Norðanfari - 01.01.1863, Page 2

2
«g ðognað til a?> koma fram þessum e?a ö?rum frnmkvírmd-
nm og umbdtum í fjelagi sínu, þá mundi þab skamrnt hrokkva,
e( aft hinir abrir hliita?eigendur, stæbu lijá vilja-og abgjöría
laosir. Nei. það dueir eigi aiuiaí) enn' ab allir, sem vetlingi
geta valdií), legci hfindina á plóginn. þab er öllum hvort
*ein er, jafn skylt aö draga hann. eptir sem hver hefir niegn
Og kringumstadíiiir tll, og aí) hver einstakur eins og keppist
vib hinn, ab koma sem mcstu póbn og nyisömu í veik, til
leifcar e?a á stofn í fjelagi sínu, sem honum væri unnt.
Jiab var ölsibur febra vorra, uí) taka sjer jafnafarmenn
t. a. m. og þeir hræbur Signrbor Jórsalafari og Eysteinn
konungar (sjá sögu þeirra Kap. XXIV) og töidu þeir þá fram,
þab hvor þóttist hafa frægast og mest nnniö. Var þessi háttur
jþeirra opt hin öfigasta hvöt fyrir þá aí) afia sjer fjár og
frtegbar. Ef ab menn rní ab ininnsta kosti, hver meb sjálf-
om sjer, læri í siíkan mannjöfiiub, ettda í heyranda liljófci
á fundutn, niannamólnm og í veizlnm, þá inenn eru glafcir
Óg kannskje líiifc eiít hýifcir, mundi þafc hvetja suma, ef
ekki marga, til ýmislegra nýtsatnra franikvæinda og framfara,
a!b láta ekki sitt eptirliggja, frernur enn þessi efca hinn.
Jjessi framkvæmda og framfara samjöfrmfcnr, gæti og í mörgu
tilliti eins vel átt sjer stafc miilom svcita, sýslna og fjórfcunga,
þvf í flézfum sveitum, sýslum og fjórfcunguni, liefir hátlsemi
manna og biískapur eitthvafc mirina og meira fil síns ágætls.
#em eigi t'fckaet og hafi náfc jafn mikilli framför og fuil-
kotnnun annarstafcar efca mjög óvffca; aukheldnr þegar sú
•inna og kapp væri komifc í þjófcina afc láta sjer fara fram
Og verfca ekki eptirbáttir annara. Og tökuin yjer til dæmis,
»fc á Sufcnr-og Vesturiandi mnn liirfcing oar verkun á ölluin
þorskafia vera betri. enn ainipi.nt rijer á Norfcurlandi og má-
íkjc Evstra. Hákalls afli mí hvergi hetur og aimennar sóttur
en á Isafiri'i og hjer nor'anfands sjer f lagi kriiigum Eyja-
fjfirfc. Sýld arveifci hvergi hettir stnndnfc en á Eyjaíir'i sjer
i iagi á Akureyri Ryssa hvergi bnikufc til meira gagns vifc
eel -og hnýsuafla,sein á Akureyri og kringum Eyjáfjöifc. Selveif i
í nótum mest stnndiifc í þing, yjarsýslu ou sumsta?ar 4 Vestur-
landi. Eg gver og fuglatekja mest á Breifcafjaifcar- og Vcst-
manneyjum og vífar vestra. svo og í Grímsey. Langvíuveifci
á flekum mest vifc Ðrangey á Skagalirfci. Verzlunar tóvara
mest og hezt tinnin f Eyjaijarfcar-og þingeyjarsýslum. Jarfca-
beetur og túngarfcalile'zla aimennust í Sunnleiidiiigafjórfcungi,
og nautpenings ra'kt mest í Arnessýstu, en saufcfje flest og bezt
mefcfarifc í Norfclendingafjórfcungi, enn þó einkurn sumstafcar í
Norfcurmúia- og Húnavatiissýslum. Jafnlraint óg menn á þeim-
ann efca annan iiátt bæru saman alla bjargræfcisvegi, og hugs-
ufcu sjer um leifc, hvort ekki niiindi unnt afc efla þá enn betur
enda þar, sem þeirn er nú bezt dugafc, og komifc á hvar þeirekki
eru nema afc nafninn til efa alls engir; og hverjr búnafcar-
hsettir mundu eiga bezt vifc f hverri sveit, í tilliti til landskosta
hennar, v’efcursældar og afstöfcu til annara útvega á ajó
ag landi, m. fl. er þá þætti naufcsynlcgt afc taka til greioa.
