Skírnir - 01.01.1910, Blaðsíða 9

Um silfurverð og vaðmálsverð.
9-
því að setja hana undir vernd ættarinnar. Ættirnar
eru frá upphafi máttarstólpar hins íslenska þjóðfjelags.
Hver sem ekki skilur það, hann hefur ekkert skilið í þjóð-
fjelagsskipun feðra vorra. Enn einmitt af þessu er það ljóst,
að Baugatal, lögin um sambúð ættanna, hlítur í öllum meg-
inatriðum að vera jafngamalt hinu íslenska þjóðríki, jafn-
gamalt Ulfljótslögum og partur af þeim, geimt sem dírgrip-
ur frá einni kinslóð til annarar, frá upphafi alsherjarríkis,
alt þangað til það var fært í letur veturinn 1117—1118.
En hvað segir nú Baugatal um silfur og vaðmál?
Menn hefur greint á um, hvort verðnöfn þau, sem þar
koma firir, eigi við silfur eða vaðmál, hvort t. d. þrímerk-
ingurinn, sem líka er nefndur hinn mesti baugur, liöfuð-
baugur, og tvítilftarbaugur (=2X12 a.), sje = 3 merkur
silfurs eða = 3 merkur (144 álnir) vaðmála, hvort tvítug-
aurinn sje = 20 aurar silfurs eða = 20 aurar (120 álnir) vað-
mála, o. s. frv.
Flestir hafa haldið því fram, að átt sje við aura
s i 1 f u r s. Og verðnöfnin lögbaugar, höfuðbaugr, mesti
baugr, tvítylftarbaugr, baugþak, o. s. frv. sanna þeirra mál,
ennfremur sjálft heiti þessa lagabálks, Baugatal, og orðin
baugbœtandi, baugþiggjandi o. fl. Alt þetta sínir ljóslega,
að hjer er um silfur að ræða, enn ekki vaðmál.
Hins vegar hefur Arnljótur Olafsson sínt og sannað
með öðrum stöðum úr Grágás í ritgjörð sinni um lögaura
og siifurgang í Tímar. Bmfjel. XXV. 15.—16. bls., að tví-
tilftarbaugurinn eða þrímerkingurinn var goldinn með
3 mörkum 1 ö g a u r a. og þá hlítur sama að eiga sjer stað
um alla hina baugana og aurana í Baugatali, því að ann-
ars mundi allur jöínuður í niðgjöldunum raskast. Af þessu
áliktar Arnljótur, að Baugatal eigi eingöngu við vaðmáls-
aura, enn ekki silfuraura.
Enn þar fer hann of langt. Það að baugarnir vóru
goldnir í lögaurum sannar ekki annað nje meira en það,
að þá m á 11 i gjalda í lögaurum, ef gjaldandi kaus það
heldur enn að gjalda í silfuraurum. Með öðrurn orðum:
Gjaldanda var í sjálfs vald sett, hvort hann galtupphæð-