Vísir - 04.10.1961, Blaðsíða 4

Vf SIR
Miðvikuda: t 4. október 1961
StyrjöEd ¥©íiní ek
Hin kunna (lanska blaða-
kona Ninka, sem áður starf-
aði við Dagens Nyheder, er
nú komin að Politiken og
eru samtöl hennar farin að
birtast þar. Eitt fyrsta sam-
tal hennar þar var við Hal-
vard Lange utanríkisráð-
herra Noregs. Fara hér á
eftir kaflar úr bví.
★
— Hann er einn af hin-
um hæglátu Norðmönnum,
— já, þeir eru líka til! Það
vottar fyrir brosi á vörum
hans, það er vingjarnlegt og
hlýtt, en hann hlær aldrei,
— á vorum dögum hafa ut-
anríkisráðherrar litla ástæðu
til að hlæja.
Hann er ekki langur; þótt
hann heiti Hallvarður Langi,
en hann stendur fyrir sínu,
jafnvel hérna í landi trölla
og berserkja, þar sem menn
vilja helzt mæla sig við
grenitré, kletta og tinda.
Hann er norskur Norðmað-
ur frá Noregi. Það er trjá-
viður í honum, eins og ann-
ar sá trjáviður, sem landið
gefur, — alvara, seigla en
einnig skrjáfið í léttum
birkiblöðunum.
Að „Sjöunda himni“,
^íorska utanríkisráðuneyt.
ið er ekki í höll, heldur í
skýjakljúf, — ekki á neðstu
og virðulegustu hæðinni,
heldur á sjöundu hæð. Hér
býr Halvard Lange „búi“
sínu að „Sjöunda himni“ og
hefur gert það síðustu 15
árin. Ekkert bendir til að
hann muni bregða búi á
næstunni. Hann hefur setið
lengur í embætti utanríkis-
ráðherra en nokkur annar
og virðist nú í hugmynd
fólksins hafinn upp yfir
kosningaósigur, stjórnar-
kreppu og innaflokksdeilur.
Úr skrifstofuglugganum
hefur hann opið útsýni yfir
borgina sína og landið sitt.
Ferskur svali utan af Osló-
firði ber honum kveðju frá
víðáttum úthafanna. Hér eru
engar rauðar flauelsmublur
eða gyllt útflúr eins og á
Kristjánsborg, heldur birki,
tin og ullaráklæði eins og í
fjallakofa. Hér eru ekki
mjúkir rokokosófar, sem
maður sekkur og ferst í,
heldur sléttur ottoman, sem
er gott að hvíla sig á, en
heldur manni þó vakandi,
svo stórar hugsanir geti
fæðzt.
Hér mótar Halvard Lange
utanríkisstefnuna. Þegar
hann hefur einu sinni kom-
izt að niðurstöðu er hún
jafn óhagganleg og Dofra-
fjöll. Hann er maður sem
nýtur orðið mikils álits og
virðingar, — hann var einn
hinna þriggju vísu manna í
NATO, hann er aðaltalsmað-
ur Norðurlanda hjá S.Þ.,
trygging fyrir ákveðinni og
skýrt mótaðri utanríkis-
stefnu.
Sonur
nóbelsverðlaunahafa.
Uppruni hans og mennt-
un gerir hann færari flest-
um öðrum til að gegna em-
bætti utanríkisráðherra. —
Faðir hans var nóbelsverð-
launahafinn Christian
Lange, en heimili hans var
miðstöð friðarhreyfingar og
menningar.
Æska hans var eins og
viðburðarík ferðasaga á
milli Noregs, Belgíu, Sviss,
ftalíu, Þýzkalands, Frakk-
lands og Englands. Hann
varð hugfanginn af stjórn-
málum og vísindum, — því-
næst var hann fanginn af
Gestapo. Þrjú ár í Sachsen-
vel hafði ég tvo til reiðar,
fræðimennsku og stjórnmál.
En stríðið og hernámið
skildi aðeins einn hest eftir
handa mér.
— Hvers vegna varð það
stjórnmálahesturinn?
— Það er víst vegna þess
að ég kaus heldur að starfa
við að skapa söguna, heldur
en að skrifa hana eins og ég
hafði áður gert.
— Haldið þér, að við nú-
tímamenn eigum skilið hrós
fyrir, hvernig okkur geng-
ur að skapa söguna?
— Ég gæti freistazt til að
svara „nei, þvert á móti“.
En það er erfitt að standa
á þessu sviði. Andstæðurn-
ar eru svo miklar í heimin-
um, sérstaklega á því sviði
stjórnmálanna, þar sem ég
hef starfað síðustu fimmtán
ár. Þó er enginn vafi á þvi,
að í kyrrþey er verið að
Halvard Lange, utanríkisráðherra.
nema fyrir sérstakt dhapp.
hausen, — hann þraukaði af
með Gerhardsen og Över-
land.
