Morgunblaðið - 09.04.1999, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 9. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ARÁS NATO Á JÚGÓSLAVÍU
Aætlanir
um innrás
NATO
í Kosovo
LANDHERNAÐUR
Lundúnir. Reuters, The Daily Telegraph.
ÞRÁTT fyrir að hafa þráfaldlega
neitað því að áætlanir væru uppi
um að senda landher inn í Kosovo
hafa nokkur NATO-ríki þegar haf-
ið undirbúning að slíkum aðgerð-
um ef til þess kemur að loftárásir
einar og sér duga ekki til að kné-
setja Slobodan Milosevic Jú-
góslavíuforseta. Þetta mátti a.m.k.
ráða af orðum kanadíska varnar-
málaráðherrans Arts Eggletons á
miðvikudag er hann sagði blaða-
mönnum að þar eð Milosevic þrá-
ast við að hleypa friðargæslusveit-
um inn í Kosovo, „verður að leita
annan-a leiða til að nýta styrk
landhers".
Yfirlýsing Eggletons var í mót-
sögn við yfirlýsingu Williams
Cohens, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, sem sagði sama
dag að engar áætlanir væru uppi
um að senda landhersveitir inn í
Kosovo. Háttettur evrópskur her-
málafulltrúi sagði í samtali við
fíeuters-fréttastofuna að báðir
þessir menn segðu sannleikann.
„Um þessar mundir er víðfeðm
áætlanagerð um landhernað í
gangi, þótt pólitískt samþykki liggi
ekki fyrir," sagði embættismaður-
inn.
Þrátt fyrir að ekkert NATO-
ríkjanna hafi enn samþykkt að
senda hersveitir inn í Kosovo, má
merkja að orðanotkun talsmanna
bandalagsins hefur breyst. Þar
sem áður var rætt um nauðsyn
„friðargæsluliðs“ til að framfylgja
samkomulagi um sjálfstjórn hér-
aðsins er nú vísað til „alþjóðlegs
herliðs" til að tryggja það að flótta-
menn geti snúið til síns heima.
Hlutverk bandarískra land-
gönguliða getur breyst
Hafnir eru liðsflutningar hund-
raða bandarískra landgönguliða til
vesturhluta Makedóníu, með þyrl-
um og herflutningabifeiðum. Eru
þetta talin vera íyrstu merki þess
að Bandaríkjastjórn sé að undir-
búa innrás í Kosovo. I viðtali við
Ihiily Telegraph sagði Kenneth F.
MeKenzie, undirofursti landgöngu-
sveitanna, að hann hefði ekki búist
við að fyrsta verkefni sinna manna
yrði að aðstoða við að byggja upp
flóttamannabúðir. Lét hann að því
hggja að verkefni landgöngulið-
anna kynni að breytast fljótlega.
„Eins og ég les stöðuna tel ég að
við gætum þurft að fylgja flótta-
mönnunum aftur inn í Kosovo, þeg-
ar rétti tíminn kemur,“ sagði
McKenzie og lagði áherslu á að
þetta væri hans persónulega skoð-
un. Þrátt fyrir að ekkert benti til
þess að verið væri að undirbúa inn-
rás sagði undirofurstinn að lið sitt
væri þjálfað með þann tilgang í
huga að geta skipt um verkefni
með skjótum hætti.
Áður en loftárásir NATO á Jú-
góslavíu hófust sagði Javier Sol-
ana, framkvæmdastjóri NATO, að
ekkert bandalagsríkjanna vildi ráð-
ast til inngöngu í Kosovo. En hug-
myndin um landhernað hefur -
þrátt fyrir hugsanlega varnarbar-
áttu Júgóslava - átt sífellt meira
fylgi að fagna í skoðanakönnunum
meðal vestrænna ríkja.
