Morgunblaðið - 24.03.1999, Blaðsíða 63

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1999 63
FÓLK I' FRÉTTUM
MYNPBÖNP
Nostalgísk
nostalgía
Amerískt krot
(American Graffiti)_
Kvi kinyndat t;gu ml
★★★
Framleiðsla: Francis Ford Coppola.
Lciksljórn: George Lucas. Handrit:
George Lucas, Gioria Katz og Will-
ard Huyck. Aðalhlutverk: Richard
Dreyfuss, Ronny Howard og Paul Le
Matt. 108 mín. Bandarísk. CIC mynd-
bönd, mars 1999. Öllum leyfð.
„AMERICAN Graffiti" var ein
af vinsælustu kvikmyndum al-
mennt dauflegs áttunda áratugar-
ins. Flestir þeir
sem stóðu að gerð
þessarar frægu
myndar, jafnt
kvikmyndagerð-
armenn sem leik-
arar, urðu stór-
stjörnur, sem seg-
ir mikið um áhrif
hennar og vin-
sældir á sínum
tíma. Þetta er látlaus en þétt saga,
sögð frá sjónarhornum fjögurra
vina sem þvælast um smábæ í
Bandaríkjum á 6. áratugnum.
Tónlist þess tíma er áberandi og
mikilvægur hluti myndarinnar og
streymir linnulaust frá útvarps-
tækjum bílanna sem jafnframt
gegna stóru hlutverki. Myndin var
upphaflega gerð sem eins konar
trega- og saknaðaróður til hoi’fíns
tíma, sem er skýring þess hve vel
hún stenst aldurinn. Hins vegar er
trúlegt að yngri áhorfendur, sem
ekki muna gullöld rokksins, hafi
minna gaman af myndinni en þeir
sem þekkja ilminn af brillíantíni af
eigin raun.
Guðmundur Ásgeirsson
í föðurleit
Þjófurinn
(Vor)_________________
Drama
★★★
Framleiðandi: Igor Tolstunov. Leik-
stjóri og handritshöfundur: Pavel
Chukhrai. Kvikmyndataka: Vladimir
Klimov. Aðalhlutverk: Vladimir Mas-
hkov, Ekaterina Rednikova og Misha
Philipchuk. (95 nu'n.) Frönsk-rúss-
nesk. Skífan, mars 1999. Bönnuð inn-
an 12 ára.
AÐ síðari heimsstyrjöldinni lok-
inni eiga Katya og sonur hennar
Sanya engan
samastað. Þegar
móðirin kynnist
myndarlegum her-
manni fara þau að
búa saman sem
fjölskylda í litlu
leiguherbergi. En
brátt fer að bera á
skuggahliðum fjöl-
skylduföðurins
sem reynist jafn hverflyndur og
hann er heillandi.
Þessi Ijúfsára saga um lítinn
dreng sem fínnur langþráða föð-
urímynd í manni sem reynist
svikahrappur og flagari er í senn
persónuleg harmsaga og endur-
speglun Stalíntímans. Samband
feðganna er tvímælalaust
sterkasti þáttur sögunnar sem
aðrir víkja dálítið fyrir en heildar-
yfirbragð myndarinnar er engu að
síður vandað og heillandi. Þá er
eftirtektarvert hversu þroskaðan
og eðlilegan leik hinn ungi Misha
Philipchuk sýnir í hlutverki Sanya
en hann á jafnframt góðan sam-
leik með Vladimir Mashkov, sem
Jeikur Tolyan.
Heiða Jóhannsdóttir
MÆÐGURNAR Rita Tushingham og Dora Bryan í VANDRÆÐAPILTURINN Tom Courtney leyfir
Humuigsilmi, fyrsta stórvirki Richardsons. auðmannssyninum James Fox að ná forustunni í
Einmanaleika langhlauparans.
