Morgunblaðið - 09.04.1999, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 9. APRÍL 1999 35
UMRÆÐAN
Söug’var
loddaranna
HELDUR betur er
lyktin af kosninga-
fleski stjómarflokk-
anna farin að anga um
þjóðfélagið. Jöfnum
höndum eru það hlut-
ir, sem kjósendum er
lofað nú þegar og hitt,
sem kjósendur eiga að
trúa fram yfir kosn-
ingar, að þeir eigi von
í.
Allt í einu eiga lán-
þegar Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna
að fá hækkuð lán. Hlut
að málinu á stjórnar-
formaður lánasjóðsins,
sem í vetur gerði opin-
berlega tilraun til að kaupa sér,
fyrir tug milljóna eða meir, ráð-
herrasæti á vegum Sjálfstæðis-
flokksins í prófkjöri hans á
Reykjanesi. Nú finnst honum lík-
legt, að fylgi námsmanna sé með
sama hætti falt íyrir fé lánasjóðs-
ins, sem ekki taldist duga til þessa
fyrr en nú, í aðdraganda kosning-
anna. Fylgi við Sjálfstæðisflokkinn
á þannig að kaupa með fé lána-
sjóðsins. Hvernig tekur hugsandi
fólk þessu, þ.á m. námsmenn? Allt
í einu nú, þegar kosningar eru
skammt undan, eru gríðarlegir
fjármunir til reiðu til að greiða nið-
ur upphitunarkostnað á lands-
byggðinni og óhæfilegan auka-
kostnað dreifbýlisfólks til að koma
börnum sínum til mennta. Það eru
ekki nema nokkrar vikur síðan
ekki var rými fyrir þess háttar
nokkuð, jafnvel ekki i sólskinsfjár-
lögum. Allt er þetta gott og vel, en
kemur á athyglisverðum tíma,
þegar ekkert vitlegt hafði gerst
heilt kjörtímabil. AJlt ber þetta
vott um óðagot og ótta um fylgið. í
orði kveðnu er þetta gert til þess
að vega á móti stórflutningum
fólks af landsbyggðinni, en þess
hvergi getið, að höfuðástæða
þeirra flutninga er stjómarstefna
hinna sömu tillögumanna í fisk-
veiðistjórn og landbúnaðarmálum.
Allt í einu er rokið til á síðasta
degi þingsins að gera ótal plástra-
breytingar á tveggja mánaða
gömlum ólögum, sem sett vora í
kjölfar kvótadóms Hæstaréttar.
Lausnin er engin, en viðbragðið
ber þess glöggt vitni, að stjórnar-
þingmenn vita, að þeir era með
óbermi í fanginu og vilja láta fólki
lítast betur á það en efni standa til.
Öryrkjum og ellilífeyrisþegum er
boðið upp á þann málflutning, að
þeirra hagur hafi stórbatnað og er
ætlað að taka því sem góðri og
gildri vöru, að þeir eigi betri tíð í
vændum, ef stjórnarflokkunum
verði treyst fyiir framhaldandi
stöðugleika, þar sem molar eiga þá
að falla af þeirra borði.
I sjávarútvegsmálum eiga menn
að bíða þess auðtrúa og auðmjúkir,
að auðlindanefndinni,
sem Alþýðubandalag-
ið lagði upp í hendur
stjórnarliða, takist að
skila einhverju. Raun-
ar er ljóst, að henni er
ekki ætlað að skila
neinum tillögum um
neitt, sem máli skiptir
um kvótaúthlutun,
sem er aðalvandamál-
ið á sviðinu. Fyrir því
er þar að auki séð, að
tíllögur komi ekki fyiT
en allöngu eftir kosn-
ingar. Ekki má
gleyma þeini stór-
kostlegu lausn á
byggðavandanum,
sem menntamálaráðherra bauð
upp á, að byggja menningarmið-
stöðvar víðs vegar um land. Varla
halda þær mjög fast í verkefna-
laust fólk. Enn er ógetið jarð-
gangaupphlaups ráðherra og þing-
manna úr stjómarliðinu. Skammt
er síðan þeir ákváðu sjálfir á AI-
Kosningamál
Er það ekki undravert,
spyr Jón Sigurðsson,
að þetta skuli vera
þjóðkjörnir fulltrúar á
löggj afarsamkundunni?
