Lögberg - 26.06.1902, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, 26, JÚNl 1902.
Mylnubörnin í Suðurríkj-
unum.
Tuttu^u f>ö8ui d lítil börn „út-
slitar lffi sfnu œeft vinnu í baCmullar
mylnurn f Suöurrfkjunum,,‘ aegir
kona, sem n/lega befir ritað um |>afi
I tímarit; og hún skellir skuldinni,
ekki á Suöurríkja-búa, heldur á aufi-
mennina í Ný Enjrlands rlkjunum,
sem mylnurnar eiga. Konan, sem
um J>etta ntar, heitir Mrs. Irene Ash-
by-Macfayden. Hún hefir áöur tekið
til máls nm Jietta, ogr sfðasta ritgorð-
in (f The Ameridan J<ederationist,
Washington), sem hér er minst fi, er
fivöxtuiinn af ferð konunnar um Suð-
urríkin. Margt f>ttta smfia vinnu
fólk vinnur fyrir tlu cent á dag, og
búo veit um „börn, sem vinna fyrir
fimra og sex cent á d8g.“ „Dagurinn
eða vinnutíminn er oft frá klukkan
sex árdegis til klukkan sex stðdegis,
eða, pað sem enn f>á verra er, frft
klukkan s*x sfðdegis til klukkan sex
firdegis; f>annig vissi hún um „lfti!
böm, sem unnu frá f>ví fór að dimma
og J>8Dgað til largt var komið fram fi
ræsta dag, og f>eim var haldið vak-
andi með f>ví að skvetta köldu vatni
framan f andlit f>eirra.“ Um nætur
vinnuna segir konac:
„An reglugjörðar viðvfkjandi
vinnutíma er ómögulegt að hamla
f>ví að mylnurnar gangi á nóttunni,
og f>egar næturvinnan er eigendun-
um hagur J>á nota f>eir tér leyfi f>ett*.
Eg hef átt tal við ofurlltinn sjö ára
gamlan dreng, sem vann samfleitt
fjörutfu nætur í Alabama, og annafi
sjö ára gamalt barn, sem unnið hafði
ellefu mánuði á nóttunni f>egar pað
var sex ára gamalt.
„Skrifstofuþjónn í baðmullar-
mylnu sagði mér, að litlir dreDgir,
ssm teknir væri klukkan tvö á nótt
unni fyrir einhverjar smáyfirsjónir og
f>yrði ekki að fara heim til sfn, beiddu
haun vanalega að lofa sér að sofa á
skrifstofugólfinu.
„Það er algengt f Georgia að sjá
börn, sem í mylnum vinna, fleygja
sér upp í rúmin, f>egar pau koma
heim, 1 vinnufötunum. E>au eru of
uppgefin pegar pau koma úr vinnunni
til pess að geta neitt annað en fleygja
sér niður og sofna.
„í South Carolina fann Miss Jane
Adams, frá Chicago, fimm ára gam-
alt barn, sem vann á nóttunni i stórri
fallegri og nýrri baðmullar-mylnu.
Fyrir fáum vikum síðan var eg stödd
i myinu sem Norðanmenn áttu, í Col
umbia, S. C., klukkan hálf ellefu síð-
degis. Þar voru pá að vinna börn,
sem voru of ung til pess að vita um
aldur sinr. Þau unnu frá klukkan
sex sffidegis til klukkan sex næsta
morgun hvíldarlaust og matarlaust, i
óheilnæmu lofti, sem var pokukent
*f raka og baðmullarryki.“
Nærri má geta, að petta muni
ekki vera gott fyrir heilsu barnanna.
Um pað farast henni pannig orð:
„Ahrifin, sem pessi langi vinnu-
timi hefir á börnin, andlega og lfk-
amlega, eru ósegjanlega raunaleg.
