Skírnir - 01.01.1892, Side 44

44
Bókmenntir.
hann hvert stakt orð sem hann segir ritað á hlöðnm fyrir sjer. Flestir
prófessorar við háskólann rýna niður í blöð sín og líta varla upp, en hann
hefur þar annað lag á. Hann hreyfir lítið hendurnar, nema stundum þrýst-
ir hann saman þumalfingri og vísifingri á hægri hönd, er hann vill leggja
áherzlu á eitthvað. Hann er vanur að balda sama fyrirlesturinn tvisvar,
og má taka eptir því, ef maður heyrir sama fyrirlesturinn tvisvar, að hann
heldur hann alveg eins, ber hann alveg eins fram. Má af því marka, að
hann býr sig heldur en ekki vel undir fyrirlestra sina.
Bnginn maður í Danmörk hefir jafnmikil áhrif á kynslóð þá, sem er
vaxin upp síðan 1870. Deilt er um, hvort áhrifin sjeu tii góðs eða ills.
En deilt verður ekki um, að hann hefir vakið meira andlegt líf í Dan-
mörk en nokkur maður síðan Hinrik Steffens leið.
Georg Morris Cohen Brandes er fæddur í Höfn 1842. Faðir hans var
efnaður kaupmaður, Gyðingur. Snemma bar á gáfum drengsins; tók hann
burtfararpróf úr latínuskóla 17 ára gamall og næsta ár inngöngupróf við
háskólann með hæsta vitnisburði. Yar hann þá láinn lesa lög og böggl-
aðist við það í tvö ár. Las hann þó margt annað, eínkum heimspeki og
fagurfræði. Árið 1862 vann hann heiðurslaun háskólans (accessit) fyrir
ritgjörð um skáldsögur, er styðjast við sanna atburði, og næsta ár fjekk
hann verðlaunapening háskólans í gulli fyrir ritgerð um forlagatrúna í
sorgaileikjum Grikkja. Varð þctta til þess, að hann hætti laganáminu og
lagði sig allan eptir fagurfræði. Tók hann próf í henni 1864, með ágæt-
iseinkunn. Sökkti hann sjer nú niður í heimspeki og komst að þeirri nið-
urstöðu, að hin þýzka heimspeki, sem kennd er við Hegel, og sem ríkti við
Kaupmannahafnarháskóla, væri orðin á eptir tímanum.
Rasmus Nielsen, háskólakennari, átti í ritdeildu við Brandes. Fyrsta
bók, sem kom út eptir Brandes, er bækliugur gegn heimspeki R. Nielsens,
„Dualismen i vor nyeste Philosophie", 1866. Síðan var hann í nokkur ár
við blaðamennsku, lagði ritdóma á bækur og sjónleiki í „Dagbladct",
„Fædrelandet11 og „Illustreret Tidende". Safnaði hann sumum af þeim
greinum saman í heild og ljet koma út í „Æsthotiske Studier11 1868, og í
„Kritiske Studier" 1870. Hunn hafði lesið mikið rit enskra heimspekinga
og þýddi á dönsku 1869 rit Johns Stuarts Mills „um kúgun kvenna".
Árið 1870 vann hann sjer doktorsnafnbót fyrir rit um fagurfræði Frakka
á vorum dögum. Síðan fór hann í langfeTð utanlands og var á henni
hálft annað ár, 1870—71. Kom hann til Frakklands og Ítalíu og hitti
hina merkustu menn hinnar nýju stefnu (Taine, J. S. Mill, Renan). í nóv-