
ness og Kópavogs. Það er að sjálf-
sögðu aldrei hægt að tryggja að
nokkur hlutur sé fullkominn, nema
með því að yfirvöld sitji eins og
illfygli á öxl alls almennings og
fylgist með því sem hann gerir.
Þykir víst mörgum nóg um nú þeg-
ar.
Ég lofaði því í upphafi þessarar
greinar að fara ekki í hártoganir
um réttmæti einstakra þátta í at-
hugun Brunamálastofnunar. Ég
kemst þó ekki hjá því að víkja lítil-
lega að gerð innanhússklæðninga
á veitingastöðum, en samkvæmt
niðurstöðum Brunamálastofnunar
er þeim öðru fremur ábótavant hér
í Reykjavík. Að því gefnu að ofan-
greindu meginmarkmiði um örugga
rýmingu sé náð, ættum við að
standa með tóman húskofa. Og nú
fer reglugerðin að verða forvitnileg.
Nái veitingahús 100 fermetra
stærð skulu allar innanhússklæðn-
ingar vera í svokölluðum flokki 1,
það er óbrennanlegar. En verslun
þarf ekki slíkan munað fyrr en hún
nær 600 fermetra stærð. Ég ætla
að vona að ekki sé of stórt spurt,
af hverju tóm verslun sé svona
miklu merkilegri en tómt veitinga-
hús. Ætti að framfylgja þessu
ákvæði skilyrðislaust yrði margt
dálítið skrítið í miðbæ Reykjavíkur
að kvöldi til. Við getum ímyndað
okkur nokkur af elstu og fallegustu
timburhúsum borgarinnar sem nú
hýsa veitingastaði. Mokum út úr
þeim innréttingum og skrælum all-
ar veggja- og loftaklæðningar inn
í trégrind. Klæðum svo með gifsi
og njótum kvöldstundar í andrúms-
lofti liðinna alda. Þetta er aðeins
eitt af mýmörgum dæmum, þar
sem starfsmenn eldvarnaeftirlits
verða að rata meðalveg heilbrigðrar
skynsemi gagnvart ákvæðum
meingallaðrar reglugerðar. Tel ég
heillavænlegast að brunamála-
stofnun fari sér hægt að veifa vísi-
fingri gagnvart þeim störfum sem
unnin eru af heilindum við erfiðar
aðstæður. Hollara viðfangsefni
væri að skapa eldvarnaeftirliti í
landinu viðunandi starfsumhverfi
með bættri reglugerð sem svarar
tímans kalli. Væri þá skynsamlegt
að hlusta á rödd þeirra sem verkin
vinna.
Höfundur er verkefnisstjóri hjá
Eldvarnaeftirliti
iteykja víkurborgar.
Á slóöum
Feröafélags
íslands
ÞÓRISDALUR. Bjó Grettir hér?
Þórisdalur
Ég rumskaði um miðja nótt og
rak höfuðið upp úr svefnpokanum.
Við mér blasti ein fegursta sýn sem
ég hef nokkru sinni augum litið.
Almyrkt var, ekki skýhnoðri á lofti
og heiðskír stjörnuhimininn' hvolfd-
ist yfir mér. Þegar ég renndi augun-
um til hliðar sá ég að jörðin var
hrímuð umhverfis. Ég virti þetta
fyrir mér dágóða stund, en fór svo
að sofa aftur og svaf eins og steinn
til morguns.
Þetta gerðist nú um miðjan ág-
úst og svefnstaður minn var í um
þúsund metra hæð yfir sjó, á Hellis-
höfða, sem er einn af nokkrum
fjallatoppum á móbergshrygg sem
liggur suður úr Langjökli, og nær
á milli Geitlandsjökuls og Þórisjök-
uls. Þetta var í ævintýralegri helg-
arferð F’erðafélags íslands frá
Kaldadal og inn á Þórisdalssvæðið.
Ferðin byrjaði reyndar á vatns-
sulli því að við óðum Geitá sem
rennur þarna samhliða veginum.
Kannski höfum við ekki valið auð-
veldustu leiðina því að á vaðskónum
vorum við um kílómetra langa leið
yfir sandeyrar og ótal marga ála
árinnar. Síðan lá leiðin inn með
Prestahnúki, einkar áferðarfallegu
líparítfjalli í jaðri Geitlandsjökuls.
Þetta er ævintýraleg
helgarferð, segir Ey-
steinn Sigxtrðsson, frá
Kaldadal og inn á Þóris-
dalssvæðið.
Þar sunnan undir er nokkuð langur
dalur, sem á sumum kortum er
reyndar nefndur Þórisdalur. Þar er
margt að sjá, skriðjökla, jökulá,
tæra bergvatnsá og býsna fjöl-
breyttan gróður, að ógleymdu
ómældu magni af gijóti af öllum
gerðum.
Við enda þessa dals kemur svo
hryggurinn sem við þurftum að
klífa upp á eftir nokkuð þungri
skriðu, og þar uppi var svo náttstað-
ur okkar. Við höfðum gert ráð fyr-
ir að eiga náttból í helli þar uppi,
en þegar til átti að taka var hann
töluvert hruninn, en veðrið eins og
best verður á kosið, svo að við
ákváðum að sofa bara úti þarna
uppi á toppnum. Ég svaf þar í svefn-
poka mínum með hlífðarpoka utan
um og átti ágæta nótt þó að hita-
stigið færi víst undir frostmark.
Um kvöldið gengum við á Þóris-
jökul í gullfallegu veðri. Útsýni
þaðan var frábært til allra átta og
ekki spillti kvöldsólin sem undir lok-
in dró skugga okkar um tugi metra
á snjóbreiðunni. Austan við hrygg-
inn blasti svo við dalur sem ég held
endilega að hljóti að vera hinn eini
og sanni Þórisdalur.
Samkvæmt Grettis sögu bjó þar
Þórir nokkur, blendingur, hálfur,
maður og hálfur þurs, ásamt dætr-
um sínum tveim, og hjá þeim var
Grettir um vetrartíma í útlegð sinni.
Má vera að þau hafi búið í hellinum
efst á Hellishöfða. Dalurinn er í dag
gjörsamlega gróðurlaus, ekkert
nema gijótskriður og hamrar inn
milli jöklanna beggja vegna, og
stöðuvatn í botni, myndað af frá-
rennsli skriðjökla. í framhaldi af
honum til austurs og suðurs er svo
annar dalur, breiðari með öðru
stöðuvatni.
Á miðöldum var því trúað að
þarna væri byggð útilegumanna,
nefndist dalurinn þá einnig Áradalur
og af honum gengu þjóðsögur. Hvort
eitthvað er til í þeim skal ég ekki
segja en kaldranalegur hefur bú-
skapur þeirra hjábarna veraldarinn-
ar, sem þar hafa valið sér bústað,
hlotið að vera. En náttúrufegurðin
þarna inn frá er mikil og glæsileg.
Höfundur er íslcnskufræöingur
og áhugamaður um útilíf.
í
í
í
í
i
í