Hinar almennu framfaiir fást ekki mefc öfcru móti, enn fyrst
og fremst mefc þvf, afc hagur hvors einstaks taki fiamfönim ;
og í öfcru lagi, afc allir leggist sem á citt, afc hngsa mn þær
og vinna afc þeim, eptir þvt sem hver hefir menntun og máít
til; því afc vænta Sjer nokkurra verulegra umbóia og framfara
( fjelagi sínu mefc því afc láta allt ganga eins og þafc hefir
gengifc, afc fiestir sjeu sem afskiptaminnstir um annara hagi
og álíti sem aö þeir komi sjer Iftifc og ekkert vifc, skilar lftifc
áfram, já teynzlan þegar búin afc kenna mönnnm, afc aílt
situr vifc sama og áfcnr. Gófcnr og einbeittur vilji, eindrægni
og samtök mefc kappi og forsjá, eru þíiu beztti mefcöl til afc
efla lieill sína og fjelagsbraifcra sinna, og mefcal annars, þv|
til siinnunar, leyfum vjer os« hjer, afc segja frá þvf, afc fyr-
ir nokkrum árum sífcan hefir Schulze rmklnir Dlitscliz &
þýzkalandi gengist fyrir því. afc þar eru nú stofnufc 650stærri
og smæiri fjelög, sem talin eru hinn öflueasti máttarstólpi
velmegunar og framfara þjófcvcrja, 400 af þessum fjelögum
eiga afc annast um, afc fjelagsmemi ætífc öfclist þá hjálp og
lán er þeir þarfnast. 200 afc útvega handyfcnainönnum verk-
efni og óunna vörti, svo ætífc hafi næga atvinnu, og 50 afc
kaupa S 8tórkallpllm• allar naufcsyojar fjelagsmanna, sjer í
lagi matvadi, svo afc hver ein?takur geii noiifc sama verfca
og þeir, er hafa efni á afc kaupa í stórkanpum Aileg verzlun
þessara fjelaga, er afc upphæfc 25 mPIiónir dala. j>au eflast
líka ár frá ári afc efnum og fiamkvæmdum Ernla þeirsem
f fyrstu voru mótfailnir stofnun þcg-aia fjclaga, kannast nú
vifc hve roiklu gófcu þau liafi þeear komifc til leifcar. Vje?
liöfuin og nokkur dæmi fyrir «ss hvafc saintök og fjelags-
skapur getur áorkafc ög leitt sott af sjer, t. a. m. verzlunatfje-
lögin er stundum ha'a áunnifc Hhitafceigendum taLverfcann hagn.
afc, efca mciri,en helfci hver fjeiagsmafcur verzlafc fyrir sig, eink-
um iúnir fátaikari; og eru þó fjelög þessi, afc vonum, enn £
barndómi sínum, og afc vitni forstöfciunaima þeirra, í mörgu
ábótavant. Nokkur af fjelögum þessum hafa iíka kostafc
kapps um, afc grynna á skiildunum, sem fleirum eru gengnar
yfir höfufc; og keyra menn í þami drótna, afc eins og engnm
tökum komi vifc sjer tii bjargar, framkvæmda og framfara,
ef ekki eins og kúga hiutafceigendur til afc ieggja árar í bát
og lenda á sreit, sjer í lagi þá, sem á einhvern veg fara illa
afc ráfci sínu, helzt mefc leti og ómennsku, svalli og ofdrykkjul
Fratn fyrir hendurnar á slfkum inönniiní ættu menn afc taka
í tíma, rþví vifc upptök skal á stemma, eu eigi afc ósi“, hcldur
enn afc deniba þeim á sveitirnar. og sem gi<>ia fjárnám hja
þeim, setn eitihvafc hafa afgangs, er þe'r híifa dregifc til
muna. mefc ráfcvendni sinni atorku, ráfcdeild, sparse.ni, og ef
ekki iagt á sig og sína sult og seyru til þess afc verfca ekki
tipp á afcra komtiir, og vera lieldur veitauði en þurfandi.
