Skírnir - 01.01.1892, Side 49

Bókmenntir.
49
skepnur". Hann knékrýpur Marseljusöng Prakka, af þyí hann er í aug-
um hans merki hinnar miklu byltingar. Hann knékrýpur Napoleon af
því hann kúgar konungana og raskar gömlu fari. Hann sér ekki, að
hann bælir frelsið niður, því hann er í augum hans fulltrúi þjóðarinnar,
ekkert loðir við hann af oddborgaraskap, af skrílmennsku11.
Björnstjerne Björnson varð sextugur 8. desember 1892 og á að
koma út mikið rit um hann í minningu þess, eptir B. Collin, kennara við
Kristíaníuháskóla, álíka og rit Hinriks Jægers um Ibsen, er hann varð
sextugur, 1888. — Enginn Norðmaður er Islendingum jafnkunnur og
Björnstjerne Björnson. Enginn Norðmaður er jafn-norskur og hann. Og,
með því að vér íslendingar erum af norsku bergi brotnir, þá er hann hold
af voru holdi og blóð af voru blóði, enda sver hann sig í ættina við hina
gömlu íslendinga að mörgu leyti. Hann lýsir í einu kvæði sínu norskum
firði. Stundum rötast fjörðurinn um með holskeflum og lemur fjöllin, sem
þoka sér sarnan og þröngva að honum; blæs hann þámeð vestanrokslung-
um i hnefana vota, svo undir þýtur og fjallabrúnirnar leika á reiðiskjálfi.
Stundum læðist hann svo hægt, að varla bærist gári, tær og fagur, og
allt sem hann sér, það faðmar hann, það speglar hann, því vaggar hann,
þó ekki sé nema vesall grásteinsmosi. Hann er ekki vondur í sér, en
hann á til í sér meiri reiði og meiri gleði en aðrir. Hann er ekki svik-
ull. En hann er skapmikill og bráður.
Björnstjerne Björnson er sjálfur eins og þessi fjörður. Hann er það
í ritum sinum. En einkum ber á því, er hann talar eða heldur ræður.
Hann er manna mælskastur og bezt máli farinn. Málrómur hans er sterk-
ur og snjallur. Hann heflr opt talað undir beru lopti til margra þúsunda,
svo -að hinn yzti í mannþrönginni heyrði glöggt hvert orð, er leið af vör-
um hans. Honum er jafntamt að leika á hina blíðustu sem hina stríðustu
strengi mannshjartans. fiegar hann lætur brýnnar siga og brýnir rödd-
ina, þá verður áheyrendunum hverft við, eins og skriða falli úr fjalli. B.
Björnson hamast þá eins og hann vilji kljúfa hamarinn tvítngan og láta
allt undan sér ganga. En meistaralega tekst honum að hverfa þessum
beljandi orðabyl upp í þíða sólskinsblíðu, svo hjartarætur áheyrendanna
hitna og komast við. Má af þessu ráða, að maður, sem þannig getur
hrært að vilja sínum mannasálir, ber margt i vörzlum sjálfs sin. Þegar
svo ber undir, þá æðir hann fram í reiði sinni, svo hann er naumlega með
sjálfum sér. Grikkir sögðu um skáld sin, að þeir væru óðir, þegar anda-
4
Sklrnir 1892.