Norðanfari - 01.01.1863, Blaðsíða 3

3
Vcgabætur,
fvjóMlfur hefir 17. dag næstlibins núvember mánabar
komib nieb grtin um hin nýju vegabútaliig vor, og eptir ab
hann hefir farib þar nokkrum oröum um áítand veganna hjer
á iandi, og svo um kosti og ókosti laga þessara , þá skýrir
hann ftá því at> hvergi bryddi enn á neinni hreitingu um ab
(á þesstim lögleiddu vegabótalögum framgang, netna hvað
aintinaðurinn í Norður- og Austuramtinu hafi þegar í sept-
emberntánubi 1861 gjört fyrirspurnir til lögstjórnarinnar
um rjettan skilning og meiningu ymsra atriða í lögun-
um; en úrlattsn þeirra fyrirspurna er gelin í ráðherrabrjefi,
28. febrúurmánabar f. á. (sjá Tibindi uni stjórnarmálefni Is-
lands VIII. 518—553 bl«).
En þó hib heifcraba blab rþjúðólftir“, sje optast allfrúbur
«m þafe scm fram l'cr hjer innan lands, þá hetir það f þetta
*inn faiih á hak við iiann, aí) amtmafurinn í Norfcur- og
Austuramtinu ritaíi þegar 24. dag júnímánaðar 1861 sýslu-
mönnunum í umdætni síiiu, og skoraði á þá, aí> senda sjer ná-
kvæmar og greinilcgar nppástungur urn hverjir vegir vera
skýidii þjúftvegir og hverjir aukavegir, eptir ab þeir væru
búnir aí> fá uppásiungur lirepp-tjóranna um þetta, sam-
kvæmt 3. grein vegabótalaganna, svo amtmatur aí> þessu
bunu g»ti „lagt úrskuib á málib og birt auglýsingu um þab
tíl cptirbreytni fyrir alla þá er hlut eiga ab máli“,
Vjer vitum nú ekki betur, en ab sýslumennirnir hjer í
umdseminu væru þegar fyrir árslok 1861 búnir ab fá uppá-
stungur frá hreppstjúrunum, um þab hverja vegi skyldi álíta
þióbvegi og hverja aukavegi, svo allar líkiir eru til, ab amt-
inaburinn hafi femtib uppástungur sýslumannanna f þessu máli á
öndverbu árinu 1862 En tneb því lögin ekki höfðu komib
tít nógu snemma til þess ab þau yrbu hirt á manntalsþing-
um vorib 1861, þá varb þab ab hfba til þess á næstlibnu
vori, og nieban þau ekki voru löglega birt hingabgat ekki vcrib
ttmtalsmál ab heimta eptir þeim gjaldib til hinna lyrirhugubu
vegabóta. Nú munu allir hafa búist vib ab þetta yrbi byrjab
á næstkomandi vori, og ab þá yrbi tekib til úsphltra mál-
anna, ab bæta vegina eptir þessum nýju löguni. Menn murui
hafa búist vib þvf, a& amtib mundi verba búib fyrir árslok
1862 ab leggja úrskurb á, hvcrjir vegir hjer í umdæminu skyldi
verba þjúbvegír og hverjsr aukavegir, og einnig ab auglýsa
þetta almenningi til leibbeiningar, eins og 3 grein lazanna
tnælir fyrir, og naubsynlega þarf ab vera, eigi menn ab geta
hreytt eptir öbrum ákvörbunum þessara laga.
