Morgunblaðið - 09.04.1999, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
UMR/EÐA
FÖSTUDAGUR 9. APRÍL 1999 37
ifbúar/ha.
arum.
Keflavik
Njarðvík
Keflavík
Njarðvik
7100
Oc/ýrori símfö/
fi/ úf/anc/a
sem nægilegt landrými sé á íslandi.
Því er til að svara að verðmæti
lands er mjög mismunandi. Um leið
og lóðarverð verður dýrara en upp-
fylling gera menn landfyllingar á
jaðarsvæðum. Uppfylling á hafnar-
svæði getur verið ódýrari en ný
höfn, á ódýrara og fjarlægara landi.
Kópavogsbær er nú að láta gera
uppfyllingar í Skerjafírði vegna
hafnarframkvæmda. Staðsetning
flugvallarins í Vatnsmýrinni kemur
í veg fyrir glæsilega byggð á besta
stað á höfuðborgarsvæðinu. Með
áframhaldandi veru flugvallarins í
Vatnsmýrinni eru borgaryfírvöld
að láta samgöngumálaráðuneytið
skipuleggja borgina fyrir sig. Borg-
arstjórnin leyfir samgöngumála-
ráðuneytinu að setja framtíðar-
skipulag borgarinnar í spenni-
treyju.
Flugsamgöngur eru einnig settar
í spennutreyju, því aukning og þró-
un flugs um Reykjavík þarf að stór-
aukast í framtíðinni.
Það sem verið er að segja okkur
varðandi svokallaðar „endurbætur"
á Reykjavíkurflugvelli er þetta:
Umferð um flugvöllinn á ekki að
aukast umfram það sem nú er:
Samt á að leggja akstursbraut
meðfram einni flugbrautinni, sem
mun stórauka afköst flugvallarins.
Styrkja á eina flugbrautina svo að
hún geti nýst millilandaþotu, sem
er 120 tonn, t.d. Boeing 737 eða
jafnvel 757. Ekki mun á þetta
reyna því ætlunin er að slíkar þot-
ur lendi hér örsjaldan. Flugvöllur-
inn þurfi að vera einn af þremur
varaflugvöllum Keflavíkurflugvall-
ar, en á það muni sjaldan reyna því
báðir flugvellimir eru á sama veð-
ursvæði. Þá er því haldið fram að
svokallaðar „endurbætur" séu
hugsaðar til ársins 2016 eða aðeins
í 12 ár eftir að „endurbótum" sé
lokið. Ef flugmálayfirvöld em ekki
að blekkja borgaryfirvöld, eru þá
ekki bæði þessi yfirvöld í samein-
ingu að reyna að blekkja borgar-
búa?
Sannleikurinn er sá, að yfirvöld
hafa aldrei tímt að leggja nema
mjög takmarkað fé til flugsam-
gangna eins og núverandi ástand
Reykjavíkurflugvallar ber glöggt
merki.
Svokallaðar „endurbætur“ á
Reykjavíkurflugvelli eru einfald-
lega það ódýrasta, sem ríkissjóður
býður fram, en borgaryfirvöld eru
sofandi yfir því hverjar afleiðing-
arnar em og kostnaður fyrir borg-
arbúa. Afstaða flugmálastjóra í
þessari stöðu er skiljanleg. Hann
veit að ef hann þiggur ekki þessa
hungurlús, þá fær hann ekki neitt
eins og fyrri daginn.
Það er löngu kominn tími til að
þessari vitleysu linni. Flug er fyrir
löngu orðið þýðingarmesta sam-
göngumál Islendinga og höfuðborg-
in þarf að fá fullkominn flugvöll,
sem bæði getur sinnt innanlands-
og millilandaflugi annars staðar en
í miðborg höfuðborgarinnar. Það er
ekki hægt til eilífðar að aðskilja
millilanda- og innanlandsflug með
52 km akstri.
Stefna samgöngumálaráðuneyt-
isins er einfaldlega ekki nógu metn-
aðarfull fyrir hönd okkar Islend-
inga
Höfundur er stórkaupmaður {
Reykjavik.
