Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.1989, Blaðsíða 8

8
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1989.
Ef
bregst
trúnaðurinn
er starfið fyrir bí
- segir séra Ólafur Jens Sigurðsson fangaprestur
Stundum finnst méc ég vera að gera gagn og þá er eins og ég fái vítaminsprautu, segir séra Óiafur Jens Sigurðsson fangaprestur. DV-mynd Hanna
„Mér er það ennþá hulin ráðgáta
hvernig þetta gat komið upp. Þarna
er eitthvað sem fer úr böndunum.
Hvað það akkúrat var vil ég helst
ekkert vita um. Og þó mér hafi ef til
vill dottið ákveðnir hlutir í hug þá
er það eins og að vera elta skottið á
sjálfum sér að vera velta vöngum
yfir því lengur," sagöi séra Ólafur
Jens Sigurðsson fangaprestur er
hann var spurður hvernig það kom
til að honum var brigslað um að hafa
borið á milli fanga í stærsta kókaín-
máli sem komið hefur upp hér á
landi.
Ólafur sagði að milli aðOa, sem
nálægt svona málum kæmu, yrði að
vera trúnaður og virðing fyrir störf-
um hvers annars. Hann gerði sér
grein fyrir því aö lögreglan væri
undir miklu álagi þegar hún væri að
sinna erfiðum málum, en einmitt á
þeim stundum þyrfti maður að gæta
sín vel og gera ekki mistök, draga
ekki rangar ályktanir af þeirri stöðu
sem upp kemur hverju sinni.
Horft á eftir sekum
„Ég hef oft sagt það, og það er vitað
mál, að á stað eins og Síðumúlafang-
elsi er fangaprestur kannski fyrstur
til þess að komast að því hvort fólk
er sekt eða saklaust. Þaö er ekki hans
aö kanna það. Það sem fólk greinir
fangapresti frá fer vitaskuld ekkert
annað. Síðastliðin þrjú ár hef ég horft
á eftir fólki út úr Síðumúlafangelsi,
bæöi seku og saklausu, og þrásinnis
hef ég séð fólk sleppa þaðan út vit-
andi um sekt þess sem ekki hefur
tekist að sanna,“ sagöi Ólafur.
Þaö er ekki ólíklegt að áður en starf
fangaprests komst í sviðsljósið hafi
fáir vitað um tilveru þess. Starfið var
stofnað með lögum áriö 1970 oghefur
aðeins einn maður gegnt starfmu á
undan Ólafi. Áður var það svo áö
dómkirkjuprestarnir sinntu fanga-
húsunum. Að sögn Ólafs mun fanga-
presti ætlað að sinna öllum fangels-
um í landinu sem rekin eru af rík-
inu, þ.e.a.s. Hegningarhúsinu við
Skólavörðustíg, Fangelsinu aö Litla-
Hrauni, að Kvíabryggju, á Akureyri,
Kvennafangelsinu í Kópavogi og
Gæsluvistarfangelsinu í Síðumúla.
Margt hefur breyst á þessum tæp-
lega tuttugu árum og síðustu árin
hefur fangafjöldi meira en tvöfald-
ast. Nú sæta um 400 manns refsivist
hér á landi á ári og um 700 innsetn-
ingar eru í Síðumúlafangelsið.
Fangapresti er ætlað að veita þessu
fólki prestlega þjónustu og í þessu
felst meðal annars að vera ævinlega
til taks til þess aö ræða við þaö um
vanda þess, og það sýnir sig að fólk
leitar eftir þeirri þjónustu.
„Ég tel þetta komið á þaö stig aö
þetta sé illt verk fyrir einn mann aö
sinna. Við megum ekki gleyma að í
kringum hvem fanga er fjöldi ein-
stakhnga og fjölskyldur og það er
hlutverk fangaprests að veita þessu
fólki stuðning sé eftir þeim stuðningi
leitað,“ sagði Ólafur.
Treysta trúnaöi hans
Hann sagði að afplánunarfangi leit-
aði iöulega til prestsins til þess að
styrkja sína persónulegu stöðu því
hann treysti trúnaði hans. Prestur-
inn gæfi sér stundir með honum,
hlustaði á hann og kannski benti
honum á einhver úrræði eða ein-
hveijar útgönguleiðir, eitthvað sem
kynni að verða honum til stuðnings
og styrktar síðar. Væri um að ræða
fanga sem sætti gæsluvist þá væri
um langtum harðari hluti að ræða
því þar lifði fólk í langtum meiri neyð
og þrengingum vegna þess aö það
væri rofið og slitið úr tengslum við
allt mannlegt samfélag og fengi ekki
aö umgangast aðra en rannsóknar-
aðila máls, lögmann sinn eða réttar-
gæslumann, prest og lækni þurfi þaö
á lækni að halda.
En hafa fangar þörf fyrir prest?
„Já, það er ekkert álitamál og velt-
ur á því sem við köllum trúnað og
þagnarskyldu. Þegar eitthvað fer úr
skorðum, eitthvað gengur öðruvísi
en ætti að gera, þá er þaö einfaldlega
þannig að fólk treystir trúnaði presta
betur en flestra annarra. Vitund
fólks, hjá embættum sem maður á
að geta treyst, fyrir því hvaö.er þagn-
arskylda og trúnaður hefur sljóvgast
svo mjög að það er ekki hægt að
treysta því eins og þyrfti og eins og
bæri,“ sagði Ólafur.
„Presti ber að hlusta og hann tekur
enga áfstöðu,“ sagði hann. „Víst
kunna þaö að vera veraldlegir hlutir
sem um er talað en það eru allt sam-
an hlutir sem snerta manninn veru-
lega persónulega og honum mjög
mikilvægt að ræða. Fangaprestur
lætur manninn finna það að þrátt
fyrir þá erfiðleika sem hann er kom-
inn í þá er hann ekki einn.“
„Þetta verkefni er ákaflega sér-
hæft,“ sagði Ólafur, þegar hann var
spuröur hvað hann gæti meira gert
fyrir fanga en þeirra sóknarprestur.
„Það eru ýmsir hlutir sem ég hef
hreinlega orðið að kynna mér í þessu
starfi. Ég hef oröið að lesa mér til í
samfélagsfræðum, ég hef orðiö að
lesa mér til um ýmislegt í sálarfræð-
um og ég hef orðið að leita mér upp-
lýsinga um ýmislegt sem varöar geð-
ræna kvilla og alkóhólisma og svona
gæti ég lengi talið. Ég verð í starfi
mínu að fara langt út fyrir þanri
ramma sem heitir guðfræði."
Með hegningar-
lögin í töskunni
En víkjum aftur að trúnaöinum og
þagnarskyldunni. Vegna stöðu
sinnar átti Ólafur mjög óhægt um
vik að verjast þeim ásökunum sem
fram komu því hendur hans voru
algjörlega bundnar. Hann segir sjálf-
ur að bregðist trúnaður sinn við
fangann þá sé starfið fyrir bí.
„Vandinn er vitaskuld sá aö jafnvel
þótt þetta fólk ætlaðist ekki til þess
að ég væri bundinn trúnaði þá breyt-
ir það engu um eöli þeirra hluta sem
þama var veriö að fást við, því að
um leið og að manneskjan veit það
aö trúnaður er ekki tekinn alvarlega
þá hefur hún ekki gagn af þeirri þjón-
ustu sem sálgæslumaður er að bjóða
henni upp á,“ sagði Ólafur.
„Það er engin tilviljun að í tösk-
unni minni er ekki aðeins Biblían
heldur bæði hegningarlög og lög um
meðferð opinberra mála, því mér er