I>að er svo mikill kyrkingur I pess-
um mylnubörnum, að allir verkstjór-
ar segja, pegar maður kemur inn
pangað, að maður geti ekki dæmt
um aldur peirra eftir stærðinni. Þeir
segja inanni, að börn, sem lfti út fyr-
ir að veia ellefu ára, séu einatt fjórtán
og fimtán ára gömul.
„Viðbjóðsleg vatnssýkis tegund
kemui upp á meðal barnanna. Lækn-
ir við bæjar-mylnu, sem veitt hefir
heilsufari barnanua nákvæma eftir-
tekt, sagði mér, að tíu börn af bv-.rj-
um eitt hui drað, sem byrja að vinna
í mylnunum innan tólf ára aldurs, fái
drepandi tæringarveiki inuan fimm
ára. Btðmullarrykið f lungunum
hjálpar til að framleiða tæringu, og
loftbreytingin, pegar börnin fara úr
heitum nylnunum út í kveldkulið
eðv u orguukæluna, orsakar einatt
lungnabóigu, sem, ef hún drepur pau
ekki strax, leiðir til tæringars/ki.
„Hvað hart or gengið eftir vi*
vinnubörn pessi er bagt að sýua, með
eiuu dæmi: Tveir iitlir dreugir, ann-
ar tifu ára gamall og hinu ellefu, urðu
aC garga prjár mílur til tólf tíma
næturvinnu s nuar. E:tt kveld kumu
peir fimm mínútum of seint til vinn
unnar, voru peir pá lokaðir úti og
urðu að ganga alla leið lieim aftur
um kveldið við svo búið. Slysin, sem
aumir.gjar pessir, sem ekki hafa vit á
að forðast oða hræðast vélarnar, verða
fyrir, eru voðaleg.
„Kétt áður en eg kom til myln-
unnar f Huntsville, Ala., hafði fitta
ira gamalt bam, sem par vann, mist
vísifingur og löngutöng á liægri hendi
Sjö ára gamalt barn hafði mist par
pumalfingur árið áður.
„í einum mylnu bæ I Suðurríkj
'inum sagðist læknir hafa tekið yfir
hundrað fingur af börnum, sem meiðst
hefðu í mylnunni. Baðmullar-kanp-
maður í Atlanta sagði mér, að haDn
sæi iðulega mylnu-börn, sem hefðu
mist fleiri og færri fingur og sum alla
hendina.
„Svo algeng eru slys pessi í
mylnunum, að I sumum tilfellum
verða peir, sem um vinnu biðja, að
skrifa undir samnlnga um að peir
leysi mylnueigendurna undan allri
ábyrgð af slysum. Undir slfka samn-
inga skrifa foreldrarnir fyrir hönd
barnanna.
„Engin börn pessi eru hraustleg.
Reki maður sig á hraustlegt barn 1
mylnunum, pá er slíkt óræk sönnun
pess, að pað er nýbyrjað að vinna
par. Þau pekkjast á pvf, hvað föl
pau eru og ellileg, og útlitið er
pteytu og mæðulegt og 1 svo sorg.
legu ósamræmi við aldurinn. Fjör.
lausa augnaráðið possara litlu lán-
leysingja, sem vanin eru við slitvinnu
áður en pau læra að leika sér, úti-
lokuð með pessum fyrirdæn>ingar-
verða ungdóms prældómi frá öllu
frelsi og glaðværð, einatt jafnvel svift
lífinu pegar á unga aldri, pað er ekki
augnatillit barna, heldur sálna f varð-
haldi, og mér sfnist æfinlega skína út
úr augniráði pesau pegjandi ásakanir
E>ví ver verður pví ekki neitað, að
mylnu-börnin venjast á ólifnað."