TONY RICHARDSON
EINN þeirra ungu, bresku leikhús-
manna sem kenndir voru við reiði,
um og eftir 1960, var Tony Ric-
hardson (1928-91). Og sá eini
þeirra sem haslaði sér völl sem
kvikmyndaleikstjóri. Uppreisnar-
anda Richardsons má rekja til erf-
iðra uppeldisára. A meðan síðari
heimsstyrjöldin geisaði var hann,
ásamt íjölda ungra Lundúnabúa,
sendur í heimavistarskóla utan við
borgina. Þar mátti hann hírast,
nauðugur viljugur, uns hildar-
leiknum lauk. Síðan Iá leiðin til
Oxford, þar sem hann, meðfram
náminu, var formaður og aðaldrif-
íjööur leikhússlffsins við háskól-
ann. Eftir brautskráningu var Ric-
hardson umsvifalaust boðin staða
við BBC. Það var til lítils, stefnan
mörkuð á feril í kvikmyndum, þar
sem hann hafði unnið með há-
skólanáminu sem gagnrýnandi við
tímaritið Sight aud Sound. Nú
varð ekki aftur snúið.
Richardson vakti fljótlega at- .
hygli fyrir leikhúsuppfærslur
verka „ungu reiðu mannanna",
ekki síst á Horfðu reiður um öxl,
sem kom, sá og sigraði heiminn.
Þetta tímamótaverk er eftir leik-
ritaskáldið John Osborne og hér
hófst langvinnt og árangursríkt
samstarf þessara merkismanna.
Eftir vel heppnaðar uppfærslur í
leikhúsinu tók við einn óvenjuleg-
asti leikstjóraferill kvikmyndasög-
unnar, sem hófst 1959, með kvik-
myndagerð Osbornes á verki sínu.
Richard Burton og Mary Ure fóru
með aðalhlutverkin í myndinni,
sem fékk góða dóma og þótti sýna
kvikmyndalegt innsæi hjá Richard-
son, þrátt fyrir leikhúslega með-
ferð. Enn betur tókst til með The
Entertainer (‘60), þar lék sir
Laurence Olivier af rómaðri snilld
hlutverk gamanleikarans Archie
Rice. Hann var ekki ókunnugur
hlutverkinu, hafði leikið það um
árabil f London og á Broadway.
Kvikmyndagerðin fékk slfkan
ineðvind að 20th Century Fox bauð
hinum unga hæfileikamanni að
leikstýra kvikmyndagerð sögu
Williams Faulkners, Sanctuary.
Sem reyndist, Iíkt og fleiri verk
rithöfundarins, ókvikmyndanlegt.
Myndin féll kylliflöt.
Richardson hraðaði sér heirn-
leiðis og stýrði kvikmyndagerð
Hunangsilms - A Taste of Honey
(‘61). Að þessu sinni fór ekkert úr-
skeiðis, enda markaði myndin upp-
haf skammvinns blómaskeiðs leik-
stjórans. Með The Loneliness of
the Long Distance Runner (‘62)
hélt hann sigurgöngunni áfram,
sem endaði svo með sannkallaðri
flugeldasýningu; Tom Jones (‘63),
bestu mynd leikstjórans og sfgildu
listaverki sem fékk metaðsókn og
vann til allra helstu verðlauna
kvikmyndaheimsins. Næst tók við
annað Hollywood-verkefni, The
Loved One (‘65), sem var heldur
ekki sem verst. Byggð á satíru um
útfararviðskipti eftir Evelyn
Waugh, með stórleikara í hverju
hlutverki. Eigi að síður varð hún
upphafíð á niðurleið sem hélst
nokkurn veginn til dauðadags,
1991. Richardson hafði lifað sitt
fegursta. Næstu myndir; Ma-
demoiselle (‘66), The Sailor from
Gibraltar (‘67) og ekki síst stór-
myndin The Charge of the Light
Brigade (‘68), fokdýr og íburðar-
mikil, allar voru þær aðsóknarleg-
ir og listrænir skellir og vitnis-
burður um eindæma hratt fall
hæfileikamanns af toppnum niður
á jafnsléttu. Ekki tók betra við.
Ned Kelly (‘70) var mislukkaður
Astralfuvestri með Mick Jagger í
titilhlutverki sögufrægs raufara.
