Lögberg - 26.07.1956, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 26. JÚLÍ 1956
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
Anna gekk heim ánægð yfir því, hvað kossar
hans höfðu verið hlýir. Hann elskaði hana ennþá,
það var hún sannfærð um. Þau gætu orðið sæl
aftur. Hún varð að reyna að verða jafnoki Þórðar
hvað sáttfýsina áhrærði. Hann hafði þó séð allar
sínar framtíðaráætlanir hrynja til grunna, en var
þó sami vinur mannsins, sem hafði kollvarpað
þeim, eins og hann hafði verið alla ævina. Hún
var að snúast eitthvað í eldhúsinu, því að Borg-
hildur var fram á engjum, þegar Jón kom allt í
einu inn og henti hnakktöskunni hans Þórðar
á borðið.
„Þetta átti ég að fá þér“, sagði hann hrana-
lega. „Þú veizt sjálfsagt, hvernig á henni stendur.
Þú hefur farið að Jarðbrú, þegar Stjarni var með
söðulfarinu hérna hjá Klifinu fyrsta þurrkkvöldið,
þegar við komum af engjunum“.
„Er mér ekki leyfilegt að fara hvert sem mér
dettur í hug?“ spurði hún fálega. Hún las ásökun
úr augum hans.
„Lína liggur fárveik og það er búið að sækja
lækni. Finnst þér þetta sómalegt?“
„Hvað kemur það mér við?“
„Þú hafðir skipað henni að koma með þér
ofan fyrir tún — náttúrlega til að skamma hana“.
Þá greip afbrýðin hana. „Og þess vegna horf-
irðu svona á mig. Þú fórst ekki til hennar í fyrra
vetur til að ásaka hana, þó að ég væri næstum
orðin brjáluð fyrir hennar aðgerðir“, hrópaði hún,
greip töskuna og kastaði henni til hans. Hann
greip hana á lofti og fleygði henni á borðið — og
hvarf svo fram úr dyrunum.
Næstu tveir dagar voru langir og þreytandi.
Það var lokið við að binda heyið af engjunum, en
Anna bar ekki kaffi til hlöðunnar aftur. Hún var
þjáð af hugarvíli út af Línu. Samvizkan nöldraði
við hana, en afbrýðin sagði aftur á móti að engin
kona, sem hefði þolað annað eins og hún, hefði
farið vægar í sakirnar við þá konu, sem hafði
komið þessu öllu til leiðar. Og svo það, sem var
verst af öllu: Hún var sannfærð um, að maðurinn
sinn elskaði Línu ennþá. Svo mikið hafði hann
reiðzt, þegar hann frétti að hún væri lögzt í rúmið.
En verst af öllu var þó, ef það bærist um sveitina,
að hún hefði komið að Jarðbrú þennan dag, sem
Lína veiktist. Og það var víst ekki að efa, að þau
myndu ekki þegja yfir því, Doddi og Hildur. Að
minnsta kosti hafði gesturinn, hver sem hann hafði
verið, vitað það. Þá fengi hún sama orðstírinn og
Ragnheiður gamla á Hóli, þegar hún barði vinnu-
konuna sína, svo að hún komst aðeins til næsta
bæjar og lagðist þar veik. Henni hafði ofboðið að
heyra þetta, þegar hún var unglingur. Það var
vegna þess, að hún var hrædd um Sigurð gamla
fyrir vinnukonunni. Það var þó ofboðslegt að láta
líkja sér við annan eins skapvarg og sú kerling var.
Svo kom sunnudagur, sem var messudagur á
Nautaflötum. Helga á Hóli hafði ekki látið það
undir höfuð léggjast að sækja kirkju, því að hún
var vön að sleppa engum messudegi úr, hverriig
sem viðraði, ef hægt var að komast yfir ána.
Anna bað Borghildi að spyrja hana, hvernig Línu
liði. Hún hafði frétt, að hún væri í rúminu. Og
Borghildur kom aftur með þær fréttir, að Lína
væri á batavegi. Anna andvarpaði af feginleik.
Hjónasambúðin seig í sama horfið aftur —
þögn og fáleikar, þegar þau voru tvö ein inni í
hjónahúsinu. Jakob var áhyggjufullur á ný. Hann
sá, að enn hafði eitthvað korhið fyrir, sem hann
vissi ekki, hvað var.
En Anna ætlaði nú samt að gerast svo sáttfús
að þiggja af honum afmælisgjöf í þetta sinn. Hún
hafði ekki þegið hana á síðasta afmæli hennar. En
nú var engin gjöf á boðstólum henni til mikilla
vonbrigða. Það leit út fyrir, að Jón væri algerlega
hættur öllum sáttatilraunum. Svona ætlaði hann
sér að búa saman við hana’ það sem eftir var
ævinnar — kaldur og afskiptalaus um hennar
hagi. Máske var hann að bíða eftir því, að hún
uppgæfist á slíkri sambúð og færi í burtu, án þess
að krefjast þess að Jakob færi með henni. En úr
því klæði yrði honum aldrei kápa. Stundum sat
hún ein inni í hjónahúsinu á kvöldin, þegar hans
var von, og bjóst við að hann segði kannske eitt
hlýlegt orð eða þá að hann liti til sín með sama
svip og þegar hún færði honum kaffið forðum.
