Morgunblaðið - 18.10.1998, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 1998 29
hefur húsgagnaiðnaðurinn ýst út af
borðinu og fallið í lág, þótt heldur
sé hann nú að lifna við vegna seiglu
iðninnar og batnandi umhverfis í
efnahagsmálum landsins. Hópur
bólstraranna er þó orðinn of fá-
mennur, því verkefnin eru vaxandi
og auk nýsmíði vill fólk láta endur-
nýja vönduð eldri húsgögn. Ætli
meðalaldur bólstraranna í landinu
sé ekki um 50-60 ár. Umhverfíð
fýrir iðnina í dag er ekki slæmt, en
íslenskur iðnaður hefur verið hom-
reka í þjóðfélaginu það lengi að það
munaði til dæmis ekki miklu að
skipasmíðaiðnaðurinn færi fyrir
borð í heilu lagi. Nú er hann á upp-
leið, sem betur fer, því veiðimanna-
þjóð sem ræktar ekki iðnað sem
húh þarf á að halda, er á rangri
leið. Eg tel að það hafi verið mis-
ráðið af forráðamönnum landsins
að hlú ekki að húsgagnaiðnaðinum
í ríkari mæli þegar að kreppti.
Þessi grein skapar atvinnu fýrir
góða fagmenn, er gefandi vinna og
gefur góðar tekjur auk þess að
vera nauðsynleg þjónusta og snar
þáttur í verkmenntun landsins.
Það er full ástæða til þess að
hnykkja á henni.“
„Er það svona slæmt, Ragnar,
komdu í fyrramálið“
„Það er mikil breyting nú frá
hinni kostulegu skammsýni á
skömmtunartímanum eftir stríðið,
á árunum 1950-1965. Þá var mönn-
um iðulega vísað frá um alla fýrir-
greiðslu í uppbyggingu iðnaðar, en
jafnframt bent á að það vantaði
menn í fisk t.d. á Akranes eða á
Suðumesin. Þegar maður er búinn
að lifa svona lengi, nánast alla Is-
landssöguna, þá er safn reynslunn-
ar drjúgt, því segja má að maður
sé búinn að lifa tímabilið frá klif-
beranum upp í þotuna, allar stóru
breytingamar í þjóðfélaginu,
bréytingarnar sem spegla alla þró-
unarsögu tæknibyltingarinnar og
þetta hefur tekið okkar þjóð um 50
ár sem hefur tekið aðrar þjóðir ald-
ir. Þetta er því ákaflega merkilegt
út af fyrir sig, en ég get sagt þér
eina skrítna sögu frá tímum
skömmtunartímabilsins.
Mig vantaði dekk undir út-
keyrslubílinn og ég ræddi við
skömmtunarstjórann, Elías Ó. Þeir
vildu ekki viðurkenna að ég þyrfti
bíl í útkeyrsluna og þar við sat.
Daginn eftir fór ég á bílnum til
Reykjavíkui- með vörur og það
sprakk á einu dekkinu. Þar sem við
emm að bagsa við sprungna dekk-
ið á þá ekki Elías 0. leið hjá með
forstjóra BSR, stansar og virðir
fyrir sér vandræðaganginn um leið
og hann segir: „Er það svona
slæmt, Ragnar, komdu í fyrramál-
ið.“ Það fór því ekkert á milli mála
að það sló hlýtt hjarta undir öllu
saman.“
„Skuldaði 3,50 eftir árið“
„Jú, ég fór í bólstmn 20 ára
gamall. Eg er fæddur vestur á
Snæfellsnesi, á Straumi á Skóga-
strönd. Við vomm 5 systkinin og
heimilið hefðbundið býli. Eg lauk
gagnfræðaprófi í MA, en átti ekki
möguleika efnahagslega á að halda
áfram námi. Því lá leiðin á vertíð í
Stykkishólmi til þess að þéna pen-
inga. Það gekk mjög vel, en um
vorið var ekki hægt að gera upp
hlutinn vegna þess að fiskurinn var
ennþá óseldur. Þetta var 1935. Síð-
an fór ég á síld um sumarið, en það
var mikið aflaleysissumar og um
haustið þegar heim var komið og
ég ætlaði að fara að gera upp þá
var niðurstaðan sú að ég skuldaði 3
krónur og 50 aura. Aldrei hafði
maður fengið meira en 10 krónur
þegar við komum í höfn, en þetta
var afraksturinn og ástandið var
slæmt. Það var nöturlegt að það
varð að grípa til þess ráðs að flytja
sumarfólkið úr síldinni suður í lest-
um flutningaskipa. Á þessum tíma
var engin trygging, bara hlutur og
maður varð að borga fæðið.“
„Var yfir mig hrifinn
af dýnunni"
„Ég hóf iðnnám 1937 hjá Erlingi
Jónssyni í Reykjavík og lauk til-
skyldu námi, en árið 1943 byrjaði
ég með verkstæði í Hafnarfirði. Á
GORMARNIR í springdýnurnar hnýttir saman.