Nú cr samt komib fram í janúar 1863, og engín hefir
lieyrt neitt um þab, ab úrskurbur hafi verib lagbur á þetta
mál. 4. grein í vegabótalögunum ákvebur þú, ab sjcrhver
aýslumabur skuii á ári liverju, innan loka janúarmánabar,
•enda amtmarmi nákvæma nppástungu unt þau verk, er
vioiia skuli iiib næsta sumar vib þjóðvegi þá, er li.'gja uni
sýsluna, og eiga sýslumennirnir þó ábur hafa fengib uppástung*
ur hreppstjúianna iim þetta; en þá þurfa inenn |iú fyrstab
vita hverjir þessir þjúbvegir eru. f>ab virbist nú ab þetta
sje komib f úifina, ab þessu sinni, og er þab óheppilegt, ab
slík úregla skuli þeaar f npphafi komast á þetta mál, sem
ekki veitti þú af ab hiynnt hefbi veiib ab, til þess ab ein-
hver árangur hefbi getab orbib af þessum nýju vegabútalög-
um, er hafa veiib sett eplir langan undii búning og nnkinn
starfa stjúrnarinnar og alþingis.
Fari nú svo sem líklegast lítur út, ab ekki verbi aug-
lýstur núgu snemma úrskurbur amtins tim þab, hverjirvegif
hjer í iimdæminu skuli vera þjóbvegir og liverjir aukavegir.
•g hvorki sýslumenn nje hreppstjúrar geii því stungib uppá
hvar og hvernig gjöia skuli vib þjóbvegina, svo allar end-
urbætur á þchn farist þannig fyrir næsta sunar, þá sýnist
sanngirni mæla fram meb því, ab frestab verbi einnig þetta
ár, ab heimta gjaldib til þjóbvcganna, «g inundi mörgum
koma þab ve! í þessu bága árferbi, sent nú gengur yfir^
Vjer sjáum ekki ástæbu til þess f lögunum ab heimta nokkub
af gjaldi þessu fyrri en sama ár sem byrjab er á ab verja
því til þess, scm það er ætlað. Astand veganna hjá osa
krefst þess reyndar að hvortveggja hefði gctab oriib byrjab
naista vor; en hinn bágborni efnahagur manna gjörir þó ef
til vill á hinn bóginn æskilegt, ab vegabútalögin verbi látin
liggja í salti eiit ár eon, ábur enn larib er ab heimta fj«
til að bæta vegina. Hitt liggur í augum uppi, hvað úsann-
gjarnt og ranglátt það væri ef gjald þetta væri heimtab af
mönnum í vor, án þess faiib yrbi ab verja því samkvæmt
lögunum þá þegar. j>ab er líka öll von ab alþýðan skoriat
undari að bera sinn liluta af byrðinni, me'an yfirvöldin láta
hjáliba, ab uppfylla nákvæmlega skyldur þær, sem lög þessi
leggja þeim á lierbar.
í 16. grein laganna er mælt svo fyrir, ab gjaldib til
þjú'veganna, sem árlega á ab vera ab uppphæb, tír hverjum
hrepp, svo sein svaiar halfu daasverki epiir verílagsskrá,
fyrr h vcrn vetkfæran karlinarm í lircppnum, skuli tekib af
sveitarsjúbnum og greitt sýsluinaniii á niannlalsþingi, cn
hreppstjöri skuli meb 2 — 4 möunum, er bændiir sjállir kjósa,
ieggja gjald þetra á hreppsbúa ep’ir sömu regluin og auka-
útsvarib til fátækra; en ekki er í grein þessari, nje heldur
annarstabar í lögunum, tekib fratn, hveuær þessi niburjöfnun
eigi ab frainfara, hvort lieldur ábur cn því er svarab út úr
sveitarsjóbnum, eía eptir þab, þannig ab þab sjc lánab úr
honum til brábabyrgba. llinsvegar ætlum vjer, ab hver
tnabur sent nokkub þekkir hternig lilhagar, muni hljúta ab
vera á þvf, ab efnahag sveitarsjúbanna sje vibast svo varib
ab þeir alls ckki geti tekib uppá s>g ab borga þetta fje út
fyrirfram. þab virbist þar ab auki lang eMilcgast og mun
reynast hib eina tiltæki'ega, ab gjald þetta sem þannig á
„Jeg er 10 ára þegar blóinknapparnir í sábreitunum
bans föbur iníns fara a?> sprynga út þegar jeg var 8 áia
gamall sagbi fa'ir tninn vib mig. Nú ertu orbin stór og
sterkur og verbur því siáliur ab lara ab leita þjer atvinnu.
