Skírnir - 01.01.1908, Side 64

■64
Upptök mannkynsins
XIII.
Xú, á þessum síðustu tímum, virðist vera farið að
rofa til í því myrkri, sem að mestu hefir hulið orsakir til
loftslagsbreytinga og fleiri mikilvægra jarðsöguviðburða.
Menn eru farnir að koma auga á það, að heimskautið
muni færast úr stað. Af því leiðir, að sama landið, t. a.
m. Island, er ýmist fjær eða nær heimskauti, ýmist sunn-
ar eða norðar; en eftir því einkum fer loftslag, eins og kunn-
ugt er. Og þá fer að verða skiljaniegt, að loftslag hér á
landi heflr um eitt skeið verið líkt því sern nú er þegar suður
eftir dregur í Evrópu, en um annað eins og nú er norður
undir heimskauti, þar sem alt er hulið af helbreiðum jökl-
anna. Menn hafa haldið, að flutningur þessi á heimskaut-
inu mundi stafa af því, að steinhvolflð skriki stundum til
á eldleðju þeirri, sem talin er yzt eldiðra jarðar1). En nú
er kominn til nýr fróðleikur i þessu efni, og er þó ekki
með því sagt, að þurfi að vera rangt það sem áður var
sagt um orsakir flutningsins.
Hengilsveifla nokkurs konar er talin vera á hnettin-
um, svo að heimskautin ýmist sækja í sama horfið eða úr
því aftur. Orsökina til þess að jörðin geigar svona á rás-
inni hyggja menn þá sem nú segir. Upphaflega fylgdu
jörðu tvö tungl, og hrundi annar máninn niður á hana
þar sem nú er Afríka. Varð höggið svo mikið að jörðin
fekk riðu af, og hefir riðað ávalt síðan.
Sé þetta rétt, sem nú var sagt, þá væri þarna fundin
útskýring á þeim viðburðum jarðsögunnar, er helzt hafa
áhrif á ummyndun tegundanna; en það eru breytingar á
loftslagi og á afstöðu lands og sjávar.
En hvað sem þessu líður, hvort sem útskýringin er
rétt eða röng, á því getur enginn vafi leikið að afarmiklar
breytingar í þá átt, sem vikið var á, hafa orðið í jarðsög-
unni, svo miklar, að mesti fjöldi af líftegundum leið undir
lok og varð aldauða, en að eins þær lífverur, sem tóku
hinum nýju kjörum af mestri lagni, eignuðust niðja, er
þó voru frábrugðnir forfeðrum sínum.
*) Sbr.: Um loftslagsbreytingar á íslandi. Andvari 1906.