Morgunblaðið - 07.02.1999, Blaðsíða 11

10 B SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1999 B 11
HONE-héraðið teygir sig yfir Rho-
ne-dalinn á um tvö hundruð kíló-
metra löngu svæði er hefst suður af
borginni Lyon og nær til borgarinnar
Avignon í suðri. Vín eru ræktuð á
öllu svæðinu ef frá er skilinn um
fjörutíu kílómetra kafli milli Valence
og Montélimar. Það vínlausa svæði
markar jafnframt skilin á milli norð-
ur- og suðurhluta Rhone og er veru-
legur eðlismunur á þessum tveimur
svæðum. I norðri er dalurinn þröng-
ur og vínekrurnar flestar á hæðum,
skammt frá fljótinu tignarlega sem
héraðið er kehnt við. Eftir því sem
sunnar dregur verður landslagið flat-
ara og vínekrurnar breiða úr sér yfir
stærra svæði. Raunar breytist flest,
loftslagið, vínið, maturinn, gróðurinn
og menninginn.
Þeim skilum sem þarna verða í
víngerðinni má best lýsa sem skilun-
um á milli Mið-Frakklands og Mið-
jarðarhafshéraða Frakklands. Norð-
urhluti Rhone einkennist af megin-
landsloftslagi. Sumur eru heit en vet-
ur svalir og kaldir. I suðrinu ríkir
hins vegar Miðjarðarhafsloftslag,
árstíðirnar eru ekki fjórar heldur
tvær, sumar og vetur. Mistral-vind-
urinn, kaldur og öflugur vindur er á
upptök sín í Ölpunum, hefur einnig
meiri áhrif í suðurhlutanum þar sem
hann nær miklum krafti á sléttunum.
Ahrif hans eru hins vegar ekki
alslæm. Mistral-vindurinn gerir
mönnum ekki einungis lífíð leitt held-
ur er hann jafnframt einhver besta
vörn vínbænda gegn ýmiss konar
óværu er skemmt getur vínviðinn.
Pöddurnar hreinlega fjúka í burtu og
því óþarfi að úða plönturnar með
eitri.
Eitt einkennir þó Rhone í heild.
Það eru rauðvín sem eru uppistaða
framleiðslunnar. Má segja að Rhone
hafi svipaða stöðu í franskri rauðvíns-
framleiðslu og Loire-dalurinn í
hvítvínsframleiðslu. Hann er megin-
uppspretta rauðra neysluvína í
Frakklandi.
Fjölmargir þættir gera hins vegar
að verkum að rauðvínin úr norðri eru
mjög ólík þeim í suðri. Granít og
flöguberg einkenna jarðveg norður-
hluta Rhone sem og kalksteinn og
járn. I suðurhlutanum er jarðvegur
aftur á móti blandaðri og meira um
leir og sand auk kalksteins. A ein-
staka stöðum hefur jökulruðningur
skilið eftir sig stórgrýtt svæði þar
sem vínviðurinn vex upp úr grjótinu.
Þekktustu dæmin um slíkt er að finna
í Chateauneuf-de-Pape og Tavel.
^ í Chateauneuf-de-Pape og Tavel.
rdáða
Ijjarfg
Það eru hins vegar ekki síst þrúg-
urnai’ er gera gæfumuninn og ráða
stílsmun, sem er á vínunum. I norð-
urhlutanum byggjast vín yfirleitt á
einni eða tveimur þrúgutegundum. I
suðurhlutanum er algengt að fimm
til sex þrúgutegundir séu notaðar og
stundum fleiri.
Það má að hluta rekja til loftslags-
munarins. I svalara loftslagi nær ein
þrúgutegund að veita allt sem þarf í
lit, ilm, sýru og áfengi. I heitara
loftslagi þarf fleiri þrúgur til að ná
réttu jafnvægi og margbreytileika í
bragði. Vín norðurhlutans eru í flest-
um tilvikum stærri og tannískai’i en
vínin úr suðurhlutanum. Þau eru oft
látin þroskast í viðartunnum og vín-
gerð er í höndum sjálfstæðra vín-
framleiðenda, sem yfirleitt ráða ekki
yfir mjög mörgum hektörum af
ekimm á hverju svæði. I suðrinu er
framleiðsla meiri í magni og vínsam-
lög algengari. Mun minna er um eik-
artunnur og meira um að vínin séu
seld ung og fersk eftir tiltölulega
stutta geymslu í risavöxnum stál-
tönkum.
