Morgunblaðið - 29.10.2000, Blaðsíða 2

2 SUNNUDAGUR 29. OKTÓBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Kolmunnaafli fslendinga kominn yfír 200 þúsund tonn
Utflutningsverðmætið
um 1,6 milljarðar króna
KOLMUNNAAFLI íslendinga á
þessu ári er nú orðinn nærri 210 þús-
und tonn og hefur aflinn aldrei verið
meiri. Þá hafa erlend skip landað
hérlendis ríflega 23 þúsund tonnum
og hafa því íslenskar fiskimjöls-
verksmiðjur tekið á móti um 230
þúsund tonnum af kolmunna á þessu
ári. Ætla má að útflutningsverðmæti
afurða úr kolmunnaafla ársins nemi
um 1,6 milljörðum króna.
Kolmunnaveiðar íslendinga hafa
vaxið jafnt og þétt síðustu árin. Árið
1996 veiddu íslensk skip aðeins rúm
300 tonn af kolmunna. Veiðin fór í
10.500 tonn árið 1997, 65 þúsund
tonn árið 1998 og á síðasta ári var
kolmunnaafli íslendinga rúm 160
þúsund tonn.
Heildarkolmunnaafli í Norður-
Atlantshafi fór á síðasta ári í tæpar
1,3 milljónir tonna, sem er helmingi
meira er fiskifræðingar hafa lagt til.
Alþjóðahafrannsóknaráðið hefur
lagt til að kolmunnaveiði fari ekki yf-
ir 628 þúsund tonn á næsta ári.
Á fundi strandríkja við N-Atlants-
haf, auk Rússlands, í síðasta mánuði
var ákveðið að halda fund vísinda-
manna í tengslum við ársfund
Ljósmynd/Jón Páll
Beitir NK á kolmunnaveiðum austur af landinu.
N or ðaustur-Atlantshafsfiskveiði-
nefndarinnar (NEAFC) í nóvember
nk., til að fara yfir útreikninga fyrir
líffræðilega dreifingu kolmunna.
Ekki hefur náðst samkomulag um
skiptingu kvóta úr kolmunnastofnin-
um í Norður-Atlantshafi og þykir
sýnt að ekki kemur til kvótaskipt-
ingar á næsta ári og er stefnt að því
að kvótasetja kolmunnann árið 2002.
Himin og haf ber á milli í kröfum
strandríkjanna og hljóða samanlagð-
ar kröfur ríkjanna upp á um 170%
ráðlagðs heildarafla. Þar af gera ís-
lendingar kröfu um að 22% heildar-
aflans komi í þeirra hlut, Norðmenn
37%, Færeyingar 24%, Rússar 30%
og Evrópusambandið 67%.
Tap á kolmunnaútgerðinni
Enn eru nokkur skip á kolmunna-
veiðum, í Rósagarðinum svokallaða
austur af landinu, og hefur afli
þeirra 'verið ágætur síðustu daga.
Veiðamar eru hinsvegar mjög
kostnaðarsamar, m.a. vegna hás
olíuverðs og lágs afurðaverðs. Að
sögn Emils Thorarensen, útgerðar-
stjóra Hraðfrystihúss Eskifjarðar,
hefur kolmunnaútgerðin gengið erf-
iðlega og flestar veiðiferðir komið út
í tapi.
A aðalfundi Útvegsmannafélags
Austurlands í síðustu viku var þess
farið á leit við LÍÚ að sambandið
beitti sér fyrir því að stjórnvöld færu
að lögum, og gættu hagsmuna þeirra
skipa sem aflað hefðu sér veiði-
reynslu við kolmunnaveiðar, þegar
kæmi að því að skipta veiðiheimild-
um úr stofninum.
Bent er á að útgerðirnar hafi lagt
út í hundraða milljóna króna fjár-
festingar vegna skipta á aðalvélum
skipa, togspilum og öðrum búnaði,
til að geta stundað kolmunnaveiðar
með viðhlítandi árangri. Stjórnvöld
hafi auk þess hvatt útgerðarmenn til
að sinna veiðum á kolmunna og öðl-
ast þannig reynslu svo ísland geti
átt tilkall til hlutdeildar úr heildar-
stofninum.
