Dagblaðið Vísir - DV - 07.10.1985, Qupperneq 12

12
DV. MÁNUDAGUR 7. OKTOBER1985.
Ú gáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEjNN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNÁS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JONAS HARALDSSON og ÖSKAR MAGNUSSON
Auglýsingrstjórar: PALLSTEFÁNSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA12-14, SlMI 686611
Auglýsingar: SIÐUMULA33, SlMI 27022
Afgreiðsla.áskriftir.smáauglýsingarogskrifstofa: ÞVERHOLT111.SIMI 27022
Sími ritstjórnar: 686611
Setning.umbrot.mynda- ogplötugerð: HILMIR HF„ SIÐUMÚLA12
Prentun: ÁRVAKUR H F. -Áskriftarverð á mánuði 400 kr.
Verð I lausasölu virka daga 40 kr. - Helgarblað 45 kr.
Festing gengis hættuleg
Ráðherrar sverja, að gengið verði ekki fellt í framhaldi
af ákvörðun bolfiskverðs. Slíkir svardagar ráðherra eru
ekki nýlunda. Alræmt er dæmiö, þegar Tómas Árnason,
fyrrverandi ráðherra, lét hafa eftir sér í blaðaviðtali, að
gengiö yrði „alls ekki” fellt, sömu klukkustundirnar og
gengisfelling var ákveðin.
Ráðherrar tala eins og ekki megi hrófla við fyrirfram
ákveðinni stefnu í gengismálum. Víst er þeim vandi á
höndum. Menn þekkja afleiðingar gengislækkana. Verð-
lag á innfluttum vörum rýkur upp. Kostnaður fer vax-
andi. Verðbólgan eykst. Þetta þýðir ennfremur, til viðbót-
ar öðru, að verðbólgan fer fram yfir „rauöu strikin” í
kjarasamningunum. Launþegar ókyrrast. Erfiðara verð-
ur að semja upp úr áramótum.
Þetta eru auðvitað ekki góðir kostir. En reynslan sýnir,
að ekki þýðir að „festa” gengið og selja erlendan gjald-
eyri á útsölu.
Sjómenn fengu og urðu að fá ríflega tíu prósent kaup-
hækkun með þessari hækkun fiskverðs.
Ekki var unnt að láta þá sitja eftir.
Fiskverðshækkunin var að meöaltali um tíu prósent á
bolfiski.
Við sjáum, að slík fiskverðshækkun var óhjákvæmileg.
Jafnvel fiskkaupendur virðast viðurkenna það, þótt þeir
greiddu atkvæði gegn ákvörðuninni.
Fulltrúar kaupenda létu bóka, meðal annars: „Eins og
afkomureikningar vinnslunnar sýna, er engin grundvöll-
ur til fiskverðshækkunar, miðað við núverandi aðstæður.
Þessi ákvörðun jafngildir því ákvörðun um gengislækkun
á næstunni...”
Hvemig er staða vinnslunnar?
Flestar greinar fiskvinnslunnar eru reknar meö tapi.
Lítils háttar hækkanir hafa orðið á afurðum okkar er-
lendis. En dollar hefur fallið, og krónan hefur ekki fallið
gagnvart dollar. Bandaríkjamarkaður er okkar aðal-
markaður. Verðbólga er miklu meiri hér en í Bandaríkj-
unum, og fiskvinnslan hér hefur horft fram á erfiðleika.
Fiskvinnslufólk á aö fá kjarabætur. Eigi þessar greinar
að standast, þarf gengi krónunnar jafnan að vera nægi-
lega sveigjanlegt til að tryggja jafnvægi.
Fiskkaupendur tala um, að nú þurfi um tíu prósent
gengisfellingu til að rétta hag vinnslunnar. Sumir aðrir
tala um 6—9 prósent.
Þarna gæti orðið um svokallað „gengissig” að ræða eða
það, sem klaufskur stjórnmálamaður nefndi einu sinni
„gengissig í einu stökki”.
Hér gæti einnig orðið um beina gengisfellingu að ræða,
þannig að seðlabankamenn og ráðherrar settust á fund og
gæfu út tilkynningu um hádegisbil einhvern daginn.
Reynslan sýnir, að sé gengi íslenzku krónunnar haldið
of háu, leiðir það til ýmiss konar vandkvæða, sem eru
verri en verðbólgan, sem af gengislækkun hlýzt.
Utflutningsatvinnuvegirnir verða þá reknir með tapi
eins og nú blasir við í fiskvinnslunni að óbreyttu.
Vöruskiptajöfnuður verður æ óhagstæðari.
Innfluttar vörur verða ódýrari en staða þjóðarbúsins
útheimtir.
Auðvitað er gengislækkun engin varanleg lausn. En
sem stendur er ekki boðið upp á aðra kosti. Margræddar
kerfisbreytingar láta á sér standa.
Haukur Helgason.
Að viðlögðum
drengskap
Töluveröa athygli hefur vakiö aö
samkvæmt upplýsingum frá ráö-
gjafarþjónustu Húsnæöisstofnunar
bera skattskýrslur þaö með sér að
einstæðar mæður séu tekjuhærri en
atvinnurekendur.
