Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1984, Blaðsíða 24

24
DV. LAUGARDAGUR 28. APRlL 1984.
i'-

Friðarmál og friðar-
barátta hafa verið
mikið til umfjöllunar að
undanförnu og ekki þá
síst vegna nýafstaðinn-
ar friðarviku '84 í Nor-
ræna húsinu.
Á undanförnum
árum hafa sprottið upp
fjölmargar friðar-
hreyfingar hérlendis og
tóku 16 þeirra þátt í
friðarvikunni. Allar
þessar friðarhreyfingar
hafa sama lokatak-
markið að leiðarljósi,
frið á jörðu, en þær
greinir á um leiðir og
áhersluatriði friðarbar-
áttunnar.
Þeir aðilar sem
eflaust hvað lengst
hafa staðið að friðar-
baráttu, með misjöfn-
um árangri að vísu, eru
kirkjunnar þjónar.
Lengi vel tók hin ís-
lenska þjóðkirkja ekki
beina afstöðu til þeirra
átriða friðarbarátt-
unnar sem lúta að
stöðvun vígbúnaðar-
kapphlaupsins og af-
vopnun en gerði það að
lokum við misjafnar
undirtektir.
Síðan hefur kirkjan
verið virkur þátttak-
andi í friðarstarfi hér-
lendis og fulltrúi
hennar átti sæti í fram-
kvæmdanefnd friðar-
viku '84. Sá fulltrúi var
séra Bernharður Guð-
mundsson, fréttafull-
trúi þjóðkirkjunnar, og
við hann ræðum við í
dag um friðarmál vítt
og breitt. Við spurðum
Bernharð fyrst að því
hvernig hann skil-
greindi orðið friður.
SPRETTUR
AF ROTUM
RETTLÆTISINS
„1 þekktum ísraelskum söng, sem
heitir Hevenu Shalom Alcahem og
margir kunna, kemur oröið Shalom
fyrir, friöur. Þetta orð kemur mikiö
fyrir í Biblíunni, Gamla testamentinu
sérstaklega, og þaö hefur miklu ríkara
innihald þar heldur en orðið friöur i
okkar máli. Shalom þýöir þegar maður
er í jafnvægi, þegar maður nýtur sín og
líður vel. Og til þess að það sé hægt
þurfa frumþarfir mannsins að vera
uppfylltar. Og þessar frumþarfir eru
efnisgæöin, matur heilsa og húsaskjól,
pólitísku gæðin, að búa við öryggi í
samfélagi þar sem er réttlæti. Og svo
eru sólarlegu gæðin, ef má orða það
þannig, það er að njóta ástar, njóta
hamingju, gleöi og trausts og svo f ram-
vegis. Loks eru það andlegu gæðin, að
vera í eðlilegum tengslum við Guð, við
skapara sinn. Og þegar maðurinn fær
þessi ferns konar gæði uppfyllt, þá lifir
hannfriðinn.
Shalom eða friður er því miklu
meira en einungis frávera stríðsins. I
vopnahléi getur ríkt neyð, hatur og
kúgun. Samkvæmt kristnum skilningi
byggist oröið fríöur á réttlæti. Eins og
það er svo fallega orðað, friðartréð vex
af rótum réttlætis.
Afrískur maöur sem ég hitti eitt
sinn benti á að á meðan helmingur
mannkyns deyr úr hungri og hinn
helmingurinn úr ofáti, þá verður aldrei
friöur. Það er ekki fyrr en þessu rétt-
læti hefur verið fullnægt að raunveru-
legur friður kemst á.”
En nú er það allsherjar afvopnun,
sem er lokatakmark friðarbaráttu,
eins og segir i ávarpi nýafstaðinnar
friðarviku.
„Við skorum á Bandarikin og Sovét-
rikin og önnur kjarnorkuveldi að gera
samkomulag um stöðvun kjarnorku-
vígbúnaðar og hefja kerfisbúna
afvopnun. Meðan unnið er að slíku
samkomulagi ætti hvergi að koma
fyrlr kjarnorkuvopnum eða tækjum
tengdumþeim.
Slikt samkomulag gæti orðið fyrsta
skrefið til allsherjar afvopnunar, sem
er lokatakmark f riðarbaráttu.”
„Vopnabúnaðurinn er auövitað
niðurstaðan af andlegri afstöðu fólks.
Það er ástand sem hefur skapast
vegna þess aö þjóðir tala ekki saman
og ná ekki að skilja hver aðra og gera
sér ekki far um að reytia að sjá hlutina
frá sjónarhóli hver annarrar.
Og hér kemur að þessu vandamáli,
sem viö eigum ÖU viö að stríða. Við
lifum í óUkum menningarheildum.
Þannig að orð og hugsanir misskUjast
svo auðveldlega manna á mUU.
Það má sjá þetta vandamál heims-
ins í hnotskum í Afríku. Þar mynda
árfarvegir gjár og landiö mUU gjánna
verður sjálfstæð málheUd því menn
komast ekki yfir gjámar. Svo skapast
Wf>
með tímanum tortryggni gagnvart
fólkinu sem býr handan við gjárnar
vegna þess að þessir hópar tala ekki
sama mál. Af þessu sprettur oft fjand-
skapur, sem byggir á misskilningi.”
Heldurðu aö það sé hægt að ná þessu
lokatakmarki friðarbaráttu, sem um
getur hér að framan, með samstUltu
átaki?
„Vonin felst í því. l aðfaraorðum tU-
lögu, sem samþykkt var á kirkjuþingi í
fyrrasegir:
„Vígbúnaöur nútímans er kominn á
það stig og stefnir óðfluga áfram í þá
átt aö augljós ófæra er við næsta fót-
mál, sem ógnar með tortímingu.
I þessum aðstæðum hlýtur kirkjan
með öUum þeim þunga, sem ábyrgð
hennar fyrir Guði og mönnum felur í
sér, að leggja áherslu á eitt: Gjöríð
iðrun, snúið við, hverfið af þessari
braut sem Uggur í opinn dauðann.
Kirkjan hlýtur aö beina þessari
brýningu tU allra því að lif allra manna
er í veði.
Og þó að hún taU fyrir daufum eyr-
um einhverra sem miklu ráða í mann-
heimi ber henni samt að tala, því að
hún er undir valdi þess Guðs sem hefur
skapað þennan heim og í Kristi kaUar
aUa menn frá dauða tU lifs.”
TUlaga, sem samþykkt var á þing-
inu, eráþessaleið:
„Kirkjuþing 1983 skorar á Islend-
inga og aUar þjóöir heims að vinna að
friði í heimi, stöðvun vígbúnaðarkapp-
hlaups og útrýmingu gjöreyðingar-
vopna.
Þingið beinir því tU stjómmála-
flokkanna og ríkisstjórnarinnar aö
fylgja þessu máU eftir bæði innanlands
og á alþjóðavettvangi.
Þingið lýsir samstöðu með þeim
samtökum sem vinna að friði, frelsi og
mannréttindum, á þeim grundveUi
sem Kristur boðar, og brýnir fyrir Is-
lendingum að meta það frelsi, sem
þjóðin býr viö og nýta það til þess að
skapa réttlátari heim, þar sem almenn
afvopnun verðúr liður í þeirri nýskipan
efnahagsmála að lífsgæðum verði jafn-
að meðal jarðarbarna aUra.”
Eg fæ ekki séð að við eigum annars
úrkosti en að reyna þessa leið. Það
værí þversum á aila boöun kirkjunnar
ef við gerðum þaðekki.”