Cote Rotie og áhrif Guigals
Sé ekið í suðurátt í gegnum Lyon
og Vienne fara fyrstu vínekrur Rho-
ne-dalsins fljótlega að koma í Ijós
þegar komið er að þorpinu Ampuis. I
bröttum brekkum er snúa í suðaust-
ur liggja vínekrur Cote Rotie, ein-
hvers besta víngerðarsvæðis Frakk-
lands. Cote Rotie er hins vegar lítið
svæði og ná ekrurnar einungis yfir
180 hektara á 3,5 kílómetra löngu
svæði meðfram þjóðveginum. Ein-
ungis eru framleidd rauðvín í Cote
Rotie og líkt og á öðrum svæðum í
norðurhluta Rhone er einungis leyfi-
legt að nota eina rauða þrúgu, Syrah.
Samkvæmt gamalli hefð er hins veg-
ar einnig leyfílegt að blanda vínin
með hvítu Viognier-þrúgunni, en það
hlutfall má þó ekki fara yfir tuttugu
prósent. Þetta er eitt elsta vínrækt-
arhérað Frakklands þótt menn
gi’eini enn á um hverjir það hafi verið
er hófu vínrækt á þessum slóðum.
Samkvæmt sumum kenningum voru
það Grikkir en aðrir hallast að því að
Rómverjar hafi fyrst gróðursett vín-
við í grennd við Ampuis.
Víneknrr Cote Rotie skiptast í tvo
hluta, Cote Brune og Cote Blonde.
Samkvæmt þjóðsögum svæðisins átti
valdamikill aðalsmaður er bjó á þess-
um slóðum á miðöldum tvær dætur,
aðra Ijóshærða, hina dökkhærða og
var ekrunum skipt á milli þeirra.
Þeir sem ekki trúa á þjóðsögur telja
hins vegar að skýringuna á nafngift-
inni sé að finna í jarðvegi víneki--
anna. A ekrum Cote Brune er jarð-
vegurinn rauðleitur, sem má rekja til
hás járnhlutfalls, en á ekrum Cote
Blonde er hann ljósari þar sem kalk-
steinn er fyrirferðarmeiri. Svæðin
tvö gefa jafnframt af sér töluvert ólík
vín. Vínin frá Cote Brune, eru
dekkri, tannískari og þurfa töluvert
lengri tíma til að ná þroska. Vín Cote
Blonde eru ljósari, mýkri og fágaðri
og ná þroska fyrr. Flest Cote Rotie
vín eru blanda af Brune og Blonde
en bestu vínin koma frá smærri
ekrum innan þessara tveggja svæða.
Ekki er hægt að fjalla um Cote
Rotie án þess að minnast á Marcel
Guigal er tók við stjórn fjölskyldu-
fyrirtækisins E. Guigal af föður sín-
um á sjöunda áratugnum. Líklega
hefur enginn einn maður gert meira
fyrir þetta víngerðarsvæði og raunar
gætir áhrifa hans ekki bara um Rho-
ne-dalinn allan heldur um víngerðar-
heiminn í heild. Bestu vín Guigals
eru einhver eftirsóttustu vín verald-
ar og jafnvel þau einfaldari halda
ávallt einstökum gæðum. Þegar rætt
er við víngerðarmenn í Rhone kemur
nafn Guigals óhjákvæmilega upp,
hann er mælistika alls, viðmiðunin
sem allir taka mark á. Vissulega gæt-
ir stundum öfundai- en flestir eru þó
á því að hann sé einhver öflugasti
sendiherra sem héraðið eigi.
Fyrirtækið sem Marcel Guigal tók
við stjóm á á sínum tíma framleiddi
hins vegar einungis þrettán þúsund
flöskur á ári. Sú framleiðsla hefur
margfaldast ár frá ári og nú nemur
ársframleiðsla fyiirtækisins um
þremur milljónum flaskna. Það var
ekki síst á síðasta áratug sem fyrir-
tækið blés út og náði að treysta stöðu
sína er vínin voru uppgötvuð á hinum
eftirsóttu mörkuðum í Japan og
Bandaríkjunum.
Þrátt fyrir að Guigal selji nú vin
frá flestum svæðum Rhone þá eru
það, þegar allt kemur til alls, Cote
Rotie-vín hans sem standa upp úr og
þá fyrst og fremst ekrurnar þrjár:
La Mouline, La Landonne og La
Turque. Ólýsanleg vín sem búa yfir
þvílíkum fitonskrafti og dýpt að þau
geta keppt við hvaða vín sem er í
heiminum. Þegar ég smakkaði þessi
vín með Guigal fyrir nokkru sagði
hann að 35-40 ára geymsla væri
„hæfileg". Það er því ekki ráð nema í
tíma sé tekið, þ.e. ef mönnum tekst
að komast yfir þessi vín á annað
borð.
