Dagur - 23.10.1957, Blaðsíða 8

8
Dagur
rvliðvikudaginn 23. októbcr 1957
Stutt si ar til Morffimblaðsins og Mendings
Blöð Sjálfstæðismanna haía nýlega fundið mikla og ðrugga
tekjulind fyrir Akureyrarkaupstað og gert þá uppgötvun í
leiðinni, að í raun og veru sé Kaupfélag Eyfirðinga alveg iit-
svarsfrítt, þegar frá séu dregnir þrír vöruflokkar og á þá lagt
samkvæmt sanngjörnu mati og vehiljuöum vitsmunum Sjálf-
stæðismanna.
MorgunblaðiS og íslendingur
hafa verið að i'raíða lesendur sina
á þessu hugarfóstri, nú um
nokkurt skeið. Þessir þrír vöru-
flokkar eru: Olía, tóbak og við-
tæki. Með öðrum orðum, væri
greitt það til bæjarsjóðs af þess-
um vörum, sem Sjálístæðisrnenn
viija, væri það jaínmikil upphæð
og KEA greiðir nú í útsvar.
Er þetta nýjasta kenrúng ínalds
ins, og skal nú fara um hana fi-
einum orðum.
Olíusalan.
Sjálfstæðisblöðin segja að olíu-
félög, önnur en Esso (Oiíufélagið
h.f.) greiði háa skatta tii bæjar-
sjóðs. Hins vegar sé Esso ekki til
í útsvarsskránni, þrátt fyrir hina
feikna miklu olíusölu þess fyr-
irtækis. Hér sé farið í kringum
anda samvinnulagar.na, segja
þau.
Þeir, sem kynnzt hafa verzlun-
armálum samvinnumanna, þurfa
ekki að verða neitt hissa á, að
Kea selji olíur, rétt eins og aðrar
vörur. Og þeir ættu ekki að vera
undrandi yfir því, að KEA hafi
olíusöludeild, rétt ei.ns og þeir
hafa nýlenduvörudeild, bús-
áhaldadeild o. s. frv. Og þeir vita
eins og allir aðrir, að samvinnu-
félögin hafa endurgreitt við-
skiptamönnum sínum milljónir
króna af tekjuafgangi olíusöl-
unnar. Sá háttur brýtur auðvitað
alveg í bága við vilja og venjur
kaupmanna. Þeir vilja stinga
verzlunarhagnaðinum í eigin
vasa og gera það.
Samvinnumenn hafa rofið ein-
okunaraðstöðu olíuhringauna
og fólkið í landinu hefur á fá-
um árum fært 100 millj. kr.
viðskipti sín í þessum eina
þætti verzlunarinnar, yfir til
þeirra. Það er svar almennings.
Og greinarhöfundarnir í hlöð-
um Sjálfstæðismanna verða
fyrir mikium vonbrigðum, ef
þeir ímynda sér að þeir verði
spurðir ráða um það, á hvern
hátt KEA eða önnur kaupfélög
koma til móts við óskir íélags-
ntanna sinna. — Utsvar er
lagt á olíusölu KEA. og er það
inniialið í útsvari kaupféiags-
ins. Hvað það er mikill liluti af
íieildarútsvari Kea gettir ís-
iendingur cOaust afiað sér hjá
sálufé’ögtHn sínuni í niðurjöín-
tmarnefnd.
Tóbakið, brennivinið og
viðtækin. -
Er þá komið að tveim síðari
ivöruflokkunum, sem líka láta
betur í munni og eyra en blessuð
olían frá Esso. Samkvæmt frá-
sögn Morgunblaðsins og íslend-
ir.gs eiga Áfengisverzlun ríkisins
á Akureyri, Tóbakseinkasalan og
Viðtækjaverzlunin, sem allt eru
ríkisstofnanir, að vera undir
sama hattinum í útsvarsálagn-
ingu. Áfengisverzlunin greiðir
250—300 þús. kr. í bæjarsjóð, sem
útsvar. En af því að KEA selur
tóbakið og viðtækin, sjást þau
fyrirtæki ekki á útsvarsskránni
og þar tapar bærinn, segja þessi
ágætu blöð, og bæta svo við
nokkrum vel völdum orðum um
„skattfríðindi.
Árengísverzlunin er sjálfstætt
útibú.
Víkjum nú r.ánar að Afengis-
verzluninni annars vegar og tó-
baks- og viðtækjasölunni hins
vegar.
Utibú áfengisverzlunar rík-
isins á Akureyri er sjálfstætt
fyrirtæki, sem heíur eigið hús-
næði, sérstakt starfsfólk og
selur brennivín á eigin ábyrgð.
Það er því útsvarsskylt sem
sérstakur skattgreiðandi, sam-
kvæmt sérttökum lögum um
rikisstofnanir.
Tóbak og viðtæki í umboðr-sölu.
En eru þá til á Akureyri sams
konar, útibú frá Viðtækjaverzlun
ríkisins ,eða Tóbakseinkasölunni?
Þyi : veiour að svara algerlega
neitandi. Hins vegar hefur KEA
vörur þessara ríkisstofnana í
umboðssölu og fær sín umboðs-
laun.
Þau eru að sjálísögðu skatt-
lögð sem tekjur viðkomandi
deilda og bæjarsjóður fær þvi
nákvæmiega jafn rnargar
krónur í tekjur af þessum vör-
um, tóbaki og viðtækjum,
hvort sem KEA hefur þær i
umboðssölu eða einhver ann-
ar aðili.