Elbert Hubbard helir einnig ferð-
ast um Suðurrfkin; og ástand barn-
anna f mylnunum fékk svo mikið á
hann, að hann ritar átakanlega grein
um pað f The Philistine. Hann
segir:
„Eg pekki yfirvinnu-verkstæðin
f Hester stræti f New York; mér er
kunnugt um lestina, spillinguna og
niðurlæginguna í Whitechapel bygð-
arlaginu; eg hef ferðast um Gyðinga-
bygðina f Venice; eg veit við hvaða
kjör kolanámamenrirnir í Pennsyl-
vanfa eiga að búa, og eg pekki nokk-
uð til grimdarverkanna í Sfberíu; eu
hvergi hef eg séð annað eins eymdar-
ástand, böl og vonlausa neyð eins og
baðmullar-mylnu prældómnum f
South Carolina—og pað f minni eigin
Ameríku—the land of the free and
the home of the brave\“
Hann lýsir litlum dreng f myln-
unum á pessa leið:
„Eg ætlaði að lyfta einutn vinnu-
drengnum til pess að vita, hvað pung-
ur hann væri. E>essi prjátfu og fimm
>und af skinni og beinum fyltusf ótta
og brutust um til pess að losast og
fl/ta sér að bæta slitinn práð. Eg
dróg atbygli drengsins að mér aftur,
með pvf að snerta hann með hendinni
og ætlaði að gefa honum tfu oenta
silfurpering. Hann leit pegjandi til
mfn, og andlit hans var eins og á
sextugum manni, svo hrukkótt, og
ellilegt, og raæðulegt. Hann rétti
ekki út hendina eftir psningnum—
hann vissi ekki hvað pað var . . . E>að
er stórhópur af svona börnum á
raylnu pessari. Læknirinn, sem með
mér var, sagði, að liklegast yrðu öll
börn pessi komin undir græna torfu
innan tveggja ára, og önnur börn
komin í peirra stað—pað vari nóg
»il af börnunum. Flest deyja pau úr
lungnabólgu. Lfkami peirra er moð-
tækilegur fyrir sjúkdóroa, og pegar
sjúkdómainir kocna, pá er engin bata-
von—ekkert mótstöðuafl. Meðölin
hafa engar verkanir. E>essir úttaug-
uðu auroingjar lognast útaf og deyja.“
Mrs. Ashby-M«cfaydan segir, að'
ekki sé vonlaust utn, að lög verði sam- '
in á uæstu pingum í Albama, Gíorgia!
og South Caroliua, sera banni að ráða
yngri en tólf ára gömul börn til vinnu
í royiuunura, jafnvel pó allar slíkar
tilraunir hafi mishepnast hingað til.
En svo kemur blað verksmiðju-
mauna, The Manufacturers' liecord
(Baltimore), með hina hlið málsins.
E>að segir, að Mrs. Ashby-Macfayden
,og aðrir af peim flokk“ ættu að gæta
pess, að Suðurrikin séu, pó hægt fari,
að koma atvinnumálum sfnum f rétt
horf, ekki síður «n öðrum málum, og
og að afskifti pessara frumreglu og
munklökkvismanDa, sem einblfna
eina hlið mfilsins, geri ástandið verra
en ekki betra og leið: eymd og neyð
yfir flokk pann.sem peirjvilja hjálpa.“
E>annig lftur einnig blaðið Galvestone
JVews á málið. E>vf farast pannig orð:
„Kvenfólk og börn, sem á verk-
smiðjum vinna, er langflest fólk, sem
engin önnur úrræði hefir. I>að er
ekki aðal- atriðið, hvort kjör fólks
pessa eru eins og vér vildum helzt
óska að pau væri, heldur hitt, hvort
pað eru beztu kjörin, sem fólkið á
kost á. Hefir nokkur ráðstöfun ver-
ið gerð fyrir fólk petta á öðrum stöð-
um? Standa dyr peirra, sem yfir
fólk petta aumkvast, opnar til pess
að taka við pví og sjá um pað? Eru
kjör fólksins f mylnunum, pvotta-
húsunum, niðursuðuhúsunum, -verk-
smiðjunum, bakaríunutn eða búðun-
um verri en hiuna, sem púsuudum
saman vildu gjarnan skifta kjörum
við pá? Er fólkið nokkuð betur
statt með pví *ð svifta pað atvinn-
unni, pó í mylnu sé? Flestum spurn-
ingum pessum verður maður að svara
neitandi. Vér vildum allir gjarnan
óika, að petta væri öðru vísi en pað
er; en öllum peim, sem reynt hafa
mað mælsku sinni að slá á strengi
mannúðar, meðaumkvunar og eöli-
legrar barnáatar hjá pjóðinni, hefir en
ekki tekist að gera pað öðru vísi en
pað er. Blað voi t lftur pannig á, að
iðaaðarstofnanir f Tex&s ættu að marg-
falddst að tölu til pess að fjölga tæki-
færum ungra og gamalla. Og ekk-
ert ætti að vera gert til pess að draga
úr pessu góða verki í pá átt, sem
vér höfum svo myndarlega byrjað á.“
—Literary Dige-'t.
