Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.1988, Blaðsíða 32

32
ÞRIÐJUDAGUR 17. MAÍ 1988.
LífsstQI
Gigtin er dýrasti sjúkdómur á íslandi en jafnframt
sá afskiptasti. Vegna alls þess fjölda sem þjáist af gigt
dag hvem, er vinnutapið gífurlegt og örorkubætur
og sjúkrapeningar sem gigtveikir fá em margfalt
meiri en það fé sem veitt er 1 gigtlækningar. Jón Þor-
steinsson, yfirlæknir á Landspítalanum, bendir á að
þó aðeins litlum hluta þessa fjármagns yrði varið til
forvarnarstarfs og bættrar beilbrigðisþjónustu við
gigtsjúka, myndi það borga sig margfalt til baka. „En
því miður hefur reynst erfitt að fá ráðamenn til að
líta á málið frá þessari hbð.“
Forvarnarstarf:...
- notkun bílbelta - borgarsig 1351,4 falt
- notkun mótorhjólahjálma - borgar sig 55,6 "
- gigtarsjúkdómar - borgarsig 42,5 "
-áfengismál- borgar sig 21,5 "
-legkrabbamein- borgar sig 9,0 "
- lungnakrabbamein - borgarsig 5,7 "
- brjóstakrabbamein - borgar sig 4,5 "
-ristilkrabbamein- borgar sig 0,5 "
Máli sínu til stuðnings bendir
hann á skýrslu frá ráöstefhu um
heilbrigöismál er haldin var hér á
landi í maí 1980. Þar eru sýndar
tölur úr rannsókn er gerð var í
Bandaríkjunum til könmmar á
hvaða forvamarstarf innan heil-
brigðiskerfisins borgaði sig mest til
baka. Tölurnar fara hér á eftir og
eins og sjá má á þeim eru gigtar-
sjúkdómar þar hátt á blaði. Ofar
en bæði áfengismál og krabba-
meinssjúkdómar.
-gh
.............................................................................................................................................•
Talið er að allt að helmingur fiskvinnslufólks á íslandl þjáist af vöðvabólgu.
i
x r„l J "_.i_i_
VelcUir orkumlum
en sidlddn dðuðd.
„Þó félagar í Gigtarfélagi íslands
séu um tvö þúsund og tvö hundruð
taisins eru gigtsjúkir á landinu
ekki undir fimmtíu þúsundum,“
segir í nýjasta tímariti Gigtarfélags
íslands. Þetta segir okkur aö allt
að fimmti hver íslendingur hafi
einhver einkenni gigtarsjúkdóma.
Tíðni þessara sjúkdóma er svipuö
hér á landi og i öðrum Evrópulönd-
um.
HvaÖergigt?
Gigtarsjúkdómar eða bandvefs-
sjúkdómar, eins og þeir einnig kall-
ast, einkennast af sársauka, stirð-
leika og bólgum í bandvefjum iík-
amans. Bandvefir eru þeir hlutar
Ukamans sem eru samansettir úr
bandvefsfrumum. Bein, brjósk,
vöðvar, sinar og liðpokar eru allt
bandvefir. Til eru um það bil tvö
hundruð mismunandi sjúkdómar i
bandvef. Orsakir þeirra eru marg-
ar og fara eftir þvi um hvaða gigt-
sjúkdóm er að ræða. í alvarlegri
tiifellum er oft ekki vitað um orsak-
ir. Gigt veldur oft á tíöum miklum
og langvarandi þjáningum. Hún
getur valdið örkumlum en veldur
sjaldan dauða.
SiHgigt og vöóvabólga
Tveir algengustu flokkar band-
vefssjúkdóma eru slitgigt annars
vegar og vöðvabólga og festuraeln
hins vegar. Ura áttatíu af hundraöi
gigtsjúkra tilheyra þéssum flokk-
um.
Þegar um siitgigt er aö ræða
koma til sjúklegar breytingar á liö.
Liöbrjóskiö, sem er mjúkur vefur,
byijar að harðna og flagna eða
springa vegna óhóflegs álags, tll
dæmis við iökun einhverra iþrótta.
Hreyfingar um liðinn verða sárar
og hann stirðnar. Afleiöing þess er
rýmun aðlægra vöðva vegna
minnkaðrar notkunar. Siitgigt er
algengust í stærstu liöum líkam-
ans, sem á hvílir verulegur þungi,
það er mjöðmum, Imjám og hrygg.
Hún leggst einkum á eldra fólk.
Vöðvabólga og festumeiii eru
stirðleiki og eymsli djúpt í vöðvum.
Orsakir hennar geta veriö allt frá
Heilsa
likamlegri áreynslu tengdri við-
komandi vöðva til andlegrar van-
h'ðunar sem veldur spennu i vöðv-
um. Vöðvabólga er oftast i ofan-
veröu baki, hnakka, aftanverðura
hálsi og herðum, þó getur hún
komiö víðar fram. Taliö er að ailt
að helmingur fiskvinnslufólks á
íslandi þjáist af vöðvabólgu.
Heílsuræktarfólki, sem fer of geyst
af staö í byrjun, er einnig mjög
hætt við aö fá slæma vöðvabólgu.
Liðagigt
Liðagigt, sem einnig gengur und-
ir nafninu iktsýki, er langvarandi
bólgusjúkdómur í liöamótum. Hún
er langalvarlegasta gigtartegundin,
veldur mestri þjáningu, vinnutapi
og örorku. Liðhimnan í liöunum
bólgnar og þrútnar. Með tímanum
bólgna og skemraast aðrlr hiutar
liðamótanna, aðlæg bein veröa
veikbyggö og í alvarlegri tiifellura
eyöist beinvefurinn.
í langflestum tilfellum er orsök
sjúkdómsins ekki fundin. í nokkr-
um tílfeilum verður hans þó vart í
kjölfar veirusýkingar. Iðulega
finn8t mikll brenglun í ónæmi-
skerfi sjúklinga með liöagigt. Helst
ieggst sjúkdómurinn á litiu liðina
í höndum og fótum en Uöskeramdir
geta einrng oröið viöar.
Liðagigt er mun algengari hjá
konum en körlum. Flestir eru
sjúklingar á milU fertugs og sex-
tugs en sjúkdómuriim getur lagst
á fólk á öUum aldri og hefur til-
hneigingu til að ganga í erfðir. Um
það bU tveir af hverjum hundraö
Islendingum hafa Uöagigt eöa á
milU flögur og fimm þúsund
manns.
Rauðir úlfar og þvagsýrugigt
Tíu af hundraði gigtsjúkra þjást
af óalgengari gigtsjúkdómum.
Rauðir úlfar eða lúpus lýsir sér oft
sem roðl í húð. Þetta er alvarlegur
sjúkdómur sem einkum leggst á
konur. Liðbólga í hrygg og þvag-
sýrugigt eru á hinn bóginn band-
vefssjúkdómar sem einkum leggj-
ast á kariraenn. Á síðari árum hef-
ur psoriasis Uðagigtar orðiö vart í
síauknum mæU á meðal psoriasis
sjúkUnga. -gh