Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Qupperneq 95

EYVINDARKOFI OG INNRA-HREYSI
99
yngra riti sínu: „Iceland. Routes over the Highlands“ útg. 1907,15 en þar
stendur:
we pitched our tent, near the ruins (which I had examined some
years ago) of the miserable hut of an outlaw, Eyvind, who lived
there about a hundred years ago.
Af framanskráðu virðist augljóst að Daniel Bruun rannsakaði Eyvind-
arkofa ekki árið 1902 heldur aðeins 1897 og er óvíst hve nákvæm sú
rannsókn hefur verið.
Teikning Daniels Bruuns sýnir því skipulag kofanna árið 1897 eins og
næst varð komist án nákvæms uppgraftar. Hún er merkilegur tengiliður
milli lýsingar Hjálmars og Stefáns frá 1838 og ástands kofanna nú og
auðveldar skilning á upphaflegri mynd þeirra. Ekki vottar á uppdrættin-
um fyrir þeim fernum útidyrum, sem þeir Hjálmar tala um.
Ekki verður hjá því komist að benda á síðari frásögn Daniels Bruuns
um Eyvindarkofa, sem birtist í bók hans „Fjældveje gennem Islands
indre Hojland", sem kom út í Kaupmannahöfn árið 1925.u> í inngangi
skrifar hann að hann hafi rannsakað Eyvindarkofa 1897 og nefnir þar
ekki aðra rannsókn, en síðar í sömu bók (bls. 140-141) kveður við
annan tón. Þar skrifar hann:
Ur því sem ég skrifaði hjá mér 1902: „Staðurinn er kenndur við
sauðaþjófmn Fjalla-Eyvind.......Bústaður hans var vesæll mold-
arkofi, sem nú er sokkinn í jörð. Við reyndum að létta af hinni
leyndardómsfullu hulu, sem hvílir yfir sögunni, með því að grafa
kofann upp. Það kom í ljós, að kofinn var eingöngu byggður úr
grjóti með torflögum á milli. Hann var 10 skrefa langur og álíka
breiður og mjög óreglulegur í lögun. Gegnum bæjardyr var
komið inn í mjög lítið aðalherbergi, og bak við það var annað
enn minna. Með mjög haglegu móti voru veggirnir látnir hallast
inn á við að ofan, svo að herbergið að lokum laukst saman við
það, að steinarnir snertu hver annan næstum eins og í hvelfingu.
Óskaplega lágt og þröngt var þar, gluggar voru engir, og hér
hlýtur lífið að hafa verið afar ömurlegt.
Hér er margt að athuga. í eldri skrifum sínum segist Daniel Bruun,
og óbeinlínis þó, ekki hafa grafið í rústirnar 1902 og líklega hefur hann
ekki lieldur grafið í þær árið 1897. f öðru lagi eru kofaveggirnir hlaðnir
úr torfi eingöngu, en ekki úr grjóti með torfi á milli laga, og í þriðja
lagi má telja alveg víst að kofarnir hafi ekki verið borghlaðnir, þ.e.
veggirnir voru ekki látnir hallast saman efst. Því verður að álykta að