I New=York Lifs INSUI^ANCE CO. JOHN A. McCALL, . , . . President. Samþjóðlega lífsábyrgðarfélagið. Það starfar undir eftirliti og með samþykki fleiri stjórna en nokk- urt annað lífsábyrgðarfélag í heimi.
,,Pro bono pub!ico“ Þcgar maöur veit hvaö liann kauplr
co Umboðsmenn New York Life lífsábyrgöar
co félagsins færðu" forseta félagsins, honorable Q
co I — John A. McCall, fimmtíu og sex miljóna »—• • s
cz> cr> virði af nýjum lífsábyrgðum á sex vikum. go ö
Á næstu fjörutíu og átta dögum færðu þeir o. »—•
1 varaforsetanum, Mr. Geo. W. Perkins, sex- »—•
rH tíu og tveggja miljóna virði, sem í alt ger- SL
ir eitt hundrað og átján miljónir á fyrstu
þremur mánuðunum af yfirstándandi ári. crq Q*
n> Q Aldrei fyrri í sögu þessa mesta og bezta
félags allra lífsábyrgðarfélaga hefir neitt 1
co líkt þessu heyrst. New York Life stend- ■ee
ur framar öllum keppinautum sínum um co cr> J
w bC heim allan. Dað er algerlega sameignarfé- 'co ‘i
© lag án hluthafa, — allur gróði er því eign 3° Tso
c3 skírteinishafa. New Fork Life stendur co co
r—1 <1 einnig fremst í Canada. Skoðið vaxta (accumulation) skírteini New York Life félagsins áður en þér kaupið lífsá- byrgð í nokkuru öðru félagi.
Chr. Olafson, J. G. Morgan, GENEKAL SPECIAL AGENT, MANAGER,
Manitoba og Norðvesturlandsins. Vestur-Can. deildarinnar
Skrifstofa: Grain Exchangk Building, Grain Exchangb Bldg,
WINNIPEG. MAN. WINNIPEG. MAN
E. H. H. STANLEY
uppboðshaldari
Central Auction Rooms
M4 Klng St., Wlnnlpeg
pB' Görnal húsgögn keypt.
ELDIVIDUR
Góður eldiviður vel mældur
Poplar........$3.75
Jack Pine... .$4 OOtil 4,75
Tamarac..$4.50 til 5.50
Cedar girðingastólpar.
REIMER BRO’S.
Telefón 1069. 326 Elgín Ave
JamesLindsay
Cor.’lsabel & Pacific Ave.
Býr til og verzlar með
hus lampa, tilbúið mál,
blikk- og eyr-vöru, gran-
ítvöru, stór o. s. frv.
BlikkþOkum og vatns-
rennum sérstakur gaum-
ur gefinn.
ARINBJORN S. BARDAL
Selur'lfkkistur og annasti um útfarii
Allur útbúnaður sá bezti.