Skólar opnir
komi til verkfalls
KENNARAR í framhaldsskólum
hafa boðað verkfall 7. nóvember nk.
náist ekki samningar. Tryggvi Gísla-
son, skólameistari Menntaskólans á
Akureyri, og Kristín Amalds, skóla-
meistari Fjölbrautaskólans í Breið-
holti, segja verkfall geta haft alvar-
legar afleiðingar fyrir skólastarf.
Framhaldsskólakennarar hafa
þrisvar sinnum farið í verkfall frá því
Hið íslenska kennarafélag fékk verk-
fallsrétt árið 1983. Þeir sögðu auk
þess upp störfum í ársbyrjun árið
1985 til þess að knýja á um kaup-
hækkanir.
í verkföllunum 1987, 1989 og 1995
féll kennsla að mestu niður í fram-
haldsskólum í samtals 14 vikur. Þeg-
ar kennarar sögðu upp störfum frá og
með 1. mars árið 1985 nýtti Ragnhild-
ur Helgadóttir, þáverandi mennta-
málaráðherra, sér lagaheimild og
framlengdi uppsagnarfrest kennara
um þrjá mánuði. Yfir 400 kennarar
hættu hins vegar kennslu 1. mars og
fengu nemendur í mörgum fram-
haldsskólum því gloppótta kennslu
næstu þrjár vikumar.
Kennarar brýndir til átaka
Tryggvi Gíslason, skólameistari
Menntaskólans á Akureyri, segir að
verið sé að ræða innan skólans hvern-
ig bmgðist, verður við verkfalli fram-
haldsskólakennara skelli það á 7. nóv-
ember nk. í fyrri verkföllum hefur
skólinn staðið opinn. Svo verði einnig
nú. Tryggvi segir að flestir nemendur
þreytist þó fljótlega á því að sitja yfir
bókum. Hann segir engan vafa leika á
því að stjómvöld hafi brýnt kennara
til átaka með því að ákveða að fella
niðui- launagreiðslur.
Honum líst illa á yfirvofandi verk-
fall og segir slíkt geta haft alvarlegar
afleiðingar fyrir skólastarf. Það taki
jafnvel mörg ár að vinna upp það tjón
sem verði í verkfalli.
Kristín Amalds, skólameistari
Fjölbrautaskólans í Breiðholti, segir
að námsáætlunum hafi ekki og verði
ekki breytt þrátt fyrir að framhalds-
skólakennarar hafi boðað til verkfalls.
Kristín segir að í fyrri verkíollum hafi
nemendum verið gefinn kostur á því
að nota bókasafnið og stofur í skólan-
um til að lesa. Svo verði einnig nú ná-
ist samningar ekki í tæka tíð.
Kristín segir verkföll hafa slæm
áhrif á skólastarfið. Andrúmsloftið í
skólum verði yfirleitt spennuþrungið
þegar dregur að verkíálli. „Ég hef
hvatt nemendur til að halda ró sinni,“
segir Kristín. Hún segir að alltaf sé
eitthvað um að nemendur hætti námi,
þó sérstaklega þeir sem standa höll-
um fæti. Hún segir kennara í skólan-
um marga reiða stjómvöldum fyrir
að hafa ákveðið að greiða þeim aðeins
laun til 7. nóvember nk.
Morgunblaðið/Kristinn
Vala safnar fyrir
Rauða krossinn
f GÆR stóð Rauði kross Islands fyr-
ir Ijársöfnun undir kjörorðinu
„Göngum til góðs“. Fjármunum sem
safnast verður varið til baráttunnar
gegn alnæmi í suðurhluta Afríku.
Margir sjálfboðaliðar gengu í hús
með söfnunarbauka. Meðal þeirra
sem tóku þátt í átakinu var Vala
Flosadóttir stangarstökkvari, sem
tók á móti framlögum í Kringlunni.
Lausir
hundar til
vandræða í
Heiðmörk
HUNDAEIGENDUR sleppa
gjarnan hundum sínum lausum
í Heiðmörk þrátt fyrir að slíkt
sé bannað. Tvö slys hafa orðið
á fólki á skömmum tíma sem
rekja má til þess að hundaeig-
endur fylgdust ekki nægjan-
lega vel með hundum sínum.
Annað slysið vildi þannig til
að maður var með hund sinn í
mjög löngum taumi. Er eldri
hjón áttu leið þar framhjá
stökk hundurinn skyndilega á
konuna og felldi hana til jarð-
ar. Við fallið brotnuðu tveir
hryggjarliðir í konunni, en hún
er á sjötugsaldri.