Jeg get ekki láiib þig fá neitt skotsnfur í lieimanmund, eins
og þú veizt, en hjerna er ofurlítib Marmeldír, sem jeg hetí
nýlei>.a veiit hjer í fjalliuu og grunar mig ;.b ýmsir náms-
menn og náttúrufræMn&ar erleudis, muni fýsa ab sjá þab
tyrir borgun. Farbu nií á stab og láttu ekki hutifallast.
„Fórstu þá strax hurtu ‘ 7
,,Já ! þab var ekki um annab gjöra, því mataitoibi okk-
ar hrökk naitmlega handa peim er eptir vorit. þjer meg ð
gcta nærri, h<ab jeg var liarmandi vib sk lnaMnu, og mest
kvaidi mig ab sjá liana nióbur míoa g'áta Fyrsta dagin á
þessari tveggja áta ferb, kom sro in kil snædrífa ab allt varb
hvftt, hátt og liHt. Jeg missii sjónar á veginuiu, enda hel'bi
jeg ekki komist lengra fyrir þreytu, þvi jeg liiieig nibur matt-
þrota ofan í sojúinn Nií var úr vöndu ab ráMi, en þoss
meira sem jea hngsabi þess ómögolrgia virtist mjer ab kmn-
ast burtu. Jeg ga< niig á vald örlaganna. og beh' þe s er
verba vildi. Kuldin nísti tnig giimmdar egB bib ytra in
bungur naeabi niig hið innra. }>að er ekkert fyii böndum
nema daubinn hugsabi jeg ineð nijer og for tár'ella, en
þ»b. var í fyrsta sinni sem mjec iiaf i dottie liaon í hug.
J.eg inissti samt ekki alveg vo>iina, því jeg mundi ski'nabar-
orb föbur m'ns Hinn almáttugi inun veita þjer aðstob á
tíma neybarinnar. Jeg tók samt Hanettu mfna upp úr skrín-
iiiii og stakk henni f barm miun svona tll voiuir cg vara,
ef jeg kynni ab deyja, því jeg vissi ab luin mundi þá skrífa
burtu, og el’ til vi l teta ti:a«' í sniúnum.
Vesiings baruF! „mælii jeg og klökknabi, hvernig komstu
þá úr þessu neyfar ásiandi11.
„Jeg fór ab kalla á bina gæskuríku veru af ölluitt
kröptum, því jeg irú> i almættí liennar enda sá jeg hana
úbar koma, út úr skúgrunna noUuurri, er stúb öb'iimeginit
þjóbbrautarinnar |>ab var dífinæinr mabur og Ijettur á íæti.
Jeg kvaddi liann bœversklei’a og sagbi honum frá kjörum
tnfnum Hann bm.-ti meb angmblíbu, reisti mig tipp þerr-
abi mfnar grátvotu kinnar og leiddi mig lieim 11 sín. lianu
gjörði stóia elda, til ab baka klæbi mín, er öll voru gadd-
Irebin og sna hjúpub. og jöfnnin liöndum l et matreiba liaiula
mjer heita súpu Ep’ir alla þessa endurna'ringu tókuiu vi&
tal saman og þakka i jeg hoiiiim mjóg ástiíMega, allar þær
úviðjafnanlegu veiejörb r er h,«nn haíi’i aubsýut mjer og.sav&i
ab hann væri ahnáttugur ng alaóbur. j>á lui tí hann höf-
ubib <>g var ab segja mjer frá einhverjuni gub, sem va>ri
lanetu.il betri og máttugri en hann, og gladdi þab ro'ig ékk'i
a'llítið, ab vita ab það æri til iieiri gu&ir sem jeg kynniah
liitia á ferb minni. þegar jcg b eifbi þes'ari gle< i minnt,
■ fór hann að gráta, og ieg grjet iíka í nokkurskonar ósjéif ■