RÉTTUR stífieiki er galdurinn.
„ÞAÐ er saumað
... og saumað
... og sniðið
. og heft.
stríðsárunum var ég húsnæðislaus
í Reykjavík og því flutti ég til
Hafnarfjarðar. Þai- höfum við Olaf-
ía Helgadóttir kona mín búið síðan
við giftum okkur, 30. maí 1956.
María elsta dóttir mín er frá fyrra
hjónabandi en dætur okkar Ólafíu
eru Helga Þóra og Birna Katrín,
sem rekur fyrirtækið með mér.
Fyrstu árin í Hafnarfirði var ég í
almennri bólstrun, en tók lærling
svo að segja strax og smám saman
vatt þetta upp á sig eins og gengur.
Svo raðast atvikin að úr verður
eitthvað. í heimsókn til Kaup-
mannahafnar 1948 lenti ég í því að
sofa á svo góðri dýnu að ég varð yf-
ir mig hrifinn af henni og þá datt
mér í hug að fara að framleiða dýn-
ur og rúm. Sökum skömmtunar-
innar sem þá var komin á fékk ég
hins vegar ekki leyfi til að flytja
inn efni í framleiðsluna fyrr en
1951. En síðan hefur látunum ekki
linnt í nær hálfa öld. Þetta hefur
vaxið jafnt og þétt og ýmsir mögu-
leikar skoðaðir alla tíð,en fyrst og
fremst hef ég haldið mínu striki.
Ég var til dæmis um tíma hjá King
Coil í St.Paul við Minneapolis árið
1972. Eigandi stórrar verksmiðju
bauð mér að framleiða undir þeirra
merki. Eftir mánuð þar hafði ég
ekki áhuga á því, taldi mig ekki
bæta mína framleiðslu og hélt
mínu striki. Síðan hefur þetta mal-
að áfram. Eftirspumin hefur auk-
ist og alveg sérstaklega eftir að
innflutningurinn jókst. Ég tel mig
ekki vera í samkeppni við innflutn-
inginn, en það virðist vera mikil
samkeppni á milli innflytjendanna.
Ég tel mig vera fyllilega sam-
keppnisfæran í gæðum og verðið
er langt undir því innflutta."
„Galdurinn við gott rúm
er réttur stífleiki"
„Galdurinn við gott rúm?“
„Galdurinn við gott rúm er réttur
stífleiki númer eitt, enda þarf í
rauninni að byggja hverja dýnu
eftir hverjum og einum sem ætlar
að nota hana. Þetta er því mjög
mismunandi. Ef fólk er til dæmis
bakveikt þarf að taka fullt tillit til
þess hvað er að því í bakinu og
byggja dýnuna eftir því. Yfirleitt
vil ég að fólk komi hingað og prófi
dýnurnar og þá eru meiri líkur á
því að maður geti búið til dýnur
sem henta vel til þess að hvílast og
sofa. Staðreyndin er sú að það er
mjög stutt síðan íslendingar gerðu
sér grein fýrir því hvað það er mik-
ils virði að fá góða hvíld og til
skamms tíma þótti það hálf
skammarlegt að gera athugasemd-
ir við rúm eða svefnaðstöðu. Ég er
svolítið stoltur yfir því að hafa ver-
ið fýrstur til þess að koma með
springdýnur á markaðinn hérlend-
is árið 1951, svo þetta er að verða
hálf öld. Mörg undanfarin ár höf-
um við framleitt 2.000-3.000 rúm
og um það bil 7.000 springdýnur.
Við höfum framleitt mikið af rúm-
um fyrir hótelin á íslandi, t.d. öll
Edduhótelin, öll betri hótelin í
landinu eins og t.d. Hótel Sögu og
Hótel Reykjavík svo nokkuð sé
nefnt.“
„Grundvallaratriði að velja
alltaf bestu efnin“
„Til alls þarf að vanda. Það þarf
að velja réttar fjaðrir og rétt
stoppefni, bæði upp á endingu og
þægindi og grundvallaratriðið er
að velja alltaf bestu efnin. Það er
svo mikið til af alls kyns dóti á
markaðnum sem maður verður að
vara sig á. Ég flyt allt efni inn
sjálfur, fjaðrir frá Svíþjóð, áklæði
frá Belgíu og Þýskalandi, stopp-
mottur frá Tyrklandi og auðvitað
er lykilatriðið í þessu vel þjálfað og
gott starfsfólk og hér vinna 16
starfsmenn. Ég hef verið mjög
heppinn með starfsfólk í mörg ár
og hef haft mjög gott starfsfólk.