þingi, að jarðgöng skyldu ekki
komast inn í 12 ára samgönguá-
ætlun, en nú er í orði kveðnu allt
annað uppi. Ágreiningurinn er ein-
ungis um hvar skuli bora og eng-
inn spyr hvað það kostar eða
hvernig á að greiða kostnaðinn. Er
það ekki undravert, að þetta skuli
vera þjóðkjörnir fulltrúar á lög-
gjafarsamkundunni og jafnvel ráð-
herrar, sem ætlast til að vera tekn-
ir alvarlega?
í upphafi landsfundar Sjálfstæð-
isflokksins lýsti Davíð formaður
fjálglega ósættí þjóðarinnar um
sjávarútvegsmál. Ný lausn í þeim
efnum kom þó að hans áliti einung-
is til greina, að um hana yrði betri
sátt en það, sem fyrir er. Óbeinlín-
is lýsti hann sig stikkfrí í leitinni
að þeirri sátt og þar með gerði
hann sig að vörslumanni þeirrar
ósvinnu, sem er og verður að
óbreyttu kjörfylgi flokka. Það er
ódýrt útspil formanns Sjálfstæðis-
flokksins að þykjast vilja hlusta á
aðrar lausnir, þegar forsendan,
sem gefin er fyrir því er í raun, að
ekkert megi breytast. Enn hefur
ríkisstjórnin gengið lengra í ný-
birtum ráðagerðum um hækkun á
greiðslum til eldri borgara, hækk-
un á almennum ellistyrk um 7% og
ríflega þriðjungshækkun á greiðsl-
Jón
Sigurðsson
um til ellilífeyrisþega á sjúkra-
stofnunum. Allt er þetta gott og
blessað nema að tvennu leyti.
Þetta er til komið seint og illa eftir
mikinn þrýsting frá öldruðum og
þess vegna ekki sérstaklega hrós-
vert. Hins vegar er þetta gert án
minnstu heimildar frá fjárveiting-
arvaldinu, sem stjórnarflokkarnir
hafa farið með nær fjögur ár, án
þess að hafa séð ástæðu til að sjá
fyrir þessu. Aidraðir eiga því ekki
að láta glepjast af kosningadúsum
af þessu tagi. Þær hafa sýnt sig að
vera þvert ofan í raunveralega
stefnu stjórnarflokkanna. Allt er
þetta vel angandi kosningaflesk,
sem fólk getur þefað sig í áttina til,
ef það er nógu auðtrúa. Vel væri
hins vegar, ef nógu margir kjós-
endur ættu í bókahillum sínum
ljóðasafn Davíðs Stefánssonar og
gætu lesið til að losna undan átta-
villu sinni Söng loddarans, sem
Davíð orti einhverju sinni fyi-ir
munn hins pólitíska loddara meðal
annars:
„Ég blæs í lyginnar lúður
og leik á hégómans strengi,
og hræsninnar bumbur ber ég,
svo bergmálið hljómi lengi,
og sé ég í sölum kvenna,
J)á syng ég um þeirra yndi.
Ég haga svip eftir sveitum
og seglunum eftir vindi".
Það er með þessum ráðum, sem
ríkjandi stjómarflokkar freista
þess að ná fylgi, auk þess sem þeir
treysta á það, að fólk kjósi eins og
það hefur alltaf gert. Slíkt væri
mikill ábyrgðarhlutur, eins gífur-
legir hagsmunir og era í húfi í
þessum kosningum. Fyrir utan
persónulegt tjón fólks, sem hrekst
úr dreifbýlinu, er annars vegar
framtíð ótal sjávarbyggða, en hins
vegar fjárhagslegir hagsmunir
fólksins í þéttbýlinu, sem era í
húfi. Þeir þurfa að greiða mikinn
kostnað af móttöku flóttafólksins.