Allt kom fyrir ekki, frægð söngv-
arans og sögunnar, myndin kolféll
á öllum sviðum. Um þetta leyti
skildi Richardson við konu sína,
Vanessu Redgrave, ástæðuna til-
greindi hún margítrekað framhjá-
hald, stórleikkonan og þokkadísin
Jeanne Moreau kom víst við sögu.
Richardson fékk sín tækifæri eft-
ir þetta, m.a. í Hollywood, þar sem
hann stýrði forvitnilegu
landamæradrama með stórleikur-
unum Jack Nicholson, Harvey
Stórkostleg kvikmyndagerð
Johns Osborne eftir metsölubók
Henrys Fielding, undir hugmynda-
ríkri og öruggri stjórn Richardsons
á einstökum leikhóp úrvalslista-
manna, er ódauðleg fyrsta flokks
skemmtun. Nítjánda öldin blasir við
í anda og útliti og sögupersónan
sjarmerandi, óforbetranlegur galla-
gripur, sem lendir í hinum kostuleg-
ustu ævintýrum og kvennamálum
áður en hann sest í helgan stein
með sinni heittelskuðu. Að öðrum
ólöstuðum er stórleikarinn Albert
Finney hjarta myndarinnar, ber
ægishjálm yfir aðra, ógleymanlegur
öllum þeim sem sáu hann í Tónabíói
um árið, á meðan það var Mekka
kvikmyndalistarinnar á íslandi.
Myndin hlaut fjölda verðlauna, m.a.
Óskar sem besta mynd, fyrir leik-
stjórn og handrit. Þá hélt maður, í
sínum ungæðishætti, að Richardson
gæti ekki gert mistök.
THE LONELINESS
OF THE LONG DISTANCE
RUNNER (‘62)
★ ★★★
Seiðmögnuð, yfirborðsfelld en
Keitel og Warren Oates. Myndin
varð aðeins áhugaverðar umbúðir
um ekki neitt. Gamlir aðdáendur
vonuðu að Eyjólfur mundi hressast
er hann fékk hina margslungnu og
skemmtilegu metsölubók Johns Irv-
ing, The Hotel New Hampshire
(‘84), til meðferðar, en því miður,
útkoman var hroðaleg. Síðasta
verk Richardsons, Blue Sky (‘94),
var vissulega hans besta í áratugi
og færði aðalleikkonunni, Jessicu
Lang, Oskarsverðlaunin. Að mínum
dómi oflofuð mynd sem lá og ryk-
féll f 4 ár áður en dreifingaraðilinn
þorði að setja hana á markaðinn.
Hvað varð af unga, reiða inann-
inum Tony Richardson, hæfíleika-
manniuum sem virtist hafa af svo
miklu að taka á árunum uppúr ‘60?
Af og til heyrðust sögur af
sukksömu líferni, það er ekkert
einsdæmi í skemmtanabransanum.
Við, sem upplifðum hvert snilldar-
verkið á fætur öðru, biðum og bið-
um en ekkert gerðist í aldarfjórð-
ung, þá féll hann úr alnæmi, þessi
bráðsnjalli listamaður sem gufaði
upp fyrir augunum á okkur. Eftir
lifa Joely og Natasha, leikkonur
eins og þær eiga ættir til, dætur
hans og Vanessu Redgrave, og ör-
fá snilldarverk í kvikmyndasög-
unni.
einn besti leikari Breta fyrr og síðar,
fer óaðfinnanlega með hlutverk nem-
anda af lægri stigum við skóla fyrir
vandræðaunglinga. Gengur best á
hlaupabrautinni, þar fær hann tæki-
færi til að vega og meta sitt leiða líf,
og að lokum ná fram hefndum á kerf-
inu í endi sem gleymist ekki. Michael
Redgrave sem skólastjórinn og
James Fox (í einu sínu fyi-sta hlut-
verki) sem aðalkeppinautur Court-
neys í langhlaupunum standa einnig
fyrir hugskotssjónum eftir öll þessi
ár.
