Bókasafnið - 01.04.1997, Blaðsíða 61

822 Ensk leikrit
822.33 Shakespeare
822.330-Z Tiltekin verk bakstafur er fyrir hvert verk og
tvær tölur, sú fyrri fyrir verkið sjálft, en hin
síðari fyrir umfjöllun um það
822.33P7-8 Jónsmessunæturdraumur (þar sem
P7 er verkið en P8 umfjöllun)
Flokkun í Greini
Greinar sem skráðar eru í Greini eru ekki flokkaðar á hefð-
bundinn hátt, enda er flokkun þar ekki staðsetningartákn heldur
aðeins aðferð til efnisgreiningar. í Greini hafa verið grófflokk-
aðar greinar í nokkrum tímaritum, sem skráð hafa verið aftur-
virkt, að því marki að fyrstu tveir stafir Dewey flokkstölu eru
settir í þar til gert deilisvið um leið og grein er lykluð og er unnt
að draga út sérefnisskrár skv. þessu, t.d. skrár sem spanna allt
sem hefur flokkunina 59 (dýrafræði).
Upphaf Dewey flokkunar á íslandi
Ekki hæfir að Ijúka þessum pistli án þess að minnast frum-
kvæðis Jóns Olafssonar, ritstjóra og bókavarðar í Landsbóka-
safni, og atbeina hans að staðlaðri spjaldskrárgerð og flokkun
skv. Deweykerfinu. Á fundi í nefnd um málefni safnsins var í
janúar árið 1900 tekin fyrir skrifleg beiðni frá Jóni um að mega
taka að sér spjaldskrárgerð fyrir það og birti ég hér glefsur úr
bréfi hans sem er dagsett 27. nóv. 1899:
„Með því að alþingi síðasta veitti fé til þess, að byrja á
samningu skipulegrar spjaldskrár yfír landsbókasafnið, og ég
geri ráð fyrir að hugsað verði til að byrja þetta verk upp úr nýj-
árinu, þá leyfi ég mér að sækja um að mér verði falinn þessi
starfi, þar eð ég mun vera sá eini maður hér á landi (að skóla-
stjóra J.A. Hjaltalín frá teknum), sem kann þetta verk. Ég býðst
til að vinna verkið hvort heldur vill fyrir 50 kr. borgun um mán-
uðinn og fullgera þá eigi minna en 833 spjöld á mánuði, eða þá
fyrir tiltekið verð fyrir spjaldatölu 8 kr. fyrir hver 100 spjöld (í
Ameríku eru $5,00 fyrir 100 spjöld venjuleg borgun auk borgun-
ar fyrir að classificera). Ég geng að því vísu, að stjóm safnsins
vilji hafa skrána a classified index catalogue, sem kallað er,
hagað að öllu eftir nútímans kröfum. ... “ (Jón J, 1920.)
/ anda nútímans
Hér hef ég aðeins birt hluta af bréfi Jóns um þetta mál, en
hann talar einnig um hillulista og hilluröðun, og mismunandi
gerðir spjalda. Undir lok ársins 1900 barst nefndinni bréf frá
Jóni Ólafssyni þar sem hann óskar eftir að samið sé við sig um
„classification", þ.e. flokkun bóka í Landsbókasafninu og verði
sérstaklega greitt fyrir þann hluta starfsins auk sjálfrar skráning-
arinnar/ spjaldskrárgerðarinnar, enda telur hann flokkunina jafn
mikið verk og skrásetninguna. Samningur við Jón um spjald-
skrárgerð og flokkun var svo loks undirritaður 3. apríl 1901. Ár-
ið 1910 tók þáverandi landsbókavörður saman allítarlegar og
metnaðarfullar REGLUR fyrir spjaldskrársemjanda við Lands-
bókasafn fslands, þar sem m.a. er kveðið á um flokkun safnkosts
eftir kerfi því sem kennt er við Melvil Dewey og ennfremur er
þar ákvæði um kjalmerkingar að nútímalegum hætti: „Flokk-
marka og nafnmarka skal bundnar bækur á kili, meðan þykt
bókar leyfir (ella utan á hlið), en óbundnar bækur á kápu eða
saurblaði." (Jón J, 1920, s. 233.)
Þessar reglur voru svo staðfestar óbreyttar af ráðherra 9. júlí
sama ár. Þær tengja fortíðina við nútímaveruleika á áþreifanleg-
an hátt, m.a. með kjalmerkingarákvæðinu og röksemdafærslum
Jóns fyrir kjarabótum. Hvort tveggja er enn í góðu gildi þótt
hartnær öld sé liðin og tækni hafi fleygt svo fram, að unnt er nú
að prenta flokkstölu og nafnmark, þ.e. raðstafi, beint út úr
tölvukerfinu Gegni og stýra þannig nýju safnefni á sinn stað.