Meir en fyrr eiga hinar dreifðu
sjávarbyggðh’ og íbúar suðvestur-
hornsins sömu hagsmuni.
Frjálslyndi flokkurinn hefur
einn flokka boðið fram lausn, sem
hér og nú snýr þessari þróun við,
sjávarbyggðunum og þéttbýlinu til
sameiginlegra hagsbóta.
Greinin er samin að tilhlutan
Frjálslynda flokksins.
Höfundur er fv. frnmkvæmd:istjóri.
Gildi náms og
rannsókna
fyrir íslenskan
arkitektúr
UMRÆÐA um um-
hverfis- og skipulags-
mál hefur aukist mikið
á undanförnum miss-
eram og meðvitund
manna um gildi góðs
manngerðs umhverfis.
Stórum hluta af þjóð-
arauðnum er varið í
mannvirki og mikil-
vægt að til þeirra sé
vandað.
Á Islandi era að-
stæður á margan hátt
ólíkar því sem þekkist
í þeim löndum þar
sem arkitektar hafa
sótt menntun sína. Má
þar nefna þætti eins
og menningu, veðurfar, orkugjafa,
búsetu, byggingarlistasögu, jarð-
sögu, legu landsins og stærð sam-
félagsins.
Þegar hugað er að menningar-
sögulegum og akademískum rök-
um hefur menntun í íslenskum
arkitektúr auðsætt þjóðfélagslegt
gildi.
Samkvæmt byggingarlögum er
meginábyrgð hönnunar í höndum
aðalhönnuðar bygginga sem er í
flestum tilfellum arkitekt.
Eftir því sem aðhald samfélags-
ins og löggjafarinnar verður meiri
era meiri kröfur gerðar til fag-
legra vinnubragða og hönnunar-
ferli mannvirkja verður flóknara.
Nauðsynlegt er því að tekist sé á
við það umhverfi sem við búum í á
faglegum forsendum og á hlutlaus-
an og rökrænan hátt. Það er löngu
orðið tímabært að komið verði á
námi í arkitektúr við íslenskan há-
skóla sem sinnt gæti rannsóknum
og verið vettvangur faglegra um-
ræðna um manngert umhverfi,
veitt aðhald í umræðu og verkum
og haldið utan um byggingararf
þjóðarinnar. Slíkt afl
hefur sárlega vantað
og merki þess sjást
alltof víða.
Efla þarf rannsókn-
ir á sértækum vanda-
málum norðlægðra
byggða og samvinnu
stofnana á norðlægum
slóðum sem stunda
byggingarrannsóknir.
Gera þarf rannsóknir
fjárhagslega áhuga-
verðar og miðla þeirri
þekkingu sem fæst
með rannsóknum til
nemenda og starfandi
arkitekta. Mennta-
stofnun í arkitektúr
getur styrkt byggingariðnaðinn og
stuðlað að jákvæðri hans á íslandi.
Hönnun
Nauðsynlegt er því að
tekist sé á við það um-
hverfi sem við búum í á
faglegum forsendum,
segir Harpa Stefáns-
dóttir, og á hlutlausan
og rökrænan hátt.
íslenski arkitektaskólinn,
ÍSARK, hefur unnið að því undan-
farin ár að koma á námi í arki-
tektúr á Islandi. Nú hefur dregið
til tíðinda í áralangri baráttu. Há-
skóli íslands hefur lýst yfir áhuga
á að hefja kennslu í arkitektúr
haustið 2000.
Höfundur er arkitekt FAl og for-
maður ÍSARK.
Harpa
Stefánsdóttir
FIAT
Ný hugsun...
MAREA WEEKEND
Fallegur, rúmgóður fjölskyldubíll
á 1.550.000
• •
Istraktor
BÍLAR FVRIR ALLA
SMIÐSBÚÐ 2 - GARÐABÆ - SÍMI S -400 800
PALIO WEEKEND
ABS, loftpúðar, mikil veghæð
Frábær ferðabíll á 1.260.000
ítölsk snilld, gríðarlegt pláss, ótrúlegt verð.
6 manna bíll á 1.590.000.