Vísir - 21.10.1965, Blaðsíða 7

VÍSIR . Fimmtudagur 21. október 1965.
h—‘U stir -Baskur -Menningarmál1
Sjolokov endurspeglar
rússneska þjóðarsál
VÍSIR ræðir við rússneskan bókmenntamann, Vladimir Jakúb, sem nemur íslenzk fræði við
Háskóla íslands, um hið útvalda nóbelsskáld Mikhail Sjolokov og stórverk hans, „Lygn streym-
ir Don“ og ennfremur um fleiri verk eftir hann. Sjolokov hefur verið dáður um allan heim fyrir
bók sína um líf Kósakkanna um og eftir byltinguna, og er hann stolt rússnesku þjóðarinnar í
dag fyrir bókmenntaafrek sín.
„Sjolokov er stærsta
skáld okkar í dag“, sagði
Vladimir Jakúb, dósent
við Moskvuháskólann, í
rabbi við blaðamann
Vísis á Gamla Garði í
gær. „Hann er stór-
skáld“, hélt hann áfram.
Verk hans „Lygn streymir
Doiji“ hefur ekki einungis gildi
vegna þess hve hún dregur upp
sannferðuga mynd af bylting-
unni, heldur er hún líka þver-
skurðarmynd af þessum erfiðu
árum, sem komu á eftir bylting
una. En þá var nauðsynlegt að
endurbvggja allt — ekki einung-
is stjómmálalega kerfið, heldur
hugarfar rússnesku þjóðarinnar.
Þetta sagði þessi rússneskj bók
menntamaður, og þegar hann
var beðinn um að gera grein fyr
ir því nánar, hvernig hugarfars
breytingin hefði gerzt, sagði
hann, að í hinum mikla verki
Sjolokovs kæmi bezt fram,
hvemig samvizka þeirrá, sem
voru andvígir Sovét-hugmynd-
inni hefði smátt og smátt
breytzt, á þann veg að virða
heill lands og þjóðar ofar öllu
öðru. Heill þjóðarinnar hefði orð
ið heill einstaklinganna: það
V

'' /% ;