Á fimmtudag réðst hundur á
mann sem var á skokki í Heið-
mörk og beit hann til blóðs í
lærið. Vignir Sigurðsson, um-
sjónarmaður Heiðmerkur,
segir eigandann hafa verið á
göngu með fjóra lausa hunda.
Hann segir hægt að nefna
fleiri svipuð dæmi þótt yfirleitt
hljótist ekki slys af. Vignir seg-
ir marga nota stígana í Heið-
mörk til að skokka. Stígarnir
eru þröngir og því ekki ólíklegt
að hundum bregði þegar ein-
hver birtist skyndilega. Vignir
segir að kvartanir hafi borist
til hans um að fólk sem er á
göngu í Heiðmörk hafi orðið
fyrir því að hundar flaðri upp
um það og óhreinki fatnað og
annað. Hestamenn sem taka
með sér hunda í reiðtúr geti
varla haft taumhald á þeim um
leið. Hundar þeirra hlaupi því
frjálsir um og valdi gjarnan
usla í fuglavarpi á vorin.
Vignir vonast eftir því að fá
hundaeigendur í lið með sér.
Hann bendir á að nóg sé af
opnum svæðum í nágrenni höf-
uðborgarinnar þar sem hægt
er að sleppa hundum lausum.
Við Lögbergsrétt og á Hólms-
heiði séu t.d. aðgengileg svæði
fyrir hundaeigendur.
Lausaganga
bönnuð allt árið
Vignir segii- að sumir hunda-
eigendur telji e.t.v. að bann við
lausagöngu hunda gildi aðeins
á sumrin, en þannig hljóðuðu
reglurnar þar til fyrir nokkr-
um árum.
Þá hafi markmiðið verið að
vernda fuglalíf. Nú er hins
vegar búið að banna lausa-
göngu hunda allt árið. Hann
bendir á að á hverju ári komi
um 200.000 manns í Heiðmörk.
Þeir hafi ekki allir áhuga á því
að rekast á lausa hunda.
Hundaeigendur verði að taka
tillit til þess.
Morgunblaðinu í dag fylgir blað
frá VIB, „Fjárfesting 2001“.
Borgarstjóri um aukinn kostnað vegna framkvæmda
Á ekki að geta gerst -
ábyrgð trúlega of dreifð
Morgunblaðinu í dag fylgir blað
frá húsgagnaversluninni exó.
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri hefur óskað eftir því
við borgarendurskoðun að starfs-
menn hennar fari ítarlega yfir
byggingarmál borgarinnar og af
hverju farið hefur verið fram úr
fjárhagsáætlunum við tiltekin verk.
Eins og kom fram í Morgunblað-
inu í gær hafa þrjár byggingar,
tengdar menningarmálum borgar-
innar, farið 286 milljónir króna
fram úr áætlunum á árinu. Um 100
milljónir eru vegna Listasafns
Reykjavíkur í Hafnarhúsinu, 167
milljónir vegna bílageymslu og
tengibyggingar milli Kringlunnar
og Borgarleikhússins og 20 milljón-
ir vegna Safnahússins í Tryggva-
götu.
Ingibjörg Sólrún sagði við Morg-
unblaðið að skoða þyrfti hvort eitt-
hvað væri í verkferlunum sem ylli
framúrkeyrslunni. Líklega væri
ábyrgð vegna þessara verka of
dreifð. Draga þyrfti lærdóm af mál-
inu því hlutir sem þessir ættu ekki
að gerast. Hún sagði þessar upp-
lýsingar, sem komu fram á borgar-
ráðsfundi í vikunni, hafa komið sér
og öllum í borgarráði á óvart. Ekki
síst þar sem framkvæmdir almennt
á vegum byggingardeildar borgar-
innar hefðu staðist vel áætlanir.
Hafnarhúsið og Kringlan væri
undantekningar á árinu en borgar
ráð hefði vitað um Safnahúsið þai
sem það samþykkti aukna fjárveit
ingu vegna tækjakaupa. Ingibjörí
Sólrún tók einnig fram að vegní
framkvæmda í Kringlunni hefð
þurft að bókfæra allan kostnað i
þessu ári, en ekki dreifa honum i
fleiri ár eins og upphaflega vai
reiknað með.
Á borgarráðsfundi á þriðjudaf
verður m.a. lögð fram greinargerí
þeirra sem komu að samningsgerí
framkvæmda við Kringluna.