Dagur - 25.07.1998, Blaðsíða 4

20 - LAVGARDAGVR 2S.JÚLÍ 1998
U^ur
MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
L
bókaB
Kolbrun
Bergþórsdóttir
skrifar
HILLAN
Með kuju í
sumartrfið
Það er vel við hæfi að gefa sumr-
inu bókmenntalegan blæ og taka
nokkrar kiljur með í sumarleyfið.
Ur nógu er að velja en hér verða
gerðar að umtalsefni þijár nýjar
kiljur frá Máli og menningu sem
hver um sig kostar innan við þús-
und krónur. Astæða er til að
mæla með tveimur þeirra.
Eg heyrði eitt sinn lærðan bók-
menntafræðing halda því fram að
Islendingar tækju því illa þegar
erlendir rithöfundar sæktu sér
söguefni hingað til lands. Máli
sínu til staðfestingar nefndi bók-
menntafræðingurinn þær af-
undnu viðtökur sem Ljómi
Görans Tunströms hefði hlotið
hér á landi.
Þetta þótti mér heldur furðu-
leg kenning en þar sem bók-
menntafræðingur án kenninga er
eins og landlaus maður ákvað ég
að leyfa fræðingnum að lifa í
sinni trú og mótmælti ekki hátt.
En máttleysi skáldsögu Tund-
ström kom Islandsþætti hennar
ekkert við.
En hvað um það. Ráðgátan er
heiti á fyrstu kiljunni sem hér er
fjallað um. Gerrit Jan Zwier, hol-
lenskur mannfræðingur og rit-
höfundur, sækir söguefni sitt til
Islands og atburða sem gerðust
við Öskju árið 1907. Þrír þýskir
vísindamenn dvöldust þar við
rannsóknir. Tveir þeirra reru út á
Öskjuvatn og sáust aldrei eftir
það. Ari síðar hélt unnusta ann-
ars þeirra til Islands og reisti
vörðu við vatnið til minningar
um unnusta sinn.
Söguefnið er gott og ætti að
bjóða upp á dramatík og spennu,
en því miður klúðrast það í með-
förum höfundar. Sagan nær
aldrei flugi, persónur eru úti á
þekju mest allan tímann og les-
andinn tapar snemma áhugan-
um. Helst er tilþrif að finna í lýs-
ingum á landslagi og náttúru en
þær nægja einfaldlega ekki til að
lyfta sögunni yfir meðallag.
Ólíkt meiri tilþrif er að finna í
reyfaranum Morðingi án andlits
eftir Henning Mannkell sem val-
in var glæpasaga ársins 1991 í
Svíþjóð. Hrottaleg morð eru
framin í litlu þorpi í Svíþjóð og
lögregluforinginn Kurt Wallend-
er mætir til leiks, illa upplagður
því eiginkonan hefur farið frá
honum, einkadóttirin er búin að
slíta tengsl við hann og faðir
hans er orðinn illilega elliær.
Þetta er vel skrifuð og sérlega
trúverðug saga þar sem persónu-
sköpun er með miklum ágætum.
Ein af þeim bókum sem lesand-
Sjjfs
Þrjár kiljur. Ein fjallar um atburði við Kötlu snemma á öldinni, önnur er
vandaður reyfari og sú þriðja geymir meistaralega smíðaðar smásögur
Gyrðis Elíassonar.
inn er Iíklegur til að lesa allt til
enda án þess að taka sér hvíld.
Þó má vel vera að einhvetjir sætti
sig illa við hinn skandinavíska
raunsæisdrunga sem hvflir yfir
verkinu. Þarna er einfaldlega
ekkert hopp og hí á ferðinni
heldur raunveruleiki eins og
hann gerist einna verstur. Eftir
lesturinn veltir maður því óneit-
anlega fyrir sér hvernig á því
standi að íslenskir rithöfundar
hafa aldrei komist almennilega
upp á lag með að skrifa glæpa-
sögur. Það má svo sem vel vera
að sakleysi þjóðarinnar sé svo
sterkt að harðsoðnir glæpir geti
vart orðið trúverðug uppistaða í
skáldverki íslensks rithöfundar.
Rithöfundar mættu þó ögra því
viðhorfi og Ieggja til atlögu við
sakleysismúrinn í meira mæli en
þeir hafa gert.
Og þá er komið að meistara-
verkinu. Trésmíði í eilífðinni er
heiti á úrvali úr smásögum eftir
Gyrði Elíasson. Guðmundur
Andri Thorsson, Páll Valsson og
Kristján B. Jónasson völdu sög-
urnar. Sá síðastnefndi skrifar
ágætan eftirmála þar sem hann
lýsir þróuninni í þessum töfrandi
og draumkennda skáldskapar-
heimi sem fangar mann svo auð-
veldlega. Þetta er einmitt bókin
sem maður á að lesa úti í guðs
grænni náttúrinni þegar tekið er
að rökkva. Eg er í hópi þeirra
sem er á þeirri skoðun að Gyrðir
sé í hópi mestu ritsnillinga þjóð-
arinnar á þessari öld. Lestur
þessa úrvals er ekki til þess fall-
inn að koma mér af þeirri skoð-
un. Reyndar furða ég mig helst á
því að þessi skoðun skuli ekki
vera útbreiddari, því svo sannar-
lega er þarna höfundur sem á
skilið að vinna öll hugsanleg
verðlaun, innlend og erlend, fyr-
ir skáldskap sinn. Þetta er ein-
faldlega nútímalitteratúr í
heimsklassa.