Grigorij
Grigorlj Mélikhov, hetjan í „Lygn streymir Don“. gerir hosur sínar
grænar fyrir Aksinja.
orrustu.
væri hið bókmenntalega inntak
í „Lygn streymir Don“.
Þegar Jakúb var ákveðið innt
ur eftir þvf, hvort bók hins ný-
valda Nóbelsverðlaunahafa hefði
komið út ritskoðuð á Stalins-
tímabilinu, svaraði ha^n:
„Það hlýtur að vera vitleysa.
Ég hefði áreiðanlega heyrt um
það heima í Rússlandi, ef svo
hefði verið".
Aðal-þáttur
byltingarinnar
„Lygn streymir Don“ (sem
Jakúb raunar kallaði stundum
óvart „Hægt streymir Don“) er
verk, sem lyfti Mikhail Sjolokov
til vegs og virðingar úti um
allan heim. Bókin fjallar um líf
Kósakka á bökkum Dónár. Gri-
gorij Mélikhov er aðallsöguhetj
an, sem höfundurinn spinnur
mikinn örlagaþráð um.
Vladimir Jakúb sagði:
„Mélikhov var á móti bylting-
unni, en hann er heiðarlegur og
góður karlmaður. Hann er af
þeirri stétt Kósakka, sem hlaut
að líða undir lok af völdum bylt
ingarinnar, en „Lygn streymir
Don“ sýnir greinilega aðal-þátt-
byltingarinnar — hún sker úr
um hið mikilvægasta og stærsta
sem fór fram á þessum tímum:
sýnir hvað byltingin kostaði“.
Persónulegur stíll
Um stíl Sjolokovs sagði Vladi
mir Jakúb:
„Hann hefur sinn persónulega
stíi. Hann skrifar Ijómandi fall
egan stíl, sem hann byggir á
beztu rússnesku bókmenntahefð
síðustu aldar. Það er einkenni
legt, hvað honum tekst að flétta
staðbundið tungutak Kósakk-
anna inn í bókmenntamálið".
Um náttúrulýsingar í „Lygn
streymir Don“:
„Þær eru mjög fallegar, ó-
gleymanlegar. Náttúrulýsingar
hafa alltaf verið aðalstoð í rúss-
neskum bókmenntum. Veðrátta
og landslag f Rússlandi er svo
fjölbreytilegt, að það er mikill
þáttur í lífi lands og þjóðar.
Sjolokov er ekki eftirbátur ann-
arra rússneskra skálda í því að
endurspegla náttúruöflin í verk
um sínum“.
Bækur Sjolokovs eru
óður til lífsins
Vladimir Jakúb talaði um
fleiri bækur Nóbelsverðlaunahaf
ans.
„Nýrækt“ er ein, sem
dregur upp mynd af mikilvægu
tfmabili í þjóðfélagslffinu í Rúss
landi, þegar samyrkjubúin komu
til sögunnar. Bókin endurspegl-
ar baráttu þá, sem var þessum
tímum samfara, á milli stórbænd
anna annars vegar og leigulið-
anna hins vegar og þá snöggu
breytingu, sem fylgdi vaxandi
tækni f landbúnaði.
Þá er það bókin „Þeir börð-
ust fyrir föðuriandið" um líf
einstakra hermanna f sfðustu
heimsstyrjöld. Þetta er hetju-
kviða. Átakanleg lýsing á hörm-
ungum styrjaldar, en samtímis
er grunntónninn byggður á trú
á lífið og bjartsýni, hvernig sem
allt veltur. Þetta er mannlífs-
saga um manndóm og stóra
hugsun. Fólkið, sem tók þátt f
stríðinu, missti aldrei trú á verð-
mæti tilverunnar, og bókin gef-
ur glögga mynd af því, sem hef-
ur þótt einkenna rússneska þjóð-
arsál, heiðarleika og hollustu,
hvernig sem allt snýst f veröld-
inni.
Fyrir nokkrum árum birtist
löng smásaga eftir Sjolokov í
„Pravda“, sem nefnist „Örlög".
Vladimir sagði frá henni á þessa
leið: ,Hún er saga um ósköp
venjulegan mann, sem kemur
heim úr stríðinu, sem hefur glat-
að öllu: fé og frændum og hvern
ig hann byggir sig upp að nýju,
fer að lifa lífinu á ný og hvemig
hann öðlast trú á tilgang lífs-
ins.“
„Þessi saga, „Örlög“ er lista-
verk", sagði Jakúb,“ um viljann
Framh á 6 sfðu
nóbels-
skálds
TTm sjálfan sig segir Mikhail
^ Sjoiokov, nóbelsskáld eftSr-
farandi:
„Fæddur er ég 24. maí 1905
í þorpinu Kruzhilin í héraðinu
Vyeshenkaya á bökkum Donar,
sem áður var þekkt sem „Hérað
Donarhers".
Faðir minn, úr borgaralegri
millistétt, ættaður frá Ryaza,
var alltaf að sldpta um starf
fram til dánardægurs árið 1925.
Hann var „shibai“ — nautgripa
sali, bóndi í Kósakka-landi, söiu
maður hjá verzlunarfyrirtæki f
þorpi, forstöðumáður gufumyllu
og sitthvað flelra.
Mamma var að háifu leytl
kósakki og að hálfu Ieytí úr
bændastétt.
Hún lærði fyrst að lesa og skrifa
þegar faðir mlnn sendi mig í
skóla, svo að hún gæti skrifað
mér bréf án hans hjáipar. Hún
og ég áttum okkar eigið land
fram til 1912, hún vegna þess
að hún var ekkja eftir kósakka
og ég, af því að ég var sonur
kósakka.
Ég gekk í ýmsa skóla fram til
ársins 1918. í byltingunn! átti ég
heima á bökkum Donar.
Ég byrjaði að vinna fyrir mér
árið 1920 og var á ferð og flugi
um Donarhéruðin. Um Iangt
skeið hafðl ég þann starfa á
höndum að leggja hald á kom
í þágu ríkisins. Átd ég þá oft í
höggi við óeirðarmenn, sem réðu
Iögum og lofum á DonarsvæS-
um alit til ársins ’22. Gekk á
ýmsu í þ&Srri viðureign: Þeir
voru á hæhmum á mér, og ég
hundelti þá. Ég komst oft í
hann krappan, en nú þegar svo
langt er iiðið síðan, er það að
fymast. Ég hef skrifað síðan
1923, og byrjaðl á verki mínu
„Lygn streymlr Don“ árið 1926.