En sú von brást. •— Vanalega var umtalsefnið
ekki annað en að spyrja, hvar Jakob væri, því að
hann væri ekki háttaður, eða þá að talað var um
veðrið, hvað það hefði verið indælt í dag og hve
ákjósanlegt það væri að fá töðuna þurra af ljánum
að kalla mætti. Stundum kom svo þessi athuga-
semd eða ráðlegging á eftir: „Þú ættir að vera
meira úti, vina mín, þegar veðrið er svona gott.
Þá yrðirðu sællegri útlits. Þessi innivera er óholl“.
En þetta var svo hlýjulaust, að hún fylltist gremju
og svaraði stuttlega, að líklega stæði honum nokk-
uð á sama, hvernig sér liði, og skaut þar með loku
fyrir samræðuna. Hann greip þá vanalega pípuna
eða þá að hann gekk út að glugganum og horfði
yfir dalinn. Stundum fór hann að raula eða blístra
lag, eins og hann vissi ekki að hún væri inni. Þá
þoldi hún ekki nærveru hans og fór fram.
Svona leið tíminn. Kvöldin fóru að verða dá-
lítið húmkennd. Túnið var hirt og töðugjöldin
drukkin. Engjaheyskapurinn byrjaði svo. Allt var
líkt og vant var. Anna fann, að nú ætlaði þung-
lyndið á ný að ásækja hana, þegar dagurinn fór
að styttast, en vald næturinnar og myrkursins að
aukast. Þá greip hún biblíuna, en varð ennþá
órólegri við lestur hennar. Hún þóttist vita, hvers
vegna biblían megnaði ekki að veita sér huggun.
Það var vegna þess, að hún hafði nú um marga
mánuði alið hatur, gremju og óvild í hjarta sínu
til manns, sem hún hafði svarið ævarandi tryggð
frammi fyrir altari Drottins. Það hafði enga þýð-
ingu, þótt hún reyndi að bera af sér sökina með
því að það hefði verið hann, sem braut af sér og
kom öllu í bál og brand á heimilinu.
SÉRA HALLGRÍMUR
Sumarið hafði verið framúrskarandi þurrka-
sælt, varla komið dropi úr lofti. Nú fóru bænd-
urnir að óttast rigningu, en tíðin hélst alltaf sú
sama. Það var komið fram yfir miðjan ágúst síðla
kvölds og Anna hafði verið að dunda í garðinum
fyrir sunnan bæinn og tala við Borghildi gegnum
opinn gluggann um það, hvað tíminn væri hræði-
lega tilbreytingarlaus, aldrei sæist maður á ferð —
allir náttúrlega uppteknir í þessum heyskap. En
einmitt þegar hún kom heim á hlaðið, sá hún gest
koma utan með ánni. Hver skyldi það vera? Ein-
hver lengra að með tvo til reiðar. Hún minntist
þess, að hún hafði séð gest koma úr sömu átt
fyrir nokkrum vikum, sem flutti með sér hnakk-
tösku og slæm tíðindi, sem yfirskyggðu ofurlítinn
vonarneista, sem hafði verið lifnaður í huga henn-
ar um að eignast ást manns síns aftur. En þetta
var ekki Siggi á Hóli, sem þarna var á ferðinni.
Helzt gat hún ímyndað sér, að hann væri ekki úr
dalnum — líklega einhver, sem ætlaði vestur yfir
fjall. Hún doka^i við á hlaðinu til að sjá, hvort
hann ætlaði að koma heim. Þá yrði það nætur-
gestur. Hún færði sig inn í bæjardyrnar. Hann
beygði á götuna, sem lá heim að bænunt, og reið
von bráðar í hlaðið. Hár maður á þvældum reið-
skjóta, svitastorknum og strengdum upp í hrygg.
Sjálfur leit gesturinn lítið betur út. Hann fór af
baki yzt á hlaðinu, lagði handlegginn yfir makka
hestsins, sem gekk við hlið hans eins og eftir
skipun og frýsaði þreytulega. Hinn hesturinn
greip feginsamlega niður í varpann. Nú sá Anna,
að hún hefði ekki átt að bíða komu þessa manns.
Hann var ekki af því tagi, sem hana fýsti að taka
á móti. Gamall vesalingur, sem leitaði stuðnings
skepnunnar til þess að geta gengið styrkum
fótum — sjálfsagt drukkinn. Samt var eitthvað
við hann, sem gaf til kynna, að hann væri enginn
algengur flækingur á ferð, eins og þá kom fyrir
að sæust á ferð.
Gesturinn bauð gott kvöld, lyfti hattinum og
heilsaði brosandi. „Gott kvöld, Anna Friðriks-
dóttir!“ sagði hann og rétti henni hvíta, mjúka
hönd. ,
„Hvaða maður gat þetta verið, sem bauð
tvisvar gott kvöld og vissi, hvað hún héti?“ hugs-
aði hún gruflandi.
