Skírnir - 01.01.1870, Blaðsíða 6
6
INNGANGUR.
{,eim þjóSum álfu vorrar í sundur, er saman þykjast allt mega
bezt eiga — aS vjer ekki tölum um þá, er valda sundrungu meS
ófriSi og yfirgangi. Sú er önnur bót í máli friöarins, aS þjóS-
irnar liafa alstaSar, þar sem þingbundin stjórn er sett, fengiS þaS
forræSi mála sinna, aS undir þeim er mest komiS, hvort ófriSar-
ráSin komast fram eSa ekki. Fulltrúar þeirra ráSa öllum fram-
lögum til hers og útgjörSa, enda er nú víSa komiS viS þaS á
þingum, aS ríkin verSi aS draga úr þesskonar fjárreiSum, þvi
flest þeirra ætla aS verSa nær því forviSa undir álögunum. J>a8
sem hjer er sagt um friSarhorf vorra tíma, lýtur aS eins aS
viSskiptum ríkjanna, en til annars kemur, er menn byggja aS,
hvernig umhorfs er í ríkjunum sjálfum. I flestum höfuSríkjum
álfu vorrar eru frelsis og jafnaSarkenningar þessarar aldar aS
rySja sjer til meira rúms og ve.kja hjá alþýSunni — einkum
verkmanna og iSnaSai' stjettinni — óþol og óeiru viS ena eldri
skipun stjórnar og rjettarfars. „ASur voru þegnarnir“, segja
menn, „þrælar eSa þjónar konunganna. Lagasetningar enna nýju
tíma hafa gert konuugana aS þjónum þegna sinna. Nú er hverja
þjónustu svo aS launa, sem verS er og þeim sæmir, er meS fer,
en konungarnir eru eins kaupdýrir nú og þeir voru þá, er þeir
kölluSust allt eiga, bæSi fje og fólk. þeir leggja nú minna á
sig en fyrri og sitja fyrir minni vanda, er þingin hafa gengiS
undir hann meS þeim. þeir leggja sig hvergi í meiri starfa —
en víSast hvar minni — en forsetar þjóSvaldsríkja, og þó tekur
margur smákonungurinn tíföld launin eSa tvítugföld viS forseta
bandaríkjanna í norSurliluta Vesturálfu. Útgjöld ríkjanna, þ. e.
framlög þegnanna, verSa aS fara eptir þörfum, og allt þaS sem
um fram gerist, er aS líkja viS fjársóun, en hún er, eigi miSur
af hálfu ríkjanna en einstakra manna, afbrot gegn lögmáli hag-
fræSinnar, er eiga sjer vísar margfaldar hegningar. Lögmál hag-
fræSinnar er eins heilagt og lögmál siSferSisins, og uppgötvun
þess er einn hinn bezti og háleitasti árangur mannlegra hygginda.
þaS sem í gegn því fer, er allt gagnstætt mannlegri skynsemi —
og lengra þari' þá eigi aS rekja tii þess aS sjá, hvernig uppihald
konungdómsins og konunglegrar dýrSar strí&ir í gegn lögmáli
skynseminnar“. þetta er eitt af svo mörgum atriSum, er þeir