Td þess afc frafca lesatann nákvæinar, nm lífsatrifci og
hiigcunar>iátt þecsa hei' na ungmennis, skulum vjer setja hjer
dáiítifc brot nr ferfcasögu Iians, eptir því sem roafcur nokkur
hefir frá sagt, er kynntist við hann á Frakklaridi.
Einusini i sem optar þegar jeg gekk út, til afc endur-
næra mig, af liinitm svalandi kvöldbiæ mætti jeg ol'urlitl-
um drengiinofcra. Hanti var frífiir sýnum, mefc fjörug augu,
en fjarska niikið sóibreondur f andíiti Hann var aö injer
virtist lijerumbil 8-9 ára gamall í liægri hendnni hjelt
hann á göngopriki sínu, og á belii iians hjckk daiítifc skrfni,
btind fc inefc ólar potta. Ekki haifci hatin am afc rnefcferfcis, og
allur bóna'úr hans var fátæt-legur. J>egai lianii kom auga
á mig fór hann aö greifca sporifc, og kallafct loksins t.l inín,
„Viljifc þjer ekki sjí ofan í skrínifc mitf. náfcugi herra? Jeg
er viss nm afc þjer liafiö gaman af því — Jeg hefi í því
ilfaiicli Marmeidír4-!
Jeg var engin dí’af æ'ingtir, og haffi því livorki veru-
legt gagn nje gaman ai að sjá þafc, en til þess afc styggja
ekki drenglmofcrann, bafc jeg liarin ato sýua mjer þeona kjör-
grip, er lólginn var í skiíninu Hann gjöifci þafc í skindi,
en þafc fór eptir gátu minni afc j'g haf i alis enga skerrimt-
un af dírinu. J>afc var svo dauft og svefoþrnngifc hvernig
em hann leyndi ti! afc vekia þafc. , Dírífc miti hcitir Ilanetia11
mælti svcinninn , Jeg Ijet þafc heita eptir lienn yngstu systir
minni. Æ! iivafc þafc er leifcinlegt afc þjer skulifc ekki geta
sjefc þafc leika sier. }>afc er annars ekki von afc aumingia
sje f|örug. Hún heíir ekkeit fengifc lii na’ringar í dag; vifc
megum æfinlcga ti! afc sæta sömn kjöium. þegar jeg et
saddur er ltún södd, og þegar jeg er svangur er hún svöng.
Getifc þjer ekki líknafc okkur eittiivafc n'fcogi herra“?
„Jú mefc ánægju, gófcurinn minn, en láítu Hanettu þíaa
fyrst ofan í skríntfc, svo hún komist í næfi Kaiiptu þjet
braufc fyrir þesca peninga, og aigaiiíinn getur þú brúkafc
svona smátt og smátt í vl&löguin.
Hann starfci á peninga þessa tnefc ir d im, og jegsáafc
liann áleit þá ekki ncrna draumsión, cn þegar hann Ioksine
sannfærfcist um afc jcg heffci vissulega gclifc honum; þá stökli
liann iifip og hringsnerist, allt í kringum mig syngjandi, tii
afc vot a mjer lögnufc sinn og þakklátsemi.
,,Míkí!I inakalrus lánsmafcur get jeg vorifc, enda hefir
niig lengi órvfc fvrir því llanti la'ir niion sagfci Ifka vifc
niig afc skilna:i". Farfcu vel sonnr miiin. Jeg er viis um
afc hin almátluya vera, veitir þjer afcsiofc 4 tíma neybar-
innar“.
, Lifir fufcir þinn e« þá drengnr minnn“?
...I i þafc vona jeg afc hæfci fa'ir minri og niófcur tuía
sje enn á I fi, efca þafc voru þan hjerumbil tveimur árum, or
jeg ski di vifc þau *.
Hvafc crtu gamall1?