HUNANGSILMUR („A TASTE
OF HONEY“) (‘61)
★★★'A
Enn ein eftirminnileg kvikmynda-
gerð, að þessu sinni eftir tragikómed-
íu Shelagh Delaney um tánings-
stúlku, þungaða af völdum blökku-
manns. Eina stuðninginn að fá frá
samkynhneigðum vini. Grípandi og
raunsæ innsýn í líf undirmálsfólks
við afleitar aðstæður áður en um-
hverfið gerðist umburðarlyndara. Vel
unnar, skýrt mótaðar persónur kom-
ast vel til skila. Ekki síst hjá Ritu
Tushingham í aðalhlutverkinu, en
leikkonunni gekk aldrei betur en
undir öruggri handleiðslu Richard-
sons.
MYNPBOND
Væmin
rómantík
Tónlist úr öðru herbergí
(Music from Another Room)
Kvi k ni yinla I <> j>iiiid
★y2
Framleiðsla: Brad Krevoy. Handrit
og leiksljórn: Charlie Peters. Kvik-
myndataka: Richard Crudo. Tónlist:
Richard Kendall Gibbs. Aðalhlutverk:
Jude Law, Jennifer Tilly og Gretchen
Mol. 90 mín. Bandarísk. Háskólabíó,
mars 1999. Öllum leyfð.
HUGIVIYNDIN um sanna ást er
þungamiðja þessarar kvikmyndar
um ungan mann sem heillar fjórar
konur í sömu fjölskyldunni upp úr
skónum. Myndin
er, í stuttu máli, al-
veg agalega væmin
vitleysa og varla
hægt að mæla með
henni nema við al-
mestu aðdáendur
rómantíkur. Hinn
bresld Jude Law
veldur ekki hlut-
verki hins ofurtöfr-
andi Danny og hreimurinn hans er
tilgangslaus, ofnotaður og yfir-
keyrður, þótt flestir aðrir leikarar
standi sig þokkalega. Tilfinninga-
semin fær að leika lausum hala svo
að væmnin nær yfirhöndinni
snemma og heldur velli alla mynd-
ina. Sagan er nánast fullkomlega
fyrirsjánleg, þannig að minnstu
smátriði verða Ijós löngu áður en
þau birtast á skjánum. En það
versta við þetta allt saman er að
þrátt fyrir einstaka góða spretti, er
„Tónlist úr öðru herbergi11 einfald-
lega.frekar leiðinleg mynd.
Guðmundur Ásgeirsson.
Hálfgerð
vonbrigði
Kveðjuskot
(Pariing Shots)_________
(i a in a ii m y n il
★★
Leikstjórn: Michael Winner. Aðal-
hlutverk: Chris Rea, Oliver Reed,
John Cleese og Bob Hoskins. 90 mín.
Brésk. Sam-myndbönd, mars 1999.
Aidurstakmark: 12 ár.
ÞAÐ ER áhrifamikill listi yfir
leikara í þessari svörtu bresku
kómedíu, sem lofar góðu um mynd-
ina. Hún stendur
hins vegar illa und-
ir væntingum.
Blóðugt uppgjör
góðgjarns en lé-
legs ljósmyndara
við illmennin sem
eyðilögðu líf hans,
er uppistaða sög-
unnar, en myndin
nær aldrei al-
mennilegu flugi. Hún er byggð upp
sem ævintýralegur farsi, en er ekki
næm nógu fýndin til að virka. Frá-
bærir leikarar í aukahlutverkum, í
kringum ekki-svo-frábæra aðalleik-
arann Chris Rea, bjarga því sem
bjargað verður og lyfta myndinni
upp í neðra meðallag með því draga
athyglina frá sundurlausri vitleys-
unni í handritinu. Þessi olli því mið-
ur hálfgerðum vonbrigðum.
firnasterk mynd. Tom Courtney,
Sæbjörn Valdimarsson
Guðmundur Ásgeirsson.
r
PEYSUR
SERTILB0Ð
Pönnusett Fjölnotapottur
1990
DRVfll»flLLftR STÆBÐIR » BETBA VERÐ
Aðeins Aðeins
kr. 4890,- kr. 3790,-
Quelle
VERSLUN
DALVEGI 2 • KÓPAVOGI
SÍMI: 564 2000
SIGILD MYNDBOND
TOM JONES (‘63)
irkirk