Eggleton sagði í viðtali eftir rík-
isstjórnarfund í Kanada á miðviku-
dag að fyrir lægju áætlanir um að
senda landher inn í Kosovo er
Milosevic hefði undirritað friðar-
samning. „Ef það reynist ekki ger-
legt [...] þá verður NATO vissu-
lega að horfa til annarra úrræða,“
sagði varnarmálaráðherrann
kanadíski.
Árásarferðirnar sagðar
skila góðum árangri
Belgrad, Brussel. Reuters. Lundúnir.
The Daily Telegraph.
TALSMAÐUR Atlantshafbanda-
lagsins (NATO) sagði í gær að um
eitt hundrað orrustuþotur banda-
lagsins hefðu ráðist á hemaðarlega
mikilvæg skotmörk í Júgóslavíu og
hersveitir Serba í Kosovo aðfaranótt
fimmtudags. Ráðist var á Belgrad,
höfuðborg Júgóslavíu, og fyrrver-
andi höfuðstöðvar hersins eyðilagð-
ar. Heimildamenn í höfuðstöðvum
herdeilda NATO sögðu í gær að allar
vélar bandalagsins hefðu snúið til
baka heilu og höldnu utan ein mann-
laus eftirlitsvél sem talið er að hafi
verið skotin niður.
I Kosovo vom „skotmörfdn land-
hersveitir Serba auk þess sem bryn-
varðir vagnar voru eyðilagðir. Einnig
vai’ ráðist á færanlegar loftvamarfall-
byssur, með góðum árangri“, sagði
talsmaður NATO. Það er íyrst nú, er
NATO hefur hafið þriðju viku loft-
árása á Júgóslavíu, að árangur næst í
árásum á þær herveitir Serba í
Kosovo sem taldar eru hafa staðið fyr-
ir óhæfuverkum gegn fólki af albönsk-
um ættum. Reynist það þó erfitt verk
þar sem Serbar hafa ítrekað reynt að
dyljast orrustuvélum NATO.
Leiðtogar NATO-ríkja sögðu í
gær að bandalagið myndi halda „tví-
hliða hernaðarstefnu" sinni til
streitu og ráðast á hersveitir Serba í
Kosovo og „réttmæt skotmörk11 í Jú-
góslavíu. Wesley Clark, yfirmaður
herafla NATO í Evrópu, sagði: „Við
vitum hvar þeir halda sig - og við er-
um að nálgast þá.“
Fulltrúar NÁTO sögðu að árásar-
vélar bandalagsins hefðu ráðist á
herstöðvar, hergagnaskemmur, her-
flugvelli og fjarskiptastöðvar víðs
vegar um Júgóslavíu. „Nær allar
árásarferðirnar skiluðu góðum ár-
angri vegna hagstæðra veðurskil-
yrða,“ sagði talsmaður NATO í gær.
Um nóttina bárust fréttir um að
flugskeyti NATO hefðu lent á svæði
þar sem áður vora höfuðstöðvar Jú-
góslavíuhers í miðborg Belgrad. Ser-
bneska Tanjug-fréttastofan sagði að
þrír óbreyttir borgarar hefðu farist í
árásunum á Belgrad.
3.000 Belgradbúar á rokk-
tónleikum við Dóná
Serbneskar sjónvarpsstöðvar
sögðu frá því að árásir hefðu verið
gerðar á úthverfí borgarinnar Kra-
Ijevo sem er í um 160 km fjarlægð
frá Belgrad. Einnig var sagt frá því
Reuters
SERBNESKIR lögreglumenn við stóra sprengju seni nýlega var varpað úr NATO-vél án þess að
springa nærri þorpinu Gracanica í Kosovo-héraði.
að íbúðarbyggð í borginni Cuprija í
suðurhluta landsins hefði eyðilagst í
flugskeytaárás. Þá bárast fréttir af
öflugum sprengingum í Pristina í
Kosovo. Ekki hefur verið unnt að
staðfesta fréttir serbnesku fjölmiðl-
anna. Talsmenn Bandaríkjastjórnar
sögðu í gær að svo virtist sem
júgóslavneski herinn stæði ennþá
fyrir aðgerðum í Kosovo, þrátt íyrh-
að Milosevic hefði lýst yfir einhliða
vopnahléi á þriðjudag.