Enn fremur selur hann at. skonai
minnisvarða og legsteina.
Heimili: á h orninu á ^aft«De
floss iva, og Nena str. oSJ*5.
De Laval skilvinflur^
... eru svo miklu Betrl en...
nokkur liinna skilvinclanna
AF ÞVl Þær eru húnar til eftir „Alpha Disc“ cg ,,SpitWing“
■ — einkaleyfunum, sem engar aðrar verksmiðjur moga
brúka, ensem gera það að verkum að De Laval vélarnar f.amleiða betri
og hreinni rjóma og aðskilja betur en annars væri mögulegt, en þó með
miklu minna véla-sliti, minni hraða og meiri hægindum en ella,
Aí ÞVÍ þeir, sem búa tál De Laval-vélarnar, hafa ætíð staðið
— fremstir allra í lieimi í tilbúningi injólknr-skilvinda—
hafa riðið á vaðið en aðrir fylgt álengdar—verksmiðjur þeirra eru með-
al liinna beztu í heimi og þekking þeirra á rjóma-skilvindum er meiri
og fulikomnari en hjá nokkurum hinna tiltölulega reynslusnauðu
manna, sem þykjast vera keppinautai þeirra.
AF hVÍ að það hefir ávalt verið óbifanlegt áform eigenda De
‘ — Laval-vólanna að frainloiða hinar beztu rjóinaskilvind-
ur, sem mögulegt væri, án alls tillits til kostnaðr, í stað hinna óhyggi-
lega ,,ódýrari“—sem er hinn eini grundvöllur, sem nokkurir keppi-
nautar svokallaðir geta gert tilraun til að leita markaðar á.
AF ÞVI að hin langtum meiri sala De Laval-vélanna — sem er
.. ■■ - tíföld við söiu allra hinna til samana—eiirir cigendum
De Laval-vélanna inögulegt að gera alt, þetta og margt fleira við tilbún-
ing ’oeztu rjóma-skilvinda, sem engir aðrir gæti látið sér dotta i hug að
gera tilraun til.
Sendið eftir „20. aldar“ bæklinoi
11 o ■
Montreat
Toronto
New York
Chicago
San Francisco
Philadelphia
Poughkeepsie
The De Laval Separator Co„
Western Canadiaif Offices, Stores & Shops
248 itfcDermot ave.
WINNIPEC.
* -5- •5r-V y 5?^ •3',-3r-3'%
/|\
&S
&s
/|\
/j\
/j\
á\
ás
/is
/|\
/ÍS
/i\
tis
/*\
á\
é
&s
/j\
/4\
/é\
/j\
&s
&s
&s
&s
&s
/i\
t-Sí-
'W
Carsley & Oo.
Sumarvesta-sala
Slatti frá verkstæðinu af unglinga
og kvenna sumarvestum, úr mjúkri
baðmull, með löngum og stuttum
ermum.
SLATTI 1.—lOc.
2 tylftir af góðum léttum surnar-
vestum.
SLATTI 2.-15c.
25 tylftir af livítum og gulleitum
sumarvestum stórum og litlum.
SLATTI 3.—20c.
25 tylftir af kvennvestðm með löng-
um og stuttura ermum, hvítar eða
gulleitar, mjúk og falleg.
SIiATTI 4.—lOc.
35 tylftir af hvítum og gulleitum
vestum af ýmsum stærðum.
CARSLEY & Co.,
344 MAIN STR.
ALT
SEM ÞÉR ÞURF.IÐ AF
Leirtaui
Postulini
Kristalsvöru
Silfurvöru
Aldinadiskar
Te-áhöld
Toilet Sets
Knifa, Gaf
Skeidar.
Lanipa ymiskonar
Krúsir, blómstur-
pottar
Middags-Bordbúnad
fáið þér bezt hjá
Poiter & €o.
330 IVIain St.
CHINA HALL 572 Main St.
Tblefhonk 137 og 1140.