Bókasafnið - 01.04.1997, Blaðsíða 23

framfleyta sér fjarri heimabyggð meðan á námi stendur. Þess
vegna tel ég að það hljóti að mega ætlast til þess af þeim að þeir
komi sér upp þeim tækjabúnaði sem þarf til að geta stundað
fjarnámið á skilvirkan hátt. Með því að læra vel á búnaðinn og
kynna sér möguleikana spara fjarnemar sér dýrmætan tima. Þess
skal getið að í upphafi varð það ekki gert að skilyrði að
fjarnemar hefðu aðgang að tölvubúnaði eða ættu slíkan búnað
sjálfir en með aðstoð fræðslustjóra var þeim útvegaður aðgangur
að tölvum og búnaði í grunnskólum og á fræðsluskrifstofum
(Lára og Sigurjón, 1993).
Eins og rakið var í upphafi greinar eru víða uppi áhyggjur af
takmarkaðri bókasafnsnotkun fjarnema og eru þær áhyggjur
ýmist vegna þess að fjarnemar hafa ekki nógu greiðan aðgang
að bókasafns- og upplýsingaþjónustu eða kröfur eru ekki gerðar
um slíka notkun. Niðurstaðan af því sem hér het'ur verið reifað
er að treysta þarf betur undirstöðuna í upplýsingaöflun og tölvu-
samskiptum sé ætlast til þess að fjarnemar auki bókasafns-
notkun í námi sínu. Fjarnemar og einnig nemar í staðbundnu
námi þurfa að finna að til þeirra séu gerðar þær kröfur að þeir
kunni að afla sér heimilda og fara með þær. Notkun og öflun
upplýsinga þarf að vera sjálfsagður hlutur í námi og starfi allra,
ekki síst þeirra sem hyggjast taka þátt í að búa nemendur í
skólum landsins „undir líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi sem er í
sífelldri þróun“ (Menntamálaráðuneytið, 1989, 6). Nemandi
sem er sjálfbjarga og sjálfstæður í sínu námi getur metið hvað
hann kann og áttar sig á hvað hann þarf að læra. Hann getur
skipulagt námið og metið hvers konar upplýsingar hann þarf og
leitað þeirra. Hann ber sjálfur ábyrgð á náminu (Lindberg og
Chalfoun, 1991).
Námskeið í fjarnáminu ætti helst að undirbúa í samvinnu við
bókaverði þannig að þeir geti betur lagað notendafræðsluna að
þörfum fjarnemanna. Að minnsta kosti þarf að búa svo um
hnútana að bókaverðir hafi allar upplýsingar um námið, einstök
námskeið og uppbyggingu þeirra þannig að þeir viti alltaf hvað
verið er að fjalla um í fjarskólanum og geti því brugðist við
lýrirspurnum og beiðnum frá fjarnemum af öryggi þess sem veit
hvað er á seyði hverju sinni.
Almennningsbókasöfn gegna mikilvægu hlutverki í námi fjar-
nema eins og fram kemur í könnuninni. Því er gott til þess að vita
að eftir viðtölum að dæma eru starfsmenn þessara safna fúsir til
að veita fjarnemum, ekki síður en öðrum notendum, eins góða
þjónustu og þeir hafa bolmagn til. Ekki var talin þörf á að koma
á mjög formlegu samstarfi milli almenningsbókasafna og KHÍ en
samt gæti komið sér vel að fá upplýsingar um fjamámið og hve
margir fjarnemar væm skráðir í nágrenni við stærstu almenn-
ingsbókasöfnin svo þau gætu gert sér grein fyrir á hverju þau
gætu átt von. Bókaverðirnir sem talað var við töldu vel þess virði
að íhuga hugmyndir um að kaupa inn efni sérstaklega fyrir fjar-
nema og jafnvel setja upp dálitla skammtímalánsdeild fyrir þá.
Að lokum skal tekið undir það með höfundum norsku skýrsl-
unnar Bibliotek for fjernundervisning (1996) að það hlýtur að
vera á ábyrgð stofnunar, sem býður fram möguleika á fjarnámi,
að sjá til þess að allir nemendur hvort sem þeir em í staðbundnu
námi eða fjarnámi eigi jafna möguleika á bókasafnsþjónustu.
Með nútíma tækni eru ýmsar leiðir færar í þeim efnum. Vefsíður
menntastofnana eru dæmi um slíkar leiðir. Vönduð vefsíða með
hagnýtum upplýsingum og tengingum minnkar aðstöðumun
þeirra sem búa nærri skólastofnun sinni og þeirra sem fjær búa.