Sjá einnig þessar heimildir:
Bjöm Sigfússon. 1952. Bókasafiisrit, I: Myndunar- og skráningarstörf,
afgreiðsla, bókaval ; eftir Björn Sigfússon og Ólaf Hjartar.
[Reykjavík] : Menntamálaráðuneytið, 1952.
Bjöm Sigfússon. 1956. Flokkun safnsbóka. f: Menntamál', tímarit um
uppeldis- og skólamál, 29, 1956, s. 137-142
Cutter, Charles Ammi. 1904. Rules for a dictionary catalogue, 4th ed.
U.S. Bureau of Education, 2. Washington : GPO, 1904.
Dewey, Melvil. 1899. Decimal classification and relative index : for
libraries, clippings, notes, etc. 6th ed. [NY] : Library Bureau, 1899.
Dewey, Melvil. 1970. Flokkunarkerfi fyrir íslensk bókasöfn ; þýtt og
staðfært eftir Dewey Decimal Classification. Reykjavík:
Bókafulltrúi ríkisins, 1970.
Dewey, Melvil. 1987. Flokkunarkerfi : þýtt og staðfært fyrir íslensk
bókasöfn eftir 11. styttri útgáfu Dewey decimal classification.
Reykjavík : Samstarfsnefnd um upplýsingamál, 1987.
Dewey, Melvil. 1996. Dewey decimal classification and relative index ;
devised by Melvil Dewey. Ed. 21 edited by Joan S. Mitchell,
Julianne Beall, Winton E. Matthews, Jr., Gregory R. New. Albany,
N.Y : Forest Press, 1996. 4 b.: 1. Introduction. Tables - 2.-3.
Schedules - 4. Relative index; Manual.
Guðni Jónsson 1961. Saga Háskóla íslands : yfirlit um hálfrar aldar
starf. Reykjavík : Háskóli íslands, 1961.
Guðrún Karlsdóttir. 1990. Um framþróun, flokkun og lyklun. í:
Bókasafnið, 14. árg. ; mars, 1990, s. 53-54.
Háskólabókasafn - Ársskýrsla 1969-1993. Reykjavík : [Háskóla-
bókasafn], 1970-1995.
Háskóli fslands - Árbók 1911 - . Reykjavík : Háskólaútgáfan, 1912-
Jón Jacobson. 1920. Landsbókasafn íslands 1818-1918 : minningarrit.
Landsbókasafn íslands, 1920.
Jón Ólafsson. 1902. Smá bókasöfn : ýmislegt um fyrirkomulag þeirra,
einkum röðun og skrásetning. í: Tímarit Hins íslenzka bókmennta-
félags, 23, 1902, s. 84-110.
Landsbókasafn og Háskólabókasafn. 1993. Greinargerð um stöðu og
starfsemi safnanna vegna sameiningar þeirra. Bráðabirgðaútg.
Reykjavík : Samstarfsnefnd um nýtt þjóðbókasafn, 1993.
Landsbókasafn íslands - Árbók 1944-93. Árbók 1-31, 1945-76; Árbók -
Nýr flokkur 1-19, 1975-93. Reykjavík : [Landsbókasafn fslands],
1945-1993.
Marksnið Gegnis. 1993. Sigbergur Friðriksson þýddi og jók við.
Reykjavík : [s.n.], 1993. 1 lausblb.
Páll Eggert Ólason. 1945. Landsbókasafnið : stutt yfirlit. [s.n.], 1945. í:
Arbók Landsbókasafiis 1944. Reykjavík, Landsbókasafn Islands,
1945.
SUMMARY
Dewey Decimal Classification and the National and University
Library of Iceland
DDC was introduced in Iceland in 1900. The librarian and joumalist
Jón Ólafsson who had previously spent some years in America brought
the system back with him and introduced it in the old National Library.
In 1940 the University of Iceland faculty libraries were merged into one
University Library, which adopted the DDC. The National Library and
the University Library were amalgamated in 1994. Various preparatory
steps had been taken before this could take place, such as a common
acquisition policy and a more unified approach to the use of the DDC,
as regards the length of notation, Icelandic traditions, etc. Two
abbreviated editions of DDC have been translated and published in
Iceland, the first one in 1970, and the second in 1987. Classmarks with
entries in the Icelandic National Bibliography are now based on the
1987 Icelandic edition. The National and University Library adopted the
21 st intemational edition in 1996, and reclassification of phoenix
classes is taking place. Special Icelandic features are the use of I for
Icelandic material, e.g. 410 Icelandic language, 810 Icelandic literature,
etc. Prefixes are used to some extent to distinguish between different
literatures using the same language, for names of programming
languages, etc.
GK
BÓKASAFNIÐ 21. ÁRG. 1997 61