„Ég vona, að þú þekkir mig“, sagði hann, og
þegar hún svaraði ekki, bætti hann við: „Ég fór
héðan fyrir tólf árum í hríð og kulda. Nú kem ég
í skínandi aftansól. Er það ekki ákjósanlegt?“
Nú rann upp fyrir henni, hver gesturinn var.
„Séra Hallgrímur á Gunnarsstöðum“, sagði hún.
„Já“, sagði hann og greip hönd hennar aftur.
„Ég er kominn hingað í þriðja sinn. Maðurinn
þinn sagði mér, að ég væri velkominn hvenær
sem ég vildi. Það hefur alltaf dregizt þangað til
núna, og ég er kominn til að deyja“.
Anna hrökk við. „Ertu veikur?“ spurði hún
áköf.
„Nei-nei, góða mín, ég er ekki veikur, en úr
náttmálum má alltaf búast við nóttinni og hvíld-
inni eftir langan dag“, sagði hann og horfði sljóv-
um augum yfir túnið og dalinn.
Anna fann, að það var kurteisisskylda að
bjóða þennan aldraða frænda manns hennar vel-
kominn, en hún gat einhvernveginn ekki komið
því út fyrir varirnar. Það að sjá hann undir áhrif-
um víns gerði hann ógeðfelldan og fyllti hana
andúð gegn honum. Og gamli maðurinn hallaði
sér þreytulega upp að bæjarþilinu. í mörg ár
hafði hann séð þetta fagra höfuðból í dalbotninum
í hillingum hugans sem áfangastað eftir langt og
erfitt ferðalg, þar sem hann gæti notið ellinnar í
ró og sælu. Nú var það orðið að veruleika. Dalur-
inn hafði brosað við honum í allri sinni síð-
sumarsfegurð. En ríkiskonan, sem hann hafði gert
sér von um að reyndist sér sem elskuleg dóttir,
bauð hann ekki einu sinni velkominn, þegar hann
var loksins kominn alla leið — þreytt og hjálpar-
vana gamalmenni. Þetta voru vonbrigði. Það hafði
reyndar allt líf hans verið.
„Ertu ein heima, kona?“ spurði hann óstyrkri
röddu. „Ég var að vona, að Jón minn yrði heima
til að bjóða mig velkominn“.
Þá yfirvann hjartagæzkan andúðina hjá
Önnu. Hún tók í hönd hans og brosti dauflega.
„Þá geri égþað í hans stað. Vertu velkominn að
Nautaflötum!“
Hann þrýsti hönd hennar ákaft. „Þakka þér
fyrir, barnið gott. Þessa stund hef ég lengi þráð“.
Anna bauð honum að ganga í bæinn. Hann
tuggði upp aftur það, sem hann var búinn að
segja: „Mikið er indælt að vera kominn hingað í
þriðja og síðasta sinn. Hvergi sér maðúr eins
fagra sveit og þennan dal. Þú manst að ég sagði
þér það síðast, að ég ætlaði að koma og taka þátt í
hamingju ykkar. Það er svo gaman að sjá ham-
ingjusöm hjón fyrir þá, sem aldrei hafa fundið
hana sjálfir. Ég hef ekki gleymt því, hvað þú
sagðist ætla að verða honum góð kona“.
Anna bauð honum aftur að ganga í bæinn.
Hann staulaðist inn göngin símasandi. Borghildur
var í eldhúsinu. Presturinn heilsaði henni og
þakkaði fyrir síðast.
„Það gleður mig að sjá að þú ert hér ennþá,
kona góð“, sagði hann og seig niður á fyrsta
stólinn, sem hann náði til.
„Sízt datt mér í hug, að við ættum eftir að
sjást“, sagði Borghildur í sínum kalda málrómi.
„Ja, svona gengur það. Hér er ég nú kominn
og vonast eftir að fá að vera hér þangað til ég
flyt í garðinn“, sagði presturinn, tók ofan hattinn
og lagði hann á borðið. Höfuðið var hárlítið.
„Svo já“, sagði Borghildur dálítið hlýlegar.
„Ertu orðinn einstæðingur í lífinu?“
„Það hef ég nú eiginlega alltaf verið“, anzaði
hann.
„Ég tel engan mann einstæðing, sem er giftur
og á börn“, sagði Borghildur. „Ertu þá orðinn
ekkjumaður?“ v
„Nei, hún er lifandi ennþá, en nú er sonur
okkar tekinn við jörðinni. Við búskapinn var ég
bundinn þangað til núna, að ég yfirgaf allt
draslið. — En hvar er drengurinn þinn, kona góð?“
spurði hann og sneri sér að Önnu. „Líklega er
hann þó ekki við heyskap með vinnufólkinu?“
„Nei, ég gæti helzt hugsað að hann væri inni“,
svaraði Anna, en rétt í því kom Jakob fram og
Dísa á eftir honum.