Hvert þeirra býr yfir sínum eigin-
leikum. La Mouline er fágaðasta vín
Guigals og Viognier-hlutfallið er allt
að 12%. Vínin frá La Landonne eru
hins vegar þau öflugustu og þau eru
alfarið framleidd úr Syrah-þrúgunni,
dökk, djúp, reykt og krydduð. La
Turque má síðan staðsetja á milli
hinna tveggja og er Viognier-hlut-
fallið um 7%.
Síðastliðið haust var síðan sett á
markaðinn nýtt vín, Chateau de
Ampuis, sem Guigal vill staðsetja á
milli einnar ekru vínanna og hins
„venjulega" Cote Brune og Cote
Blonde.
Páfinn frá Condrieu
Þegar ekrum Cote Rotie sleppir
tekur við annað enn minna svæði,
Condrieu. Brekkurnar verða enn
brattari og líkt og í Cote Rotie eru
þær á stöllum. Hér er eitthvert sér-
stæðasta og sjaldgæfasta hvítvín
Frakklands framleitt úr þrúgunni
Condrieu sem gefur af sér heillandi,
framandi og yfirþyrmandi vín sem
öðru fremur einkennast af apríkós-
um. Sérstaða Condrieu-vínanna er
raunar svo mikil að erfitt getur verið
að velja með þeim mat. Gæsalifur,
hvítu kjöti og fiski í rjómasósu tekst
hins vegar yfirleitt að standast þess-
um vínum snúning. Viognier-þrúgan
hefur verið ræktuð í Condrieu í tvö
þúsund ár en til skamms tíma var
hana hvergi annars staðar að finna.
Upp á síðkastið hafa hins vegar vín-
gerðarmenn gert tilraunir með
Viognier á stöðugt fleiri stöðum í
heiminum, með misjöfnum árangri
þó.
Syðst í Condrieu er síðan Chateau
Grillet að finna, 3,8 hektara ekru sem
hefur sína eigin appelation og er eina
ekran í Rhone sem státar af því.
Chateau Grillet hefur hins vegar
varla staðið undir verði og orðstír á
síðastliðnum árum. Víngerðin hefur
staðið í stað og þegar hin eftirsóttu
Chateau Grillet-vín eru brögðuð
valda þau oftar en ekki vonbrigðum.
Ekki vegna þess að þau séu „léleg“ í
afstæðum skilningi heldur sökum
þess að þau standa ekki undir vænt-
ingum. Útsýnið yfir Rhone frá
ekrum Grillet er mun magnaðra.
Vilji menn njóta Viognier-þrúgunnai-
til fulls ættu menn miklu fremur að
veðja á hin frábæru Condrieu-vín
Guigals eða þá vínin frá Georges
Vernay, einhverjum áhrifamesta vín-
gerðarmanni svæðisins, er nýlega
var kallaður „páfinn frá Condrieu" í
grein í blaðinu Libération. Vernay
hefur verið óþreytandi talsmaður
Condrieu-vínanna og hefur barið
sveitunga sína áfram í því að efla
framleiðsluna og sækja á nýja mark-
aði. Vín hans eru enn meðal bestu
hvítvína Rhone og þá ekki síst af ekr-
unum Les Chaillées d’Enfer og Cot-
eau de Vernon. Hið síðarnefnda er
framleitt úr þrúgum af 60 ára göml-
um vínvið og er uppskerumagnið
13,5 hektólítrar á hektara sem er
langt undir meðaltali svæðisins og
hinu leyfilega hámarki, 30 hektólítr-
um.
Hæð einsetumannsins
Til að komast að næsta svæði er
ekið um 30 kílómetra í suður frá
Condrieu. Landslagið breytist nokk-
uð á þessari leið, dalurinn breikkar
og brekkurnar eru ekki jafnsvimandi
brattar. Þegar komið er til bæjarins
Tournon er stutt í ekrur svæðanna
St. Joseph og Cornas, á vesturbakka
Rhone. Líkt og annars staðar í Rho-
ne eru það rauðu vínin sem hér eru
fyrirferðarmest og enn er það Syrah-
þrúgan sem er notuð. Vínin frá St.