En margt fleira athyglisvert
kemur í Ijós ef skoðuð er álagning
skatta fyrir áriö 1985. Má þar nefna
upplýsingar um tekjuskiptinguna
skv. skattaframtölum, ýmsar hlunn-
indagreiðslur, eignir landsmanna og
skuldir, lífeyrisgreiðslur, vaxtatekj-
ur og vaxtagjöld o.s.frv. — Þar sem
þessar upplýsingar gefa nokkra vís-
bendingu um kjör landsmanna og af-
komu verða þeim gerð nokkur skil
hér.
Tekjur skv.
skattf ramtölum:
Tekjur launþega og atvinnurek-
enda samkvæmt yfirliti frá ríkis-
skattstjóra yfir tekju- og frádráttar-
liöi á skattframtölum vegna
álagningar 1985 eru dregnar saman í
töflu I.
Samkvæmt töflunni hafa eigin-
konur 152% lægri tekjur að meðaltali
en eiginmenn. — Eiginmenn í laun-
þegastétt hafa 101% hærri meðaltals-
tekjur en eiginmenn í atvinnurek-
endastétt og eiginkonur í launþega-
stétt 65% hærri heildartekjur en
eiginkonur í atvinnurekendastétt.
Það sem sérstaka athygli hlýtur að
vekja er hvað hlutur kvenna í öll-
um hlunnindagreiöslum er miklu
minni en karla bæði að því er varðar
upphæð og fjölda þeirra sem hlunn-
inda njóta. (Tafla II) ökutækja-
styrkur eiginmannanna er að meðal-
tali 146% hærri en eiginkvenna, og
aöeins 2701 kona fær ökutækjastyrk á
móti 12.542 körlum. Eiginmenn hafa
210% hærri meöaltalsgreiöslur í
fæðispeninga en eiginkonur og fjöldi
kvenna sem fæðispeninga nýtur er
750 á móti 6338 karlmönnum. Dag-
peninga, ferðapeninga og risnu fá aö-
eins 653 konur á móti 4517 körlum og
þannig mætti áfram telja.
Lífeyrisgreiðslur
Greiðslur úr lífeyrissjóðum voru
að meðaltali árið 1984 84.349 krónur
hjá körlum en 39.381 hjá konum eða
114% hærri meðaltalsgreiðslur til
karla en kvenna. Fjöldi eiginmanna,
sem fékk greiðslur úr lífeyrissjóöi,
var 4891 — f jöldi eiginkvenna 1483 og
einhleypinga 8930.
Eignir og skuldir
Eignir einhleypra og hjóna voru
samtals liðlega 154 milljarðar og 212
milljónir króna. Samtals var fjöldi
hjóna 48.404 og meöaltal eigna 2
milljónir og 360 þúsund kr. Einhleyp-
ir voru 46.923 og meðaltal eigna rúm-
lega 851 þúsund krónur. Af álagningu
1985 og fjölda framteljenda má ráða
að liölega 29 þúsund framteljendur
séu algjörlega eignalausir. — Eignir
að frádregnum skuldum, eða eigna-
skattsstofn, nam rúmlega 120 millj-
örðum og 671 milljón króna. Eignir
umfram skuldir voru aö meðaltali
tæpar 2 milljónir hjá hjónum en 774
þúsund hjá einhleypum.
Skuldir einhleypra og hjóna námu
samtals rúmlega 29 milljörðum og
420 milljónum króna. Samtals var
fjöldi hjóna 38.668 sem að meðaltali
skuldaði 550 þúsund krónur og f jöldi
einhleypra 23.978 sem skuldaöi að
meðaltali 338 þúsund krónur.
Vaxtatekjur —
vaxtagjöld
Vaxtagjöld af fasteignaveölánum
voru rúmlega 2 milljarðar og 90
milljónir króna. Vaxtagjöld til frá-
dráttar tekjuskattsstofni (vaxta-
Meflaltal árslauna Eiginmaður
fyrirárið 1984
gjöld — vaxtatekjur) voru rúmlega 1
milljarður og 500 milljónir króna. —
Fjöldi þeirra sem nýttu sér þennan
frádrátt var 16.619. Þessi upphæð er
umhugsunarverð þegar til þess er lit-
ið að rannsóknir á skattalækkunum
annars staöar á Noröurlöndum
vegna vaxta af fasteignaveðlánum
sýna að þessi niðurgreiðsla hús-
næðiskostnaðar í formi skattalækk-
anna fer aö mestu leyti til hátekju-
fólks. Ef sú er einnig raunin hér á
landi hlýtur að vera eðlilegt að leita
annarra leiða til að nýta þetta fjár-
magn í því skyni að ná fram meiri
jöfnuði í niðurgreiöslu húsnæðis-
kostnaðar fyrir húsbyggjendur og
íbúðakaupendur. — Til samanburðar
skal þess getiö að fjöldi þeirra sem
nýttu sér fastan frádrátt (10%
reglan) var 132.726 manns og var
frádráttur á þeim liö til lækkunar
tekjuskatts rúmlega 4 milljarðar og
377 milljónir króna.