Er þetía svo greinilegt sem
verða má cg ætti enginn að telja
sig þess umkominn að skrifa um
skáttamál, sem ekki hefuv kynnt
sér þessi einíöldu atri'ði. Sé hins
vegar vanþekkingunni ekki um
að kenna, þá cr þessi grunnfæri
áróður skrifaður gegn.betri vit-
und.
rá Borsarrétt
ÍIiii mjög mntalaða hryssa, sera kastaði í snjó og frosti í vetur og
eignaðist shjótta merfolaidið Hagalinu. — (Ljósmynd: E. D.).
ilífli
Landsbanki íslands, seðlabank-
inn, hefur tekið að sér að tryggja
með vísitölubindingu fé það sem
skólabörn hafa safnað undanfar-
in ár fyrir atbeina Skólafjársöfn-
un skólabarna, þó ekki lægri
upphæð en 100.00 krónur fyrst
um sinn og ekki hærri upphæð
en 1000.00 krónur. Geta því þeir
sem vilja látið breyta 10 ára bók-
um barna sinna í 10 ára vísitölu-
bækur og er þá féð í þeim vísi-
tölutryggt.
„Sparifjársöfnun skólabarna“ ev
nú að hefja fjórða starfsár sití, en
um leið er upptekin sú mikil-
væga nýjung, að vísitöluíryggja
fé í barnafeúkum. Þetta er hið
merkasta spor, sem veita ber
sérstaka athygli. ,
Sparifjársöfnun skólabarna
hófst haustið 1954.
Fyrsta haustið gaf Landsbank-
inn hverju barni landsins á aldr-
inum 7—13 ára kr. 10.09, er
leggjast skyldi í sparisjóðsbók.
Og síðan hafa 7 ára börn fengið
hina sömu upphæð að gjöf á
ersKii aipyou-
yiniujarinnar
Hvað gerist í dag? -
Eins og sagt er frá í báttum
þeim, sem Dagur flytur um þess-
ar mundir, hófst fyrir réttu ári
alþýðufrelsisbyltingin í Ung-
verjalandi, er æska landsins og
verkalýður reis upp gegn 12 ára
kúgun og ofbeldi kommúnista-
stjórnarinnar og leyniiögreglu
Kremlverja, sem raunverulega
réðu öllu.
Undanfarið hafa fréttir borið
með sér, að stjórn Ungverjalands
— og einnig Kremlverja, — eru
Nýbýlið Ilöskuldsstaðir í Öngulsstaðahrcppi. Eigandi Sigurðiu- Snæbjörnsson. — (Ljósmynd: E. D.).
smeyk um, að eitthvað muni
gerast í Búdapest á þessum
minningadegi alls ilis. Hafa ráð-
herrar lanasins reynt að girða
fyrir væntanlega atburði með
„aðvörunum“ og hótunum, und-
anfarnar vikur. Og Kremlstjórn
með Krúsév í fararbroddi reynt
að breiða yfir það, sem þeir ótt-
ast, með klaufalegum bréfaskipt-
um og ósvífnum áróðri um ófrfð'-
afhættu ,og dreifa þannig athygli
alneims frá því, sem þeir leitast
við að leyna í Ungverjalandi í
dag. — Senn mun sjást hvað set-
ur. —
haustin, cg nú öll þau börn, fædd
1950, sem fæst vitneskja um.
Hefur Landsbankinn nú dreift
þannig út meðal barna í landinu
um 300 þúsund krónum.
Frá því haustið 1954 hefur far-
ið fram sparimerkjasala í öilum
hinna stærri barnaskóla landsins,
og á sl. skólaári höfðu 64 skólar
þessa starfsemi með höndum. —
Hafa sparimerki verið afgreidd
til umboðsmanna á þessu tíma-
bili fyrir um 3,4 millj. kr.
Ohófseyðsla og bruðl með fjár-
muni, ásamt virðingárleysi fyrir
verðmætum, skaðar bæði ein-
staklinga og heiid.
Líklegast er, að því er börn
varðar, að þeir aurar er kynnu
að safnast, myndu annars hafa
farið fyrir einhvern óþarfa, sem
er börnum óhollur og ekkert
varanlegt eftir skilur, en getur
hins vegar ýtt undir ýmsar var-
hugaverðar eyðsluvenjur, sem
oft reynist síðar örðugt að losna
við og margan hafa leitt á glap-
stigu.
Sú staðreynd verður ekki um-
flúin, að sá sem stöðugt eyðir
meiru en hann aflar, getur ekki
til lengdar séð sér farborða.
Hann þarf að temia sér þá reglu,
að lifa ekki um efni fram. Og
þetta gildir jafnt um einstakling
og þjóð.
Það mun tæpiega orka tvímæi-
is, að leiðscgn í ráðdeiid og
sparnaði er þjóðarnauðsýn fyrir
íslendinga.
Fundur verður haldinn í Félagi ungra Framsóknarmanna
i Akureyri í kvöid kl. 8 stundvíslega í Lóni, húsi Karlakórs-
ins Geysis við Hafnarstræli.
Aðalmál fundarins verður að ræða félagsstarfið í vetur, en
áðúr en umræður irefjast verður sýnd kvikmyndin „Fjöl-
skylda J>jóðanna“, sem gerð er éftir bandarísku ijósmyndasýji-
ingunni, sem nýlokið er í Reykjavík og vakið hefur mikla at-
hygli þar sem annars staðar.
Allir þeir ungir Framsóknarmenn, sem fengið hafa boð um
þennan fund, eru vinsamlegast minntir á að mæta og taka
með sér nýja léiaga. *