Það var skemmtilegt á síðasta ári
að fá boð um það frá heimssamtök-
unum ISPA, gæðasamtökum fyrir-
tækja í sérhæfðri framleiðslu og
hönnun springdýna, að gerast aðili
að samtökunum. Þeir höfðu sam-
band við mig og sendu mér pappíra
og boð um að gerast félagi. Þeir
voni þá búnir að taka út fyrirtækið
og framleiðsluna án þess að ég
vissi af því. I vetur voru þeir með
sýningu í St. Antonio og þar var ég
gerður formlega að félaga í sam-
tökunum. Merki þessara samtaka
er mesti gæðastimpill sem hægt er
að fá í heiminum í dag á fram-
leiðslu rúma og merkið á að vera
öryggi fyrir 1. flokks framleiðslu.
Merkið er prentað á reikninga okk-
ar og á að vera eins konar trygg-
ing. Fúskaramir komast ekki inn í
þessi samtök, en samtökin skiptast
í tvær deildir, þá sem framleiða
fullunna vöm og þá sem skaffa
hráefnið."
„Höldum ótrauð inn í nýja öld
með helmingsstækkun“
Jú, það er ekki hægt að neita
því, fyrirtækið hefur gengið vel og
ég geri ráð fyrir að stækka á
næstunni. Ég keypti 1.000 fm við-
bótarhúsnæði héma við hliðina
ásamt 5.000 fm lóð og stækkunin á
húsakosti fyrirtækisins verður því
um rúmlega helming. Við þurfum
því að fjölga fólki og við stefnum
að enn meiri fjölbreytni í fram-
leiðslunni, þvi það er svo mikil-
vægt að halda vöku sinni. Ef mað-
ur staðnar þýðir það í rauninni að
maður er að fara aftur á bak og
það er ekki meiningin hjá okkur.
Við eram að halda ótrauð inn í
nýja öld. Hvað mig sjálfan varðar
þá er geysilegt langlífi í minni
móðurætt. Ég á 92 ára gamlan
móðurbróður, sem ákvað það dag-
inn eftir 90 ára afmælið að ganga
á Esjuna af því að hann hafði
alltaf langað til þess. Annan 98 ára
vildi ég ekki þreyta kappgöngu
við. Amma mín dó 106 ára og móð-
ursystir mín 103 ára.
Það er aiveg ljóst fyrir mér að
vinnan göfgar manninn og ég tel
mig hvergi betur geymdan heldur
en hér í mínu vinnuumhverfi. I
þessu starfi er ég búinn að vera í
61 ár og ég er náttúrlega ekki tví-
tugur, en hausinn er í sæmilegu
formi og eftir aldri þarf ég ekki að
kvarta,“ sagði þessi áttatíu og
tveggja ára gamh táningur, sem
fer árlega í nokkrai- veiðiferðir á
hverju sumri, því þar liggur áhuga-
málið fyrir utan vinnuna. Oftast fer
hann í Miðfjörðinn í lax og bleikju
og á sínum tíma ræktaði hann Set-
bergsá á Skógarströnd um 16 ára
skeið. Hann er slyngur veiðimaður
með leikgleði og kapp, en þó missti
hann þann stóra í sumar leið, 25
pundara, segja þeir sem fylgdust
með, en kempan var ekki tilbúin til
að hlaupa eins hratt og „stórfiskur-
inn“ vildi, enda búinn að lifa tímana
tvenna og veit að það kemur dagur
eftir þennan dag og ástæðulaust að
tapa hinni stóísku ró.
Hann var hlaupinn frá samræð-
um okkar, kúnnarnir biðu, einn
vildi prófa fjarstýringuna á rúminu
þar sem rafmagnið reisir mann á
fætur og Ragnari leiddist það auð-
sjáanlega ekki að láta dýnuna
hreyfast upp og niður, út og suður.
Fólk var að koma og fara, bæði til
að versla og einnig til að rabba
stundarkom við Ragnar. Hann
þekkir slíkan urmul af fólki og þeir
sem einu sinni versla við Ragnar
koma aftur, það er jafn víst og sól-
in kemur upp á hverjum morgni,
en kannski era það einmitt þessi
persónulegu sambönd sem ekki
síst hafa skapað styrkinn í fyrir-
tæki Ragnars, stöðugleikann og
þróunina þar sem sígandi lukka
hefur reynst best.