Bókasafnið - 01.08.1974, Blaðsíða 21

lítið um framtíðarskipan á bókasafnsþjón-
ustunni, ef þessum söfnum fækkar að mikl-
um mun. Eins og fram hefur komið hér
áður í máli mínu, verður að gera ráð fyrir
nýrri þróun í þessum efnum. Ýrnsir hafa
bent á bókabíla sem lausn. Ég hef gert mér
far um að ræða þetta atriði við reynda bóka-
verði héraðsbókasafna og hefur niðurstaðan
jafnan orðið sú, að tómt mál væri að tala um
fullkomnar bókasafnsbifreiðir eins og starl-
ræktar eru hér í Reykjavík, úti á lands-
byggðinni. Fólksfæðin kemur í veg fyrir
slíka lausn.
En hvað er þá til ráða?
Það er augljóst mál, að stærstu hrepps-
bókasöfnin í sveitum landsins má ekki
leggja niður. Þörf er skipulagningar og
sameiningar, en nokkur útlánasöfn og út-
lánastöðvar verða að starfa áfram í tengsl-
um við héiaðsbókasöfnin. Bókamiðlun er
nauðsynleg, lán nokkurra tuga bóka milli
sabia innan héraðs undir yfirumsjón héraðs-
bókasafns. Sameiginleg bókainnkaup eru
einnig nauðsyn. Algengt er að lítil söfn,
sem ein á skilur á milli og aðeins geta keypt
10—20 eintök bóka árlega, kaupa sömu bók-
ina, svo að mörg eintök verða e. t. v. til af
dægurbók í ekki ýkja stóru héraði, þótt
ekkert eintak sé þar til af merkari og lang-
lífari bókum. En hvernig á bókamiðlunin
innan hvers héraðs að fara fram? Lausnin
hlýtur að verða sú, að notuð séu þau farar-
tæki, sem fyrir hendi eru, flutningabílar,
áætlunarbílar, einkabílar. Senda má bóka-
kassa með hvaða bíl sem er, ef vel er um
hnútana búið, hvort sem er til útlánastöðva
eða einstakra bæja. Þetta hafa héraðsbóka-
söfnin á Selfossi, í Borgarnesi og á Sauðár-
króki reynt með góðum árangri. Þá má vel
gera ráð fyrir, að þegar héraðsbókasöfnun-
um vex fiskur um hrygg, geti þau haft til
umráða allgóða sendibíla til bókaflutninga
milli útlánastöðva og bæja. Þeir ættu að
vera fjárhagslega viðráðanlegir, þegar hér-
aðsbókasöfnin hafa eflst. Allt ber því að
sama brunni: Efla þarf sem fyrst starfsskil-
yrði og umsvif sem flestra héraðsbókasafna.
Áður hefur verið minnst á bókamiðlun
urn sveitir með nemendum heimavistar- og
heimanakstursskóla, og er þar vissulega um
farsæla lausn að ræða, ef vel er á málum
haldið.
Og nú er skammt yfir í næsta áfanga þessa
máls: samvinnu almenningsbókasafna og
skólabókasafna.
í lögum um grunnskóla, sem samþykkt
voru á Alþingi á síðasta vori, segir svo í 72.
gr. eftir ákvæðið um, að bókasafn skuli vera
í hverjum grunnskóla: „Heimilt skal að
sameina almenningsbókasöfn og skólasöfn,
ef forráðamenn beggja telja slíkt æskilegt
og menntamálaráðuneytið samþykkir.“
Nú situr á rökstólum nefnd til að semja
reglugerð um skólabókasöfn samkvæmt
grunnskólalögum, og tel ég mig mega segja,
að við sem sæti eigum í nefndinni gerum
fyllilega ráð fyrir samvinnu eða sameiningu
þessara tveggja stofnana. Vegna stöðu nriun-
ar hef ég að sjálfsögðu velt þessu viðfangs-
efni mikið fyrir mér á undanförnum árum.
Hef ég jafnan komist að þeirri niðurstöðu,
að eðlilegt væri og skynsamlegt í minni
sveitarfélögum, að bókasöfn skóla og al-
nrennings ynnu sanran eða væru beinlínis
saman stofnunin. Af þessunr sökum hef ég
verið nreð í ráðum nokkurra arkitekta um
athugun á byggingu bókasafnsrýmis í skóla-
húsnæði og gert ýnrsar tillögur þar að lút-
andi. Mérer þó Ijóst, að um þetta geta verið
skiptar skoðanir.
Helstu rökin, sem að mínunr dómi mæla
með því að reka þessar tvær stofnanir sam-
eiginlega eru þau, að á þann hátt nrá gera
ráð fyrir að góð bókasöfn verði starfandi í
nrörgunr byggðarkjörnum, kauptúuunr og
minni kaupstöðunr, þar sem söfnin hafa ver-
ið vanbúin og lítils megandi eins og dænrin
sanna. Ég lref litla trú á, að betur tækist til
að starfrækja tvö eða þrjú söfn í þessunr
byggðum. Það er og vitað, að 60—70% not-
53