Gott að æfa tónlist í
sveitasælunni. Áheyr-
endurekki þeirsömu
og íReykjavík.
Stóra sviðið kl. 20.00
lau. 25/7, uppselt
sun. 26/7, uppselt
sun. 26/7, aukasýnlng kl. 15:00
fim. 6/8, örfá sæti laus
fös. 7/8, örfá sæti laus
lau. 8/8, örfá sæti iaus
Skoðið GREASE
vefinn www.mbl.is
Miðasalan er opin daglega
frá kl. 13 -18 og fram að
sýningu sýningadaga.
Simapantanir virka daga frá kl. 10.
Greiðslukortaþjónusta.
Sími 568 8000 fax 568 0383
Sú tíð er liðin þegar allt menn-
ingarlíf lagðist niður í Reykjavík
yfir sumarmánuðina. Og ekki er
nóg með að höfuðborgarbúar nái
að halda menningunni á lofti í
borginni á meðan sólin skín
hæst, þeir hafa tekið upp á því
að færa sig Iangt út í sveit.
Reykholtshátíð
Tónlistarmenn hafa ekki síst not-
fært sér aðdráttarafl Iandsbyggð-
arinnar yfir sumarmánuðina. í
fyrra bættist ný tónlistarhátíð við
þær sem fyrir eru, Reykholtshá-
tíð. Hvatamaðurinn að stofnun
hennar er Steinunn Birna Ragn-
arsdóttir píanóleikari, sem jafn-
framt er listrænn stjórnandi. Við
slógum á þráðinn til Steinunnar
upp í Reykholt, þar sem hún hef-
ur haldið til síðustu daga.
- Er fyrirmyndin sótt í Skál-
holtshátíð?
„Nei, hreint ekki. Skálholtshá-
tíð er allt annars eðlis. Hún
stendur allt sumarið, en okkar
hátíð er aðeins í eina viku. Tón-
litarfólkið er hér saman á æfing-
um þann tíma og síðan lýkur há-
tíðinni með tónleikum nú um
helgina.
Hugmyndin kviknaði þegar ég
var sjálf að spila á hátíð úti á
Spáni. Hún var haldin úti í sveit
og mér fannst
það aðlaðandi.
Það skapast allt
aðrar vinnuað-
stæður, sem allir
fá notið, bæði
tónlistarmenn
og áheyrendur.
Það er mjög
vinsælt víða er-
lendis að halda
svona hátíðir úti
á landi á sumrin.
Finnar iðka það
mikið, en finnski
þátttakandinn
hjá okkur, Risto
Lauriala píanó-
leikari, hefur
einmitt haft nóg
að gera í sumar
við að spila á
slíkum hátíðum.
Hann gaf sér að-
eins tima til að koma hingað í
sumarfríinu sínu.“
Fengur í tónlistarfólMnu
- Geturðu sagt okkur eitthvað frá
hinum tveimur gestunum sem
koma að utan?
„Nina Pavlovski frá Danmörku
er ein aðal söngkonan við Kon-
unglegu óperuna í Kaupmanna-
höfn. Það er
mikill fengur að
fá hana, hún er
svo stórkostlega
góð söngkona.
Martynas
Svégzda von
Bekker kemur
frá Litháen, en
hann var líka á
hátíðinni í
fyrra. Við feng-
um hann til að
koma aftur
vegna þess hve
yfirþyrmandi
góðar viðtökur
hann fékk í
fyrra. Það má
eiginlega segja
að hann hafi
slegið í gegn,
fólki fannst
hann svo frá-
bær. Það er gaman að geta teflt
fram jafn sterku tónlistarfólki á
ekki stærri hátíð.
Von Bekker kom hingað í
fyrsta skipti fyrir um þremur
árum fyrir tilstilli vina sinna.
Hann var þá að undirbúa sig fyr-
ir keppni og vantaði píanóleikara.
Honum var bent á mig og ég þáði
að spila með honum. Síðan höf-
um við unnið heilmikið saman og
erum núna að taka upp geisla-
disk.“
- Hverjir eru kostir þess fyrir
tónlistarfólk aðfara út á landi?
„Þar er endalaus tími til að æfa
sig, enda ekkert annað við að
vera. Okkur líður Iíka vel og þar
sem enginn þarf að sinna öðrum
erindum gefst ekki aðeins nægur
tími til spilamennsku heldur
einnig til að kynnast."
Túristar í ullarháleistum
Hverjir sækja tónleikana?
„Það er afar blandaður hópur.
Túristar í ullarháleistum, bænd-
ur í gúmmískóm og Reykvíkingar
á spariskóm," segir Steinunn
Birna og útskýrir þetta svona
nánar. „Við tókum alveg sérstak-
lega eftir Ijölbreyttum fótabúnaði
fólks sem kom á tónleikana í
fyrra. Þar ægði öllu saman, en
allt voru þetta þakklátir áheyr-
endur. Það er tilbreyting fyrir
okkur að spila ekki alltaf fyrir
saman hópinn, þann sem mest
sækir tónleika í Reykjavfk."
-MEÓ
Steinunn Birna Ragnarsdóttir
píanóleikari er listrænn stjórnandi
Reykholtshátíðar.