Hvernig þróast byggð á höf-
uðborgarsvæðinu á næstu öld?
Allt ab
50%
ódýrari
símtöl
til útlanda
1) Hringdu i síma 575" 1 1 00 og skrá&u símann þinn
2) Eftir það velur þú 1 1 00 í stað 00 í hvert skipti
sem þú hringir til útlanda og sparar stórfé
Skráningar- og þjónustusíminn er 575-1100
(OpiS frá kl. 9-22 virka daga, 12-16 laugardaga)
www.netsimi.is
Mynd B. Landþörf útnesjaborgar 210C
3.662 ha m.v. árið 2000 og tvöfaldan núverandi þéttleika byggðat 5
Mannfjöldaspá 2000-2100: Reiknað er með 1 % náttúrulegri fjölgun
Islendinga allt tímabilið. Reiknað er með að helmingur af náttúrulegri
fjölgun utan höfuðborgarsvæðisins flytjist þangað á tímabilinu. Til ein-
földunar er ekki reiknað með fólksflutningum til og frá landinu.
Árið 2000 eru íbúar á höfuðborgarsvæðinu 165 þúsundr/'\.!
þar af 110 þúsund í Reykjavík. Byggð á höfuðborgary '
svasðinu þekur um 6.000 ha. Miðað við ofangreindar '
forsendur um mannfjölda og þéttleika byggðar
verður þörf fyrir 3.662 ha lands til víðbótar á 100),
1 y&éíK
5km
Mynd A. Landþörf línuborgar 2100
12.965 ha m.v. árið 2000 og núverandi þéttleika byggðar, 28 íbi
Mannfjöldaspá 2000-2100: Reiknað er með 1% náttúrulegri fjölgun
Islendinga allt tímabilið. Reiknað er með að helmingur af náttúrulegri
fjölgun utan höfuðborgarsvæðisins flytjist þangað á timabilinu. Til ein-
földunar er ekki reiknað með fólksflutningum til og frá landinu.
Árið 2000 eru íbúar á höfuðborgarsvæðinu 165 þúsum "
þar af 110 þúsund í Reykjavík. Byggð á höfuðborgar-
svæðinu þekur um 6.000 ha. Miðað við ofangreindar
forsendur um mannfjölda og þéttleika byggðar <
verður þörf fyrir 12.965 ha lands til víðbótar á 100
arum' Mörk mögulegra landfyllinga —-
Hafnari
5km
VOXTUR höfuð-
borgarsvæðisins á öld-
inni, sem er að líða
1900 - 2000 hefur ver-
ið eins og sprenging í
1100 ára sögu lands-
ins. Nú er upphaf
næstu aldar skammt
undan og ekki að
undra þó sumir velti
því fyrir sér hver verði
þróun næstu hundrað
ára. Við höfum mikið
magn upplýsinga um
þá byggðarþróun, sem
átt hefur sér stað frá
árinu 1900.
A grundvelli þess-
ara upplýsinga getum
við framreiknað þróunina næstu
100 ár með sæmilegri vissu. Menn
hafa metið það svo að um næstu
aldamót verði höfuðborgarbúar um
500 - 800 þúsund. Árið 1940 voru
Reykvíkingar 38 þúsund talsins og
voru 170 íbúar að meðaltali á hvern
hektara lands. Síðan hefur byggð
Skipulagsmál
Svokallaðar
„endurbætur“ á
Reykj avíkurflugvelli
eru einfaldlega það
ódýrasta, sem
ríkissjóður býður fram,
segir Jóhann J.
_______Olafsson, en________
borgaryfírvöld eru
sofandi yfír því hverjar
afleiðingarnar eru og
kostnaður fyrir
borgarbúa.
þanist út og gisnað eða dreifst svo
að nú búa aðeins um 26 íbúar að
meðaltali á hverjum hektara. Þessi
mikla dreifing íbúa á stórt svæði
hefur mikinn kostnað í fór með sér.