Hér skal loks ítrekað að þessi könnun tók til fyrsta fjarnáms-
hópsins og rétt að geta þess að samkvæmt útlánatölum
bókasafns KHÍ vex bókasafnsnotkun fjarnema stöðugt og kemur
þar margt til, ekki sfst batnandi tækjabúnaður og aðgengilegri
leitartæki.
HEIMILDIR
Aguilar, William and Kascus, Marie. Introduction, Library Trends
39(4), (Spring 1991), s. 367-374.
Association of College & Research Libraries. Task Force to Review the
Guidelines for Extended Campus Library Services. ACRL
guidelines for extended campus library service, College & Research
Libraries News, 51(4), (April 1990), s. 353-355.
Bibliotek for fjernundervisning. Rapport fra Utvalget for utredning av
bibliotekbehovet for utdanningsspkere i fjernstudier og
desentralisert undervising.. Oslo: Hpgskolen i Oslo, Avdelingen for
joumalistikk, bibliotek- og informasjoonsfag, 1996.
Canadian Library Association, Library Services for Distance Learning
Interest Group. Guidelines for library support of distance leaming in
Canada. CACUL Occasional Paper Series, no. 8. Ottawa, Ontario:
Canadian Library Association, 1993.
Crocker, Christine, ed. Guidelines for iibrary services to external
students: prepared by a sub-committee ofthe Special Interesl Group
on Distance Education. Ultimo: Library Association of Australia,
1982.
Faibisoff, Sylvia G. and Willis, Deborah J. Distance education:
definition and overview, Journal of Education for Library and
Information Science, 27(4), (Spring 1987), s. 223-232.
Fisher, Raymond K. Library servicesfor adult continuing education and
independent leaming: a guide. Library Association pamphlet, no.
40. London: Library Association, 1988.
Holmberg, Börje. Open and distance learning in continuing education,
IFLA Joumal, 17(3), (August 1991), s. 274-282.
Kristfn Indriðadóttir. Arsskýrsla (bókasafiis Kennaraháskóla Islands (
1991/1992.
Reykjavík 1993.
Kristín Indriðadóttir. Ársskýrsla (bókasafns Kennaraháskóla Islands
(1992/1993. Reykjavík 1994.
Lára Stefánsdóttir og Sigurjón Mýrdal. Fjarkennsla um tölvunet,
Uppeldi og menntun: tímarit Kennaraháskóla Islands, 2, (1993), s.
121-130.
Lindberg, Dennis and Chalfoun Eileen. “Development of off-campus
library services in the Vermount State Colleges”, in OJf-campus
library services: selected readings from Central Michigan
University’s OJf-Campus Library Services Conferences, pp 22-34.
Compiled and edited by Barton M. Lessin. Metuchen, NJ: Scarecrow
Press, 1991.
Mathews, Anne J. “Accepting the challenge: providing quality library
services for distance education programs”, in OJf-campus library
services: selected readings from Central Michigan University's Off-
Campus Library Services Conferences, s. 209-220. Compiled and
edited by Barton M. Lessin. Metuchen, NJ: Scarecrow Press, 1991.
Menntamálaráðuneytið. Aðalnámskrá grunnskóla. Reykjavík:
Menntamálaráðuneytið, 1989.
Shillinglaw, Noel. Document supply and distance education library
service, Interlending and Document Supply, 20(4), (October 1992),
s. 143-151.
Sigurjón Mýrdal. Teacher education on-line: what gets lost in eiectronic
communication? Educational Media International, 31(1), (March
1994), s. 46-52.
Unwin, Loma. “I’m a real student now”: the importance of library
access for distance leaming students, Education Libraries Joumal,
37(2), (Autumn 1994), s. 11-20.
0vrelid, Bjarne. Fjernstudentars bruk av bibliotek. Lillehammer:
0stlandsforskning, 1995.
Óútgefið efiii
Þórhildur S. Sigurðardóttir. Library and information services to distance
learners: the case of the University College of Education, Iceland.
Meistaraprófsritgerð við University of Wales, Department of Infor-
mation and Library Studies, Aberystwyth, 1996.
Óbirt heimild
Anna Kristjánsdóttir. Áhrif upplýsingatœkni á nám og námsaðstœður:
könnun á reynslu og hugmyndum kennaranema við KHI. (Gerð vorið
1995.)
BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997 23