Joseph geta verið þokkalega stór en
yfirleitt eru þau drukkin á meðan
þau eru ung og ávaxtarík. Þau ná
aldrei hæstu hæðum en eru oftar en
ekki með bestu kaupum sem hægt er
að gera í Rhone-vínum, þar sem verð
þeirra er yfirleitt mjög sanngjarnt.
Aðeins fyrir sunnan er svo að finna
ekrur Cornas. Víngerð þar hefur því
miður verið á undanhaldi eftfr því
sem byggð hefur breitt úr sér, sem
er miður því þetta eru með athyglis-
verðari vínum Rhone, tannískir bolt-
ar sem þurfa nokkur ár til að verða
árennilegir. Nokkra athyglisverða
framleiðendur er að finna í Cornas
og má þá nefna sem dæmi Auguste
Clape og Jean-Luc Colombo, sem
þekktir eru fyrir afburðavín.
Sé hins vegar ekið frá Tournon yf-
ir Rhone til bæjarins Tain l’Hermita-
ge á austurbakkanum, blasir
þekktasta ekra Rhone-dalsins við á
tígulegri hæð er gnæfir yfir bæinn.
Hæðin ber heitið Hermitage og
dregur nafn sitt af krossfara, Ga-
spard de Sterimbourg, sem eftir
glæsta sigra á trúleysingjum í aust-
urvegi dró sig í hlé og gerðist ein-
setumaður (á frönsku Ermit) á hæð-
inni. Einungis þær ekrur er snúa í
suður fá að kenna sig við Hermitage
og er alls um 120 hektara að ræða er
gefa af sér stórfengleg vín, jafnt rauð
sem hvít. Rauðu vínin eru úr Syrah
en þau hvítu yfirleitt blanda af þrúg-
unum Marsanne og Rousanne.
Hei-mitage-vínin eru stór, tvímæla-
laust þau stærstu í Rhone. Þau eru
nokkru þyngri en hin fáguðu Cote
Rotie, einkennast af kryddi, steinefn-
um, hnetum og ferskjum og eldast
þau mjög vel. Þau bestu þurfa áratug
eða tvo til að sýna sig til fulls. Bestu
blettirnir innan Hermitage heita les
Bessards, le Méal og les Greffíeu og
tíu aðrir flokkast sem „deuxiem“ og
er algengasta svæðið í þeim flokki
Chante Alouette, en það gefur raun-
ar af sér betri hvítvín en rauðvín.
Fjórir framleiðendur eiga um 80%
af Hermitage-ekrunni: Chapoutier,
Jaboulet, Chave og Delas. Flaska frá
einhverjum þeirra er undantekning-
arlaust örugg fjárfesting og ekki
spillir fyrir að tvö af betri vínum
Heimitage eru fáanleg hér á landi,
hið stórfenglega rauða la Chapelle
frá Jaboulet (er dregur nafn sitt af
kapellu uppi á hæðinni) og hið hvíta
Chante-Alouette frá Chapoutier.
Það er mikilfengleg sjón að horfa
upp hæðina frá Tain en það jafnast
þó ekki á við þá sjón er blasir við
leggi menn á sig ferð upp á sjálfa
Hermitage-hæðina. Auk útsýnisins
blasir þá jafnframt við skýringin á
því hvers vegna vínin á hæðinni bera
af vínunum á sléttunum fyrir neðan.
Grýttur jarðvegurinn myndar hita-
pott og á heitum sumardegi er steikj-
andi hiti uppi á Hermitage þótt
venjulegt veður sé niðri í Tain. ►
FRAKKLAND
Marseille
Cöfes du Rhöne
AVIGNON
Cöte-Ro Ue^ÞVIENNE
Condrieu
Cháteau-Grillet
1 daCurinn
St.-Joseph, \
' Crozes-Hermitage
. •Hetmitage
1' riiP
St.-Pérayo "Cornas
P VALENCE
IAMLEIÐSLUSVÆÐI
fyricux f
] Cötes du Rhöne 0r6/
j Costiéres de Nímes
] Cötes du Ventoux
] Coteaux du Tricastin n montélimar
] Appellations du Diois Coteaux
] Cötes du Luberon
y-; i ■ V
Appellations du Diois
ix du Tricpstin
'i J %
öard
NIMES
ORANGE
Cháteauneuf-du-Pape,
Lirac .
•Tavel
Gigondas
•Vaqueyras
QCarpentras
Cötes du Ventoux
Calavon
Cötes du Luberon
□
öUr La Tour D'aigues
Costiéres de Nimes