Halvard Lange er 59 ára,
hár hans er grátt, augun
grá, fötin grá, það er að
segja, alveg eins og diplo-
mat á að vera, getur lagað
sig að öllum, hvort sem er
aðalsmönnum, borgurum,
prestum eða bændum. Ró og
ráðvendni hvílir yfir honum
og vekur hjá manni hlj>hug
og traust til hans. Manni
finnst alveg óhætt að fela
honum atkvæði sitt og örlög
á þessum stórpólitísku tím-
um.
Hann er gráklæddi mað-
urinn, án þess að vera grar
sjálfur, Og hér er hann ein-
mitt, gengur fram og aftur
um stóra skrifstofuherberg-
ið sitt og nýr saman hönd-
um eins og skólapiltur í
prófi.
Tveir hestar
eða einn.
— Hefur ósigur Verka-
mannaflokksins slæm áhrif
í för með sér fyrir yður?
— Ja, fyrst um sinn er
ekki í ráði að gera neinar
breytingar á stjórninni. —
Stjórnarmyndun verður
fyrst rædd þegar Stórþing-
ið kemur saman. Þá verður
farið að ræða um manna-
skipti. en ekkert bendir til
að Verkamannaflokkurinn
láti af stjórn.
— Gætuð þér yfirhöfuð
lifað án þátttöku í stjórn-
málum?
— Það væri erfitt. Lengi
skapa merkilega og góða
sögu. Ég á við það starf sem
nær langt út fyriy hm.,þjóð-
legu og hugsjónalegu lánda-
mæri. Ég lít t.d. á það sem
mjög merkilegt og jákvætt
starf, þegar skyldar þjóðir
hefja samstarf í svæða-
bandalögum eins og t.d. í
felst einmitt mikil hætta á
vanmati. Ég vona að Vest-
urveldin verði samm'ála um
að taka aftur upp frurn-
kvæðið um samninga og þar
verði útskýrt svo óyggjandi
sé, að hagsmunir okkar eru
svo miklir að þeir verða
ekki gefnir upp. Slík grein-
'61/16
Samtal Ninku við
Halvard Lange.
bandalagi Évrópuþjóða og i
Atlantshafsbandalaginu.
En mér lízt illa á afvopn-
unarmálin. Það er mjög
slæmt að ekki hefur tekizt
að skapa neitt raunhæft al-
þj óða-öryggiskerf i.
Stríðshótanir.
—•' Komumst við hjá
styrjöld?
— Já, svo fremi að ekki
verði hreint óhapp. Eyðing-
arvopn nútímans eru orðin
vopn, sem ekki er hægt að
nota. Því miður er þó ekki
hægt að dylja sig þeirri
miklu áhættu, sem er fólg-
in í því að annar deiluaðil-
inn vanmeti hinn.
— Hvert er persónulegt
álit yðar á stefnu Sovétríkj-
anna upp á síðkastið?
— Það er hrein stríðs-
hótunsrstefna og í henni
argerð myndi draga úr hætt
unni á vanmati.
Þarf sterkar taugar.
— Er ástandið eins núna
og 1938 þegar Miinchen-
samningarnir voru gerðir?
— Tvö atvik í sögunni
eru aldrei nákvæmlega eins
og það getur verið villandi
að gera slíkan samanburð.
Þegar ég hef gert þennan
fyrirvara get ég leyft mér
að segja, — við skulum nú
notfæra okkur, það sem við
lærðum 1938, að láta taug-
arnar ekki fara úr skorð-
um, en sýna fullkomna festu
í aðalmálunum.
— Hvað eru þá aðalmál-
in?
— Fyrst og fremst Berlín.
Það er aðalatriðið að íbúar
borgarinnar geti verið ör-
uggir um að fá að lifa við
það stjórnarfar, sem þeir
kjósa sér.
Andlegur kraftur
einn nægir ekki.
— Þegar þér voruð ung-
ur, hélduð þér því fram að
valdbeitingin yrði sigruð
einungis með andlegum
krafti?
— Ég er orðinn reynsl-
unni ríkari. Andleg vopn ein
nægja ekki gegn pyndinga-
tækjum öryggislögreglunn-
ar. Kraftur sannfæringar,
siðferðilegt og líkamlegt
hugrekki nægir ekki gegn
aftökusveitunum. Afvopnun
lýðræðisþjóðanna verður
ekki til að draga úr árásar-
og útþensluhneigð einræðis-
ríkja, heldur þvert á móti
til að ýta undir hana. Það
situr sízt á mér að vanmeta
sálræn atriði í þessari bar-
áttu, en ef við eigum að vera
hreinskilnir, þá ber því ekki
að neita, að það sem gaf
okkur von og styrk til að
þraulía í fangabúðunum var
trúin á það, að bandamenn
hefðu þann hernaðarlega
mátt, sem til þurfti til að
vinna styrjöldina.
— Svo virðist sem friðar-
sinninn í yður hafi orðið
fyrir áfalli.
— Það fer eftir því, hvað
maður á við með friðarsinni.
Ef hann er sú skoðun, að
maður geti unnið sigur án
þess að láta nokkru sinni
hart mæta hörðu, þá hefur
hann ekki aðeins orðið fyrir
áfalli, heldur er hann dauð-
ur. En ef hann er sú skoð-
Framh. á 5. síðu-