Um 3.000 Belgradbúar söfnuðust
saman á aðalbrú Dónár í Belgrad í
gærkvöldi. Hafði verið efnt til
rokktónleika á brúnni, sem talin er
vera eitt af skotmörkum NATO, til
þess að afstýra því að á hana yrði
ráðist. I viðtali við fréttamann BBC
sagði einn tónleikagestanna að tekist
hefði að forða brúnni frá árásum.
„Við erum að reyna að stöðva loft-
árásirnar og koma á friði í Jú-
góslavíu,“ sagði hann.
I frétt bandaríska dagblaðsins
Washington Post í gær var sagt að
Wesley Clark, yfirmaður herafla
NATO í Evrópu, krefðist stóraukins
herstyrks bandalagsins á
Balkanskaga og er það talið vera
merki um að menn hafi áhyggjur af
því að árásir NATO hafi verið of
hægar og lítill árangur náðst. Á
blaðamannafundi í Belgíu á miðviku-
dag sagði Clark að NATO myndi
auka þrýstinginn á Milosevic á næst-
unni. Gaf hann ekki upp nein smáat-
riði en talsmaður NATO sagði í við-
tali við blaðið að áætlunin gerði ráð
fyrir „stóraukinni hernaðargetu“.
William Cohen, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, sem var á ferð í
Belgíu á miðvikudag, sagði: „Wesley
Clark hershöfðingi mun fá allt það
sem hann telur að þurfi til þess að
ljúka verkinu farsællega."
Þegar farið að gæta
hergagnaskorts
Hermálasérfræðingar hafa lýst
því yfir að nú væra farin að sjást
merid samdráttar í hergagnafram-
leiðslu eftir lok kalda stríðsins. Daily
Telegraph sagði í gær að margt
benti til þess að bandaríski flugher-
inn væri að verða uppiskroppa með
flugskeyti og að sjóherinn myndi þá
og þegar þurfa að grípa til lélegri
gerðar af flugskeytum en ella. Sam-
kvæmt heráætlunum Bandaríkja-
manna er gert ráð fyrir því að þeir
geti háð tvær svæðisbundnar styrj-
aldir samtímis. Þegar er talsverður
hluti bandaríska hersins bundinn
vegna átakanna í írak. Er haft eftir
heimildarmönnum blaðsins að skort-
ur á varahlutum í herstöðvum
Bandaríkjamanna í Tyrklandi þýði að
erfiðlega gangi að fylgjast með flug-
bannssvæðinu yfir norðurhluta
íraks.
„Eg held að við séum að sjá fyrstu
merki skorts á flugskeytum nú þeg-
ar klasasprengjur eru notaðar á þau
skotmörk sem venjulega era ætluð
flugskeytum," sagði Eugene Carroll,
aðmíráll og yfinnaður Centre for
Defence Information í Bretlandi.
Sagði hann ennfremur að fyrstu mis-
tökin væra farin að sjást: „Mér hefur
sýnst sem röð sprengna hafi verið
kastað á íbúðarbyggðina í borginni
Aleksinac á mánudag. Vopn sem lúta
þyngdarlögmálum munu alltaf falla á
ranga staði af og til.“
Lawrence Korb, fyrrverandi að-
stoðarvarnarmálai-áðherra Banda-
ríkjanna í stjórnartíð Ronalds Reag-
ans, gagnrýndi stefnu Bandaríkj-
anna í viðtali við blaðið. „Líkt og með
fyrri ríkisstjómir, hefur þessi eytt
allt of miklu í þróun vopnakerfa í
stað skotfæra,“ sagði Korb.
ARASIRNAR