Framtaldar vaxtatekjur vekja
einnig athygli. — Fram kemur á yfir-
liti ríkisskattstjóra vegna álagn-
ingar 1985 að vaxtatekjur, sem eru
skattfrjálsar en ber aö telja fram,
svo sem af innistæðum hjá innláns-
stofnunum, námu samkvæmt skatt-
skýrslum rúmlega 798 milljónum
króna og var fjöldi einstaklinga, sem
gaf upp vaxtatekjur, samkvæmt
þessum lið rúmlega 25 þúsund
manns.
Hér verður að draga þá ályktun að
mikið sé vantalið í skattskýrslum að
því er vaxtatekjur varðar því sam-
Eiginkona Einhleypur
157.000 158.000
95.000 108.000
upphæð sé að ræða sem vantalin er
vegna vaxtatekna sem koma til
lækkunar vaxtagjöldum sem frá-
dráttarbær eru til skatts.
Leigutekjur af
fasteignum
Leiga á ibúðarhúsnæði eöa öðrum
fasteignum virðist ekki vera arðbært
„fyrirtæki” ef marka má skatt-
skýrslur. 5049 einstaklingar telja
fram leigutekjur af fasteignum fyrir
árið 1984 að upphæð 185 milljónir og
875 þúsund krónur. Það gefur að
meðaltali á mánuði í leigutekjur á
árinu 1984 rúmlega 3 þúsund krónur.
Götótt skattakerfi
Hér verður látið staðar numiö þó
af fleiru sé að taka sem athyglisvert
er úr þessum gögnum frá ríkisskatt-
stjóra vegna álagningar 1985. — Þaö
sem hér hefur verið sett fram ætti aö
gefa nokkra innsýn í kjör og afkomu
landsmanna eða a.m.k. þá mynd
sem skattskýrslur gefa sem allir
undirrita að viðlögðum drengskap.
— Væri ekki ráð fyrir ríkisstjórnina
að huga betur að götóttu skattkerfi
og skera upp herör gegn skattsvikum
í stað þess að leggja sífellt þyngri
skattbyrði á þá sem alltaf standa skil
á sínu til samneyslunnar í landinu?
Ráð til ríkisstjómarinnar væri að
fylgja eftir af einurð framkvæmd á
tillögum Alþýöuflokksins um að-
gerðir stjórnvalda gegn skattsvikum
sem samþykktar voru sem ályktun
Alþingis vorið 1984.
Jóhanna Sigurðardóttir.
Launþegar
Atvinnurekendur
396.000
197.000
Launþegar samtals:
Atvinnur. samtals:
195.000
149.000
Tafla II
Hlunnindi
(meðaltal árs-
greiflslna 1984)
Bifreiflahlunnindi
ú kutss kjasty rkur
Dagpeningar, ferfla-
peningar, rlsna
Fæðishlunnindi
(fæði sem vinnuv.
Iratur i tó endur-
gjaldslaust)
Fœðispeningar
önnur hlunnindi
Fatnaður
Eiginm (Fjöldi) Eigink. (Fjöldi) Einhleyp. (Fjöldi)
43.000 ( 577) 20.000
44.000 (12.542) 17.885
( 45)
(2.701)
21.000 ( 123)
22.744 (5.539)
34.302
14.935
(4.517)
(1.121)
12.074
10.006
653)
118)
14.099
19.776
15.260 (6.338)
9.204 (2.217)
5.012 (1.732)
4.920 ( 750) 10.237
3.224 ( 505) 6.287
2.839 ( 651) 3.254
(2.213)
(1.392)
(5.124)
(1.208)
(1.380)
Kjallarinn
SIGURÐARDOTTIR
ÞIIMGMAÐUR FYRIR
ALÞÝÐUFLOKKINN
kvæmt upplýsingum Seölabankans
námu greiðslur viðskiptabanka og
sparisjóða vegna vaxta og verðbóta
samtals 3 milljörðum og 330 milljón-
um á árinu 1984. Áætla má að ein-
staklingar eigi u.þ.b. 60% af þessum
vaxtatekjum eða tæpa 2 milljarða
Vaxtatekjur til frádráttar vaxta-
gjöldum, sem frádráttarbær eru frá
tekjuskatti, námu samtals rúmlega
417 milljónum króna hjá rúmlega 14
þús. manns. Um er að ræða vaxta-
tekjur af verðbréfum, útistandi
skuldum o.fl.
Áætla verður einnig að hér sé tölu-
vert vantalið af vaxtatekjum því ef
reynt er að nálgast þaö hve miklar
vaxtatekjur voru af skuldabréfum
vegna eigendaskipta á fasteignum á
frjálsa markaðinum á árinu 1984 þá
má áætla þær um 7—800 milljónir
króna. Eftir stendur þá hve miklar
vaxtatekjur eru af hvers kyns öðrum
skuldabréfum sem í gangi eru, s.s. á
verðbréfamarkaðinum, þannig að
áætla má að um töluvert hærri