Almenningssamgöngur eru nánast
úr sögunni. Menn eru mjög háðir
einkabílunum í flestu. Nú er svo
komið að allir Islendingar geta
samtímis setið í framsætum bíla-
flotans, með öll aftursætin auð.
Þessi einkabílalausn er einnig að
teygja sig um allt land, svo að mjög
þýðingarmiklar almenningssam-
göngur, innanlandsflugið, eru
smátt og smátt að leggjast niður.
„Samtök um betri byggð“ voru
stofnuð til að hafa jákvæð áhrif á
þróun byggðar og vekja áhuga al-
mennings á skipulagsmálum. Hraði
og fjárfesting í uppbyggingu höfuð-
borgarsvæðisins fer svo ört vaxandi
að minnstu mistök í þeim efnum
geta haft óheyrilegan kostnað í fór
með sér. Nauðsynlegt er að forðast
það, sem getur útilokað
nauðsynlegar aðgerðir
og eðlilega þróun í
framtíðinni.
Með þessari grein
fylgja tvær skýringa-
teikningar A og B.
Mynd A sýnir hvern-
ig landnotkun á höfuð-
borgarsvæðinu mun
þróast næstu 100 ár,
verði núverandi stefnu
haldið áfram óbreyttri,
þ.e.a.s. meðalþéttleiki
byggðar verði 28
manns á hektara,
Jóhann J. Reykjavíkurflugvöllur
Ólafsson enn á sínum stað, ekki
byggt á uppfyllingum
utan innnesja, og á Alftanesi
o.s.frv.
Höfuðborgarsvæðið myndi
dreifast í u.þ.b. 70 km langa „borg“,
sem næði frá Kjalarnesi suður á
Vogastapa. Menn geta rétt ímynd-
að sér hvar miðbærínn yrði í þessu
tæplega 19.000 hektara ferlíki eða
hvernig almenningssamgöngum
yrði háttað.
Mynd B sýnir hvemig höfuð-
borgarsvæðið myndi þróast ef
byggð væri þéttari og byggt væri
á uppfyllingum í sjó fram, í Vatns-
mýrinni, á Alftanesi og víðar. Gert
er ráð fyrir helmingi þéttari
byggð en nú er eða 56 íbúum á
hvern hektara að meðaltali. Mun
ódýrara væri að veita opinbera
þjónustu eins og t.d. almennings-
samgöngur. Þessi borgarbyggð
yrði mun ódýrari fyrir borgai-búa
og skilvirkari.
Hvorug myndin A eða B munu
þó sennilega rætast, heldur einhver
þriðja útfærsla, en þessar tvær spá-
myndir sýna þó glöggt nauðsyn
þess að vera vakandi í þessum efn-
um og setja mun meiri kraft í þró-
unarmál og skipulagningu byggðar
á höfuðborgarsvæðinu.
Ódýrar Iausnir duga
einfaldlega ekki lengur
Astæða þess að málefni Reykja-
víkurflugvallar eru nokkuð fyrir-
ferðai-mikil um þessar mundir, er
sú að núverandi staðsetning flug-
vallarins sker „hjartað“ úr höfuð-
borgarsvæðinu. Ef Reykjavíkur-
flugvöllur verður áfram í Vatns-
mýrinni eru það skilaboð til fram-
tíðarinnar að við eigum að byggja
„línuborg" eins og sýnt er á mynd
A. Áframhaldandi staðsetning flug-
vallarins í Vatnsmýrinni þýðir að
lokað er á frekari nýtingu á Álfta-
nesi og Seltjarnarnesi. Höfuðborg-
arbúum er bent á að byggja borg
framtíðarinnar fyrir austan Elliða-
ár. Frekari þróun gamla miðbæjar-
ins er útilokuð og jafnframt er eytt
því einstaka tækifæri, sem Reykja-
vík ein allra höfuðborga í Evrópu
hefur, til þess að verða skipulögð
upp á nýtt með glæsilegri hætti en
nokkru sinni fyrr.
Ymsir spyrja hvers vegna menn
